Een greep uit Connie's boekenkast - Tove Ditlevsen
Connie Palmen laat ons kennismaken met de verborgen pareltjes uit haar boekenkast. Dit keer bracht ze niet één, niet twee, maar een heuse trilogie mee naar Sophies tafel: Kindertijd, Jeugd en Afhankelijkheid. Ook wel bekend als de Kopenhagen-trilogie van de Deense schrijfster Tove Ditlevsen.
Het levensverhaal van Ditlevsen begint in Kopenhagen 1917 en is zeker geen sprookjesachtige. Als rode draad door haar autobiografische boeken zijn haar vier huwelijken, afgebroken zwangerschappen, verslavingen, angsten en depressies geweven. Haar psychische problematiek en suïcidaliteit resulteerden erin dat ze periodes werd opgenomen in psychiatrische klinieken. Tijdens haar verblijf op een gesloten afdeling schreef ze in 1967 haar autobiografische trilogie, en noemde ze “de gelukkigste tijd van mijn leven tot nu toe.”
"Als je vrolijk wil worden in deze tijd, moet je deze boeken lezen. Niemand kan zo luchtig en geestig over zulke vreselijke ellende schrijven, als zij."
In het eerste deel Kindertijd omschrijft ze haar jongste jaren in een volkswijk na WOI. Ze is een buitenbeentje en heeft een afstandelijke liefdeloze relatie met haar ouders. Haar gevoelens uit ze in haar eerste versjes, poëzie blijkt haar uitlaatklep. Het gevoel van eenzaamheid en de toevlucht in schrijven blijven haar hele leven lang.
Jeugd omschrijft Toves tienerjaren. Terwijl Europa langzamerhand verstrikt raakt in de Tweede Wereldoorlog, is zij als 15-jarige voornamelijk bezig met haar poëzie en het leven met haar complexe ouders. De hang om zich hiervan los te maken wordt steeds groter en ze verlangt enkel naar iemand die haar poëzie serieus neemt en een kamer waar ze alleen in kan schrijven.
Dit gebeurt op 20-jarige leeftijd, waar de memoires in Afhankelijkheid beginnen. Ze debuteert met haar eerste gedichtenbundel, is getrouwd met haar veel oudere redacteur en wordt al snel een beroemdheid in Kopenhagen. Toch stapelt de zware thematiek zich niet alleen in haar boeken, maar ook in haar leven op. Afhankelijkheid verwijst zowel naar Ditlevsens afhankelijkheid van drugs, maar ook naar de strijd die in haar binnenste woedt: die tussen het verlangen, enerzijds, naar een onafhankelijk bestaan als schrijver, waarin ze beschikking heeft over haar eigen tijd en geld en, anderzijds, het verlangen naar het tegenovergestelde, naar een huis en een man en kinderen, het verlangen ‘normaal’ te zijn. “Nu zijn we vader, moeder en kind,” zegt Ditlevsen na de geboorte van haar dochter tegen haar tweede man Ebbe, “een doodgewoon, normaal gezin, dat ik zolang ik me kan herinneren heb gewenst.”
"Zij, en veel andere schrijfsters uit die tijd zoals Sylvia Plath, gingen ten onder aan de poging om moederschap, huwelijk en schrijverschap te combineren. De roeping om te schrijven was te groot."
Ditlevsen ging gebukt onder het leven. Vier jaar voor haar dood schreef ze haar eigen necrologie. Niet alleen om te spotten met haar hopelijk aanstaande dood, maar ook om haar bitterheid te tonen over de erkenning die ze zei te missen als schrijver. Ze schreef: "Haar overlijden is een groot verlies voor de Deense literatuur, en men kan zich er tegenwoordig over verbazen dat aan deze geniale vrouw nooit de grote prijs van de Akademi is toegekend of dat zij (nooit) lid is geworden van dit eerbiedwaardige instituut.”
Het werd haar kwalijk genomen dat ze ‘reclame’ maakte voor zelfdoding. Maar dat hield de gekwelde schrijfster niet tegen. Op 58-jarige leeftijd overleed ze aan een overdosis slaappillen. Nog altijd wordt zij gezien als één van de belangrijkste schrijvers in de Deense literatuur, en niet enkel de “schrijvende huisvrouw” waar ze zo’n afkeer tegen voelde.
Kijk hier het fragment met Connie Palmen terug:
Praat mee
