Chris D’Elia: Man On Fire: Een les in nederigheid

Komiek Chris D’Elia – bekend van sitcoms als Undateable en Whitney – heeft voor zijn Netflix-special het Vogue Theater in Vancouver gekozen. Uit willekeur zo lijkt het: de boomlange neuroot werd geboren in de Amerikaanse staat New Jersey en resideert al enige tijd in Los Angeles – net als elke zichzelf serieus nemende stand-up komiek. Om krediet op te bouwen bij het publiek begint hij met een staaltje zelfspot: ‘Ja, ik weet dat ik eruitzie als een vermoeide adelaar.’ Die zelfobservatie is zo gek nog niet. Met enige fantasie kan je je inbeelden dat D’Elia, als hij zijn armen spreidt, een behoorlijke reikwijdte heeft.

Dan volgt een halfslachtige anekdote over ouder worden, alvorens het centrale thema aan bod komt: ‘Je bent niet uitzonderlijk.’ We laten ons in onze jeugd voorliegen door onze ouders. ‘Je kan alles, als je er maar in gelooft. Maar kan je poepen uit je ogen? Dat wordt een dure rekening bij de stomerij, als je dat maar telkens blijft proberen.’ Deze buitengewoon diepzinnige gedachte – dat we niet uniek zijn – weet D’Elia te vatten in een adagium: ‘We zijn slechts figuranten in elkaars films.’ Daarmee refereert hij – bewust of onbewust – naar de monadenleer van Gottfried Wilhelm Leibniz.

Die theorie toont onder meer aan dat onze perceptie, onze blik op de wereld, allesbehalve bijzonder is. Dat een komiek tot diezelfde conclusie komt, ligt in de lijn der verwachting. Zij zijn het immers die diegenen die zich boven het volk verheven voelen, van hun troon dienen te stoten. D’Elia vergelijkt dit met mensen die tijdens het zien van een film met Denzel Washington – hij noemt als voorbeeld Man on Fire (2004) – denken dat zij net zo’n leven leiden als de acteur en zijn talloze personages. Hun huwelijk zal net zo romantisch zijn als op het witte doek, in tegenstelling tot al die mislukte huwelijken van vrienden en kennissen.

Het horrorhuwelijk van D’Elia komt vervolgens ter sprake. Hij belooft al vroeg in de avond dat hij naar eer en geweten zijn gevoelens zal opbiechten: ‘Sommige fouten zijn enger dan monsters.’ De komiek omschrijft liefde als ‘te lang met iemand samenzijn’. Liefde kan je terugbrengen tot de frase: ‘Ik denk het.’ Wil je kinderen? Wil je trouwen? Wil je samen oud worden? Ik denk het. D’Elia is sinds zijn mislukte huwelijk gaandeweg verandert in non-conformist; hij heeft het gehad met de bovengenoemde geijkte levenspaden. Hij noemt enkele banaliteiten: ‘Ik kom niet op verjaardagspartijen. En als ik toevallig zelf een feestje geef, dan ga ik niet doen alsof ik jouw cadeau leuk vind.’

Hoewel zijn principes minder hardvochtig zijn in de buurt van het dochtertje van zijn goede vriend. Hij omschrijft haar als een onweerstaanbaar wezen met ‘de ogen van een engel’. Zelf heeft D’Elia geen kinderen, om egoïstische redenen en omdat hij daar te angstig voor is. Hij wijst naar het publiek: ‘Sommigen van jullie zijn hier zonder jullie kinderen, en denken terwijl ik grappen vertel toch continu aan jullie gezin.’ Daar heeft D’Elia dus geen last van; de uitwassen van het ouderschap. Het is voor hem een zegen dat hij kan doen wat hij wil. Zonder in deze lofzang op de nederigheid te vergeten dat ook hij slechts figureert in de film des levens.