Aziz Ansari: Right Now: fijne, openhartige rentree

Aziz Ansari werd begin vorig jaar beschuldigd van ‘seksueel wangedrag’. Een vrouw schreef op de website van ezine babe.net dat haar date met de komiek uit de hand liep, en dat de seks die volgde niet met wederzijdse instemming was. Sommige critici schaarden zich achter Ansari: ze vonden het artikel tendentieus en misleidend. Maar de vrouw kreeg ook veel steun: het was goed dat dit abject gedrag gemeld wordt. Sindsdien is het betrekkelijk stil rondom de Indiase Amerikaan. Terwijl hij in 2017 nog – als eerste acteur met Aziatische roots - een Golden Globe won voor zijn magnifieke Netflix-show Master of None.

En nu is hij er weer. Niet met een derde seizoen van zijn televisiedrama, maar met een ruim uur stand-up komedie. En hij maakt niet dezelfde fout als Louis C.K. (deze komiek verscheen zonder aankondiging in comedyclubs, en bedient zich nu van zure humor). Nee, Ansari gaat aan het begin van de voorstelling direct door het stof: ‘Ik vind het verschrikkelijk dat deze persoon zich zo heeft gevoeld.’ Uit deze zin blijkt dat Ansari nog steeds vindt dat ‘seksueel wangedrag’ een kwestie van perceptie is – want voelen is iets anders dan iemand iets aandoen. En dat hij zich na de affaire ‘bang, vernederd en schaamtevol voelde’, is flagrant slachtoffergedrag.

Maar zijn hele show staat in het teken van de reden dat hij even uit de schijnwerpers verdween. Ansari vertelt een louterend verhaal: het incident uit 2018 heeft zijn leven wezenlijk veranderd. (Sommige passages zijn dan ook niet per se humoristisch, maar evenwel openhartig).

Moeten we hem vergeven? Het publiek vindt van wel - maar het zijn dan ook makke schapen. Ansari toont vervolgens hoe hypocriet het publiek is door ze te laten klappen voor – de van seksuele deviaties beschuldigde - R. Kelly: ‘Zijn jullie eindelijk klaar met hem? En hoe zit het dan met Michael Jackson?’ De respons is minder groot. ‘Omdat zijn muziek veel beter is’, zo suggereert de komiek. Natuurlijk moet zo’n ontzettend geestig stukje ergens uit de bocht vliegen, met een grap over Bin Laden. Wat als de terrorist in 1999 een uitstekende jazzplaat had uitgebracht – zouden er bij wijze van nog mensen zijn die hem ondanks zijn gruwelijke daden vereren?

Ansari is messcherp, in deze door Spike Jonze ( Her ) geregisseerde avond. Hij spreekt over witte privileges, over hipsters en over familiebanden. Zijn grappen zijn gelardeerd met een lucide politiek bewustzijn. Zoals zijn anekdote over witte mensen die ineens overal racisme in zien: ‘Dingen worden niet ineens racistisch wanneer witte mensen ze als zodanig beschouwen.’ Ansari doelt op het Indiase personage Apu uit The Simpsons (dat al dertig jaar door de witte acteur Hank Azaria wordt vertolkt). Moraal van het verhaal? Indiase Amerikanen storen zich er al dertig jaar aan, maar nu heeft een colonne aan witte gutmenschen het ook eindelijk ontdekt. Dus: als witte gutmenschen het niet signaleren, dan bestaat het niet.

Tegen het einde van de show komt Ansari nog eens terug op de affaire. Hij vertelt dat hij bang was dat hij dit – optreden – nooit meer zou kunnen doen. En daardoor is hij in het moment gaan leven, in het nu. Hij bedankt het publiek met een moment van stilte. De zaalgasten gunnen het hem van harte, en als kijker ben je ook geneigd om Ansari het voordeel van de twijfel te geven. Vergiffenis is hier misschien wel de juiste keuze. Alleen al omdat we dan – en dat is hypocriet maar toch - kunnen toeleven naar een derde seizoen van Master of None – waar Ansari zijn levensverbeteringen eventueel wel zou in kunnen verwerken. Want komedie is en blijft catharsis.