Jaarlijks geven wij Nederlanders miljarden euro’s aan goede doelen. Je gaat als gulle gever ervan uit dat het geld dan ook op de juiste manier wordt uitgegeven. Maar wat weten we er eigenlijk van?
Kassa hield een enquête onder zijn nieuwsbrieflezers en het werd duidelijk: Nederlandse donateurs zijn niet op de hoogte van de beleggingspraktijken van hun goede doel. Uit de enquête blijkt dat 89% van de lezers geld geeft aan een goed doel. 91% geeft aan dat zij vinden dat er met hun gift niet mag worden belegd door het goede doel waar zij geld aan hebben gegeven. Daarentegen weet 94% eigenlijk niet of het goede doel wel of niet belegt. Mochten ze erachter komen dat hun goede doel belegt, dan zou 88 procent stoppen met doneren.
Mensen geven met hun hart
Theo Schuyt is hoogleraar filantropie aan de Vrije Universiteit. Hij vindt dat goede doelen goed in de gaten moeten houden wat ze met gegeven geld doen: “Wanneer mensen geven met hun hart, en er wordt niet goed mee omgegaan, dan komt dat dubbelhard aan. Dus als je belegt op de beurs weet je waar je mee bezig bent, welk spelletje je speelt. Maar als jij een euro geeft en hoort dat de instelling op beleggingen enorm heeft ingeboet, dan doet het gewoon pijn.”
Samen met Bob van den Brand van de Universiteit Tilburg houdt Kassa verschillende financiële jaarverslagen tegen het licht en wat blijkt: er is in 2008 voor 100 miljoen euro verloren door goede doelen op de beurs. Kassa concentreert zich op de drie grootste verliezers: De KNRM (de Koninklijke Nederlandse Reddings Maatschappij), Natuurmonumenten en het Leger des Heils.
Hoeveel verlies?
Het Leger des Heils verloor 7,7 miljoen euro op de beurs. Aan giften en donaties werd dat jaar 21,8 miljoen euro binnengehaald. Dat betekent dat van elke gegeven euro, er 35 cent verloren is gegaan op de beurs.
Natuurmonumenten maakt het nog iets bonter: Ze verloren 26,5 miljoen euro op de beurs. Aan giften en donaties haalden ze ruim 34 miljoen euro op. Ruim 78 cent van elke euro is verdampt op de beurs.
De KNRM verloor maar liefst