De 23 beste tv-momenten van '23

1. Bahreh krijgt stiekem les
Onze man bij de taliban, 5 februari 

Het is bijzonder hoe Afghanistan bij je blijft. Bijna een jaar geleden werd Onze man bij de taliban uitgezonden. Nog iedere dag ben ik bezig met de mensen die we daar hebben ontmoet. Sommigen zijn nog in Kabul. Anderen zijn het land ontvlucht. Europa is de meest haalbare bestemming. 

Door de serie kregen de Afghanen een gezicht. Ze werden opeens tastbare, echte mensen in plaats van gevoelloze statistieken. De huilende rechter, bijvoorbeeld, die op de vlucht was voor de taliban. Hij werkte in een kolenmijn om vervolging te voorkomen. Hij kon het land niet uit, omdat zijn dochtertje geen paspoort had. Hij belde me van de week dat hij in Duitsland is aangekomen. Met zijn dochter en de rest van zijn familie.

Onze tolk Alem, die al lang voor Nederlandse media werkte. Hoewel hij en zijn vrouw op de Nederlandse evacuatielijst stonden nadat de taliban de macht overnamen in 2021, mocht hij niet mee. Hij had namelijk geen paspoort. Angstig werkte hij met ons. Uiteindelijk
kreeg hij gratie van buitenlandminister Wopke Hoekstra, nadat er een rechtszaak was geweest. Nu zit Alem in kamp Zeist.

Anderen zitten nog in Kabul. Bahareh, het 14-jarige meisje dat stiekem les kreeg op een illegale school appt me nog iedere dag. ‘Thomas, haal me hier weg,’ smeekt ze. Maar ik weet niet hoe. Haar droom was om rechter te worden, maar alle meisjesscholen zijn gesloten door de taliban. Vrouwen moeten thuisblijven. Bahareh ook. Haar toekomst is haar ontnomen.

Ik word weer boos als ik dit schrijf, terwijl ik juist altijd probeer nuchter te blijven. Natuurlijk kan niet iedereen worden gered, zeg ik dan. Of: sommige mensen hebben gewoon pech. Maar toch krijg ik een brok in mijn keel als ik aan Bahareh denk, of aan al die andere lieve mensen in Afghanistan. Langzaam worden ze vergeten. (Thomas Erdbrink)

2. Ramsey Nasr: Kennen we de naam van elk Palestijns slachtoffer?
Khalid & Sophie, 18 oktober 

‘Palestijnse levens worden doorgaans per aantal genoemd. 48 doden. 1200 gewonden. Geen namen, maar nummers. En dit geeft aan hoe wij ons mededogen verdelen’, zei Ramsey Nasr in een indrukwekkend betoog in Khalid & Sophie. Aan het eind: ‘Eén wens heb ik nog, want dromen bestaan niet in deze hel. Dat iemand van de honderdduizenden Palestijnse vluchtelingen, doden en gewonden de namen zal noteren en dan, avond na avond, hun familieleden zal interviewen op nationale televisie. Dit komt neer op talloze tv-uitzendingen. Het zou absurd zijn, maar wel eerlijk.’ 

Honderdduizenden kijkers zagen zijn betoog (dat een bewerkte versie was van zijn artikel dat verscheen in NRC) live op tv, een veelvoud (ook buiten Nederland, met ondertiteling) keek het terug via sociale media: 1,2 miljoen via Instagram, 1,7 miljoen via Tiktok. Al die mensen luisterden naar Nasr – en zagen dat bij acteur Sabri Saad El Hamus, ook te gast in de uitzending, de tranen over de wangen rolden. (RvV)

3. Hossende PVV'ers zonder journalisten 
Nederland kiest, 22 november 

De PVV won de Tweede Kamerverkiezingen met grote cijfers. Onbedoeld bracht de NOS dit weergaloos in beeld: met Michiel Breedveld in een halfleeg zaaltje zonder feestende PVV’ers. Want, zoals de verslaggever duidde: ‘Pers en PVV’ers worden zorgvuldig uit elkaar gehouden. Wij zijn hier, en in de kroeg hiernaast wordt volop feestgevierd.’ 

