Bioscoop première: Under the Tree

Geheel in de oeroude traditie van burenruzies, gaat ook deze over een boom in de tuin en over de schaduw die hij werpt over de tuin van de buren. Hafsteinn Gunnar Sigurðsson, de regisseur van dit wanhopig stemmende alledaagse drama, wil er wel even bijgezegd hebben dat wij in continentaal Europa moeten beseffen dat zowel volwassen bomen als zonne-uren in het arctische IJsland vele malen zeldzamer zijn dan hier. Het gaat dus echt ergens over als Inga en Baldvin hun kostbare boom niet teveel willen snoeien. Tegelijkertijd willen Konráð en vooral Eybjörg graag maximaal in de zon liggen. Wat te doen? Under the Tree laat vooral zien wat niét te doen.

Uiteraard gaat de ruzie, net als in de meeste uitzendingen van De Rijdende Rechter, in essentie helemaal niet over de boom, de zon en de buren. Zij gaat over opgekropte woede en verdriet veroorzaakt door een ondraaglijk leed of onrecht, in dit geval de onopgeloste verdwijning en vermoedelijke zelfmoord van de oudste zoon van Inga en Baldvin. Vooral Inga is hierdoor zo zwaar aangeslagen dat ze, zoals in de loop van de film op memorabele wijze overduidelijk wordt, de facto knettergek is geworden. De voornaamste uiting daarvan heeft iets met een herder te maken en levert een aantal scènes op die zo surrealistische zijn, dat je niet weet of je nu moet lachen of huilen en het tenslotte maar allebei doet. Op dit punt in de film is zo'n uitbarsting van conflicterende emoties inmiddels hard nodig, want mijn God, wat krijg je een hekel aan de kleine, miserabele daden van deze kleine, miserabele mensen.

Het enige lichtpuntje is eigenlijk Agnes, de vrouw van de jongste zoon van Inga en Baldvin. Zij keilt deze Atli resoluut het huis uit nadat ze hem 's nachts achter de computer aantreft terwijl hij kijkt naar een sekstape van hem en zijn vorige vriendin. Dat Atli vervolgens bij zijn ouders Inga en Baldvin intrekt en in een tent onder de boom gaat slapen, compliceert de zaken nog verder, maar Agnes' uiteindelijke ruimhartige vergevingsgezindheid en 'common sense' zijn een hoognodige frisse wind in dit verhaal, dat verder uiterst droevig stemt. Het feit dat Under the Tree een verdienstelijke en vaak ook grappige tragikomische film is, kan namelijk helaas niet voorkomen dat je al snel een vage walging voor alle betrokken mensen begint te voelen, met hun kleingeestige gedoe.

Dat trekt wel wat bij, vooral door Agnes en dochtertje Ása en tenslotte ook wel door Atli, die bij nadere beschouwing een soort van 'okay' blijkt te zijn. In de tweede helft van de film dienen zich bovendien thriller-achtige elementen aan, wat de sfeer zeer ten goede komt - niet bij de hoofdpersonen natuurlijk, maar wel in het hoofd van de kijker, die inmiddels vagelijk begon te verlangen naar het uitsterven der mensheid. Dat een film dat met je doet, is op zichzelf een prestatie natuurlijk.

Under the Tree is niet bepaald een date-movie en geen reclame voor homo sapiens, maar als in de allerlaatste seconden inderdaad gebeurt waar je al reeds een half uur voor vreesde, ben je de regisseur en acteurs toch een soort van dankbaar dat je al dit vreselijks hebt mogen aanzien, al was het in veel opzichten tegelijkertijd ook niet om aan te zien. Het burenconflict om de boom en de zon is na anderhalf uur kijken in elk geval definitief ten einde, maar vraag in hemelsnaam niet hoe. En zo zit het.