Breakdown: 1975: een filmische ode aan een uniek jaar

Documentairemaker Morgan Neville legt aan de hand van sublieme filmfragmenten uit hoe onvergetelijk 1975 was.

1975 was een bijzonder jaar ten aanzien van de Amerikaanse populaire cultuur en cinema in het bijzonder. Het jaar luidde het einde in van New Hollywood; een reeks films die reflecteerden op de deplorabele facetten van het land. Filmmaker en Oscarwinnaar Morgan Neville (Twenty Feet From Stardom) gidst de kijker via een inventieve aaneenschakeling van filmbeelden door de geschiedenis, terwijl actrice Jodie Foster de montage van voice-over voorziet. Het resultaat is een documentaire die dus, net als de films van toen, de kijker een spiegel voorhoudt, en ook iets zegt over hoe artisticiteit sinds 1975 is weggesijpeld uit Hollywood.

Als je denkt aan 1975, dan schiet de doorbraak van Richard Pryor te binnen. Sitcom All in the Family, over een racistische arbeider die zijn gal spuwt over de samenleving, was in dat jaar op zijn hoogtepunt. En filmklassiekers als Network, Chinatown, Five Easy Pieces, The Parallax View en noem maar op gingen in première. Het was, aldus Foster, een tijd waarin ‘de misdaad toenam, de spanningen opliepen en de paranoia welig tierde’. Het was de tijd van de oliecrisis, en het slotjaar van de Vietnamoorlog. Films als The Passenger, Dog Day Afternoon en One Flew over the Cuckoo’s Nest lieten een Amerika zien dat gefaald had.

Seth Rogen zegt over deze glorieuze maar confronterende filmreeks: ‘Mensen hielden ooit écht van goede films.’ En Neville concludeert aan het einde ook dat een film als Nashville, zonder plot en met een keur aan personages, vandaag de dag niet meer gemaakt kan worden. Breakdown: 1975 is een film waarin de kernboodschap niet expliciet wordt verkondigd, maar verscholen zit in de filmfragmenten, die samen een coherent, bitterzoet geheel vormen. De film lijkt simpel qua opzet, maar Neville weet in de montage telkens de juiste toon te vinden. Hoewel het überhaupt makkelijk scoren is met mooie filmscènes – zie alleen al de stukjes van Jack Nicholson, die in 1975 op dreef was met Chinatown, Five Easy Pieces en One Flew over the Cuckoo’s Nest.

Breakdown: 1975, vanaf vrijdag 19 december 2025 bij Netflix