Een cameraman filmde intussen vanaf de straat de PVV’ers binnen in de kroeg. Later kwam Geert Wilders er alsnog speechen, maar de eerste beelden van hossende PVV’ers en een buitengesloten NOS-journalist, hadden hun werk toen al gedaan. (RvV)

4. Oogappel Hansje
Oogappels, 20 september

Daar zitten ze, aan tafel: Merel, Dina en Tim. Ze hebben besloten dat het tijd is om gezamenlijk ‘op te trekken’ om Hansje duidelijk te maken dat het zo niet langer gaat. Niet alleen vanwege haar schoolresultaten die te wensen overlaten, maar vooral om haar gedrag. ‘What the fuck...Is er iemand dood ofzo?’ zegt Hansje als ze binnenkomt en de drie ziet zitten. ‘Hansje, ga even zitten,’ probeert Tim. Ze geeft te kennen dat ze liever blijft staan. Vervolgens giert de bijeenkomst binnen de minuut gierend uit de bocht, wanneer Dina direct in de rol van redelijke schooljuf/stiefmoeder stapt (als het morele geweten van de giftige familie) en daarmee in de allergie van Merel komt, die op haar beurt uiteraard gelijk over de schoolresultaten van Hansje begint. En Tim? De man zonder eigenschappen zit erbij zoals altijd en zoals Hansje haarscherp observeert, ‘als een slappe zak.’ ‘Hartstikke leuk geprobeerd, dit hele theekransje,’ roept Hansje, ‘Maar dit gaat natuurlijk niet helpen. Jullie snappen helemaal niks van mij.’ Ze stampvoet naar buiten. Terecht. Laat die drie volwassenen eerst maar eens met zichzelf en elkaar in het reine komen, over hun schaduwen heenstappen, voordat ze denken dat ze ook maar enigszins recht van spreken hebben om dit tienermeisje tot de orde te roepen. (CvW) 

5. Chemours wist alles al over PFAS
Zembla, 15 juni

Chemours bleek zich al jaren bewust van de schadelijke gevolgen voor mens en milieu van PFAS. De term is een verzamelnaam voor een groep mensgemaakte chemische stoffen die niet afbreekbaar zijn, en gebruikt worden voor onder meer teflonpannen. De aanloop naar én nasleep van deze journalistieke onthulling, aan de hand van de belangrijkste mediamomenten. (PM) 

6. De dochters van Sigrid Kaag
College tour, 28 mei

Politiek verslaggever Xander van der Wulp over de politieke impact van een tv-moment. 

Dag Xander, het interview met Sigrid Kaag in College tour lijkt na dit politieke jaar wel een eeuw geleden.
Ja, het is snel gegaan. Sowieso gaat alles razendsnel: twee jaar geleden stond ze met D66 nog op 24 zetels.

Wat was de impact van haar verhaal in Den Haag?
Bij mij was die eerlijk gezegd niet heel groot, omdat ik wéét dat heel veel politici zware beveiliging nodig hebben. Maar Kaag heeft daarnaast altijd veel met online haat te maken gehad; zij werd het beeld van alle kwaad voor rechts Nederland. En het werd allemaal erg op de vrouw gespeeld. Ook Geert Wilders en Dilan Yesilgöz hebben te maken met bedreiging en beveiliging, uit andere hoek. Het verschil is dat er bij Kaag ook opruiende krachten waren vanuit de politiek zelf. Zo werd ze door Wilders heks genoemd, wat online veel werd overgenomen.

Kaag besloot niet lang na dit interview de stoppen met haar politieke carrière.
De haat en bedreigingen hadden een stevige invloed op haar keuze, maar het hing al een tijdje boven de markt. Het is nu wel merkbaar dat andere politici twijfelen of ze een bepaalde functie op zich moeten nemen, omdat hun kinderen ook googelen en lezen hoe de kinderen van Kaag het hebben ervaren.

Is het op social media minder guur geworden, heeft dit fragment daar nog voor bezinning gezorgd?
Nee, en dat zie ik ook niet gebeuren. De vraag of je de goede mensen kunt vinden voor politieke functies, wordt steeds zwaarwegender. En met deze verkiezingsuitslag moet Wilders straks misschien mensen gaan leveren; goede kans dat die vanuit links feller aangevallen gaan worden. (RvV)

Zie de rest van de 23 van '23 in VARAgids 51/52 vanaf pagina 34