Dave Chappelle: The Closer: bekend transfoob terrein

Foto credits: Mathieu Bitton

Komiek Dave Chappelle gooit de handdoek in de ring. Hij is er klaar mee, meldt hij aan het einde van zijn nieuwste voorstelling The Closer (het slotstuk). Klaar met grappen maken over de LHBTI+-gemeenschap. Maar in ruil hiervoor wil hij dat LHBTI+’ers ook geen grappen meer maken over zijn ‘volk’. The Closer staat dan ook in het teken van hoe zwarte mensen met argusogen kijken naar de emancipatie van de LHBTI+-beweging, ten opzichte van hun nog steeds achtergestelde positie. Chappelle benadrukt dan ook dat zijn kritiek uitsluitend gericht is aan de onderdrukker, de witte mens, en niet aan seksuele minderheden.

Heeft Chappelle het licht gezien, na al zijn transfobe gebbetjes in voorstellingen als Sticks & Stones ? Daar lijkt het in het begin wel op wanneer de komiek losjes meedeelt dat hij gevaccineerd is, en dat de laatste 17 maanden ‘een hel waren’. Waarop een aantal rake, provocatieve observaties volgen: zoals wanneer Chappelle uitlegt dat hij niet begreep dat sommige van zijn zwarte landgenoten tijdens het begin van de coronacrisis Aziatische Amerikanen op straat begonnen aan te vallen. Hoewel: ook hij had corona en voelde op een gegeven moment hoe ‘zijn broeders’ het van binnen in zijn lichaam tegen de Aziaten opnamen.

Van een ironisch grapje over racisme belandt Chappelle vervolgens weer op bekend terrein met een gebbetje over aids als een opmaat naar het precaire onderwerp: transgender personen. Télkens herhaalt Chappelle hoe hij ‘niets tegen ze heeft’. Waarop een grap volgt. Als kijker word je hier geïndoctrineerd: kijk Chappelle bedrijft de ironie, hij maakt een pijnlijke, smakeloze grap, maar hij bedoelt toch het tegenovergestelde? Maar aan al zijn grappen over seksualiteit en gender kleeft een negatieve connotatie. Hoe je het ook wendt of keert. Misschien dat de kijker dit niet direct opvalt, omdat het publiek uit Chappelle’s hand eet.

Het is niettemin tijd voor Chappelle om zich eens te gaan beraden op ander materiaal; andere grappen. Zijn kritiek op witte mensen vormt al sinds dag een de kern van zijn werk: misschien moet Chappelle back to basics. Grappen maken over het witte establishment zonder trans personen hierbij te betrekken. Want terwijl de komiek zogenaamd niet gelooft in ‘punching down’, is dat exact wat hij blijft doen. Misschien wel aangemoedigd door al zijn criticasters. Het lijkt soms dan ook bijna alsof Chappelle vooral ageert tegen een veranderende wereld; alsof de komiek bijna is verworden tot een soort artefact. Dat is een treurige gewaarwording.