Oppertukker Herman Finkers vertaalde de klassieker 'De kleine prins'

Door Lieke Cromheecke

“Et Heanige Preenske” prijkt op de cover van de klassieker. Na meer dan 500 vertalingen is er één bijgekomen: het Twents. Daarmee is het, na de Bijbel, het meest vertaalde boek ter wereld. Van het Libanees dialect tot het Napolitaanse dialect, iedereen maakt kennis met de avonturen van de prins. 

De schrijver van het boek, Antoine de Saint-Exupéry, was een Franse schrijver en piloot. Hij schreef het een jaar voor zijn dood in 1944; hij werd tijdens de Tweede Wereldoorlog boven de Middellandse Zee neergeschoten. Het boek vertelt het verhaal van een piloot die een noodlanding maakt in de woestijn en daar een kleine prins ontmoet. De kleine prins vertelt hem over de planeet waar hij woont en over andere planeten die hij bezoekt en de merkwaardige bewoners die hij daar aantreft. De vertelling wordt vaak als een metafoor gezien om met een open blik in de wereld te staan.  

Dat de klassieker nu ook in het Twents te lezen is, is te danken aan Finkers’ collega-cabaretier Erik van Muiswinkel. Bij RTV Oost vertelde Finkers: “Hij belde me op en zei: je moet aan de bak, Finkers! Nedersaksisch is nu een erkende taal en er is inmiddels een Groningse vertaling, een Drentse vertaling en zelfs Munsterlands-plat. Maar er is nog geen Twentse vertaling, dus je moet aan de bak”. Van Muiswinkels belangstelling voor het boek komt niet uit het niks. Hij vernieuwde de Nederlandse vertaling een aantal jaar geleden. Tijdens die vertaling raakte hij zo geïntrigeerd door het boek en de schrijver dat hij een boek wijdde aan het leven van Antoine de Saint-Exupéry. De gesneuvelde piloot die zelf nooit heeft kunnen weten wat voor grandioos succes het zou worden.  

Herman Finkers nam de opdracht serieus en werkte de volgende anderhalf jaar aan de vertaling tot wat “Et Heanige Preenske” is geworden. Om zo dicht mogelijk bij het verhaal te blijven, vertaalde Finkers niet de Nederlandse tekst, maar het Franse origineel. Daarnaast sprak hij ook een luisterboek in.  

Ondertussen weet iedereen dat het spreken van dialect afneemt. Maar het tempo waarin dat gebeurt verschilt per streek. De voorspelde daling betekent dat er in 2050 nog maar vier talen overblijven: het Standaardnederlands, de zogenaamde Belgische tussentaal, het Fries en het Limburgs. Dan zou het dus gedaan zijn met het door Finkers zo geliefde Twents. De Raad van Europa wil dit voorkomen en heeft in 2020 opgeroepen streektalen structureel meer aandacht te geven in het onderwijs. Leonie Cornips, bijzonder hoogleraar taalcultuur aan de Universiteit Maastricht, benadrukt in NRC wat deze belangen zijn. “Dialect zorgt voor sociale binding binnen een familie, of binnen een dorp of buurt, maar het heeft ook een emotioneel belang: dialect is in veel gevallen de taal van het hart. Onderzoeken wijzen echter ook uit dat meertaligheid bijdraagt aan een hoger kennisniveau. Kinderen die meertalig zijn opgevoed scoren beter op het gebied van spellen en begrijpend lezen en hebben een langere concentratieboog.”

Een manier om het spreken en lezen van streektalen te bevorderen is door vertaalde kinderboeken. Zo is het wereldberoemde kinderboek "De Gruffalo" vertaald in 13 Vlaamse en Nederlandse dialecten. Het boek over de slimme muis en grote monster is ook door Herman Finkers vertaald. Daarnaast heeft het boek vertalingen in het Amsterdams van Huub van der Lubbe, Brabants van Guus Meeuwis, Utregs van Herman van Veen en het Zeêuws van Katinka Polderman.  

Kijk hieronder het hele tafelgesprek met Herman Finkers: