De oneindige leeslijst van Peter Buwalda

Door Luc van Hout

Maar het blijft niet bij kijken, toch? Ik heb vernomen dat u een groeiend computerbestand bijhoudt, van 4000 boeken die u hebt gelezen of nog wilt lezen.
15.000 titels zijn het nu zelfs, waarvan ik er 8000 heb en daarvan heb ik er inmiddels zo’n 3000 gelezen. Een treurige balans. Ik moet daar wel bij zeggen dat dat niet heel veel is, hoor. Er zijn boekenverzamelaars die nog veel meer hebben. Ik ben nog lang niet klaar. Het liefst zou ik 150 worden, een andere reden om oud te worden zie ik niet.

3000, niet veel? Toch al 2950 meer boeken dan de meeste mensen lezen in hun leven.
Haha, ja, moeten ze zelf weten. Ach, je hoort tegenwoordig veel over ontlezing, maar kijkend naar de verkoopcijfers van boeken was het in de jaren ’50 of ’60 niet beter dan nu. Op een leespiek in de jaren ’90 na, is lezen altijd een elitaire hobby geweest. Er zullen altijd mensen zijn die wél willen lezen. Maar ik ben ook niet altijd een grote lezer geweest, hoor! Tussen mijn 14e en 18e was ik met totaal andere dingen bezig. Er zou eigenlijk een ander moment moeten zijn dan die puberjaren, waarop je wordt gebombardeerd met literatuur. Neem George Orwell’s 1984. Daar moet je niet mee aankomen bij een 15-jarige. Je moet een bepaalde intelligentie hebben om een verhaal te begrijpen – of geen intelligentie, dat is misschien niet het goede woord. Je moet er klaar voor zijn.

Geldt dat ook voor schrijven? Uw eerste boek, Bonita Avenue, schreef u pas toen u 38 was.
Ik wilde ook niet altijd schrijver worden. Ik had vooral interesse in romans van anderen. Die kunnen zo imposant zijn, dat je jezelf daar niet mee associeert. Als je naar Mahler of Beethoven luistert, denk je toch ook niet meteen: ik ga een symfonie maken? Er is een bepaald lef nodig om die stap van lezen naar schrijven te maken. En tijd. Boeken kopen gaat heel snel, boeken lezen gaat langzamer, boeken schrijven nog een factor 1000 langzamer.

Wat maakt een boek imposant? En van uw 3000 gelezen boeken: wat zijn de 3 meest imposante die iedereen aan zijn of haar leeslijst zou moeten toevoegen?
Ik noem een boek een meesterwerk als ik niet meer begrijp dat iemand het heeft kunnen bedenken. In mijn collectie zijn dat er ongeveer 100. Een top 3 is eigenlijk niet te doen. Goed, ik kan er wel 3 noemen die ik uit de diepten van de internationale literatuur heb opgevist en die nu in me opkomen, ook al voel ik me dan slecht dat ik alle andere niet noem:

- Günter Grass – De blikken trommel (Duitsland, 1959)
Dit is een meesterwerk waar je verstand bij stil staat. Meeslepend en overrompelend. Moeilijk te zeggen waarom het zo goed is. Nee, in een kort stukje is dat niet te vangen, dus hier laat ik het bij.

- Louis Paul Boon – De Kapellekensbaan (België, 1953)
De originaliteit van het vertelde en de toon van de schrijver zijn hier doorslaggevend. Boons toon is niet te verwarren met die van iemand anders: direct, volks, vulgair, ‘down to earth’ en tegelijkertijd ontzettend belezen en intelligent. Iemand die de wereld heel goed doorheeft.

- James Agee – A Death in the Family (USA, 1957)
Agee’s toon is heel precies. Zo is er een passage waarin een gezin met de auto door de Verenigde Staten reist naar een familielid die ver weg in een bos woont. Hoe die rit wordt beschreven is zó precies, dat je dat zelf niet eens zo zou kunnen ervaren. Je beseft dat je zelf maar heel slordig naar de wereld kijkt als je dit leest.

En tot slot is er nog een boek uit de Nederlandse literatuur dat ik iedereen zou aanbevelen:

- Wessel te Gussinklo – De opdracht (1995)
Hier geldt ook weer voor dat de toon eigenlijk geniaal is. Het gaat over de binnenwereld van een buitenbeentje met grote plannen en ambities, die stuklopen op zijn gebrek aan aansluiting. Weergaloos.

Wij gingen ook even langs bij Peter's nieuwe huis, om deze boekenkast in levenden lijve te aanschouwen!