Column: Liefde tussen de regels - en de rally's

Soms zit de meeste kracht in dat wat juist niet wordt gezegd. Zo ook in de nieuwste film van Luca Guadagnino (Call Me by Your Name), en in de dagboeken van Alan Rickman.  

Afgelopen week ben ik dan toch begonnen aan Madly, Deeply: The Alan Rickman Diaries, een verzamelbundel van de dagboeken die de acteur vanaf 1993 bijhield tot vlak voor zijn dood begin 2016.

Dat ik eerst nog wat terughoudend was kwam door twee dingen: zat ik wel te wachten om in dagboekvorm iemands aftakeling te zien? (Rickman stierf op 14 januari aan alvleesklierkanker, precies zes maanden nadat de eerste diagnose was gesteld.) Maar, nog belangrijker: waren zijn dagboeken überhaupt wel iets dat hij voor publicatie had bestemd?

Het grootste deel van zijn dagboeken bestaat uit registraties - van films en toneelstukken die hij had gezien, plekken waar hij was geweest, vrienden en bekenden die hij had gesproken - en uit terugkerende frustraties en rake observaties over zijn eigen – en andermans – projecten (journalisten, onverschillige collega’s en onattent publiek komen er niet goed van af).

Toch wordt tijdens het lezen al snel duidelijk dat Rickman er wel van uitging dat zijn hersenspinsels ooit door andere ogen dan de zijne gelezen zouden worden. Hoe persoonlijker het wordt, hoe behoedzamer hij schrijft. Hij geeft in de dagboeken ook toe dat hij soms in code schrijft: niet te expliciet, maar wel expliciet genoeg dat hij nog wel zelf weet waarnaar verwezen wordt. Het dwingt je als buitenstaander in de rol van amateurdetective, steeds op zoek naar aanwijzingen tussen de regels, naar wat er juist niet wordt gezegd.

Nergens gebeurt dit sterker dan in zijn notities tijdens de opnames van Dark Harbor in het najaar van 1997, een broeierige thriller waarin de levens van een advocaat (Rickman) en zijn vrouw (Polly Walker) op zijn kop worden gezet door de verschijning van een jonge vreemdeling (Norman Reedus, dertien jaar voor The Walking Dead).

Er is direct een klik tussen hem en zijn twee medespelers (‘Hoe kan ik zo snel al van deze twee mensen houden?’), maar naarmate de opnames vorderen worden Rickmans observaties steeds vager en enigmatischer (26 oktober: ‘Hoofdpijn. Hartzeer’), culminerend in een notitie over de opnames van scène ‘105’: ‘Soms was er de verleiding om halverwege te stoppen en gewoon te zeggen: wie houden we voor de gek? Dit is wederzijds, toch? Was het wederzijds? Of niet? Zal ik het ooit weten.’

Het lezen van deze passages voelt een beetje alsof je door een gaatje in de schutting je wereldberoemde buurman bespiedt. Rickman zelf geeft ook nergens aan met wie hij de bewuste scène speelde (een voetnoot van de redacteur vermeldt dat het Norman Reedus was). Verhaaltechnisch is het wel ijzersterk. Zoals Steven Spielberg al met Jaws bewees door de mechanische haai 'Bruce' – noodgedwongen - juist zo min mogelijk te laten zien (‘Bruce’ had vaak kuren): niets werkt krachtiger dan suggestie.

Wat dat betreft was het wel toepasselijk dat ik, terwijl ik bezig was met Madly, Deeply, ook naar de voorpremière van Challengers ging. Ik zag in ieder geval thematische raakvlakken tussen Rickmans ingehouden harteroerselen en het nieuwste werk van Luca Guadagnino, meester van films over liefde en heimelijk verlangen. Op het eerste gezicht lijkt deze zwoele sportfilm puur te gaan over een tennisfinale tussen aartsrivalen Art Donaldson (Mike Faist, Riff in West Side Story) en Patrick Zweig (Josh O’Connor, de jonge prins Charles in seizoen drie en vier van The Crown). Ze zijn niet alleen rivalen op het sportveld: Patrick is namelijk de ex van Tashi (Zendaya, Euphoria, Dune), de tenniscoach én echtgenote van Art.

Tashi lijkt de spil te zijn in deze driehoeksverhouding, de onbetwiste ster om wie Art en Patrick als gewillige satellietjes heen draaien. Maar in kleine, haast achteloze momenten ontvouwt zich nog een andere, onuitgesproken maar eigenlijk veel betekenisvollere relatie. Je ziet het in een barkruk die automatisch iets dichterbij wordt geschoven, in een hand die in een moment van enthousiasme stevig op een been wordt geplant, in een uitgespuugd stukje kauwgom dat, als vanzelfsprekend, door de ander wordt opgevangen. Een prachtig liefdesverhaal, verstopt tussen de rally's.

Bregtje Schudel en Omar Larabi schrijven per toerbeurt wekelijks over wat hen opvalt op het gebied van series en/of films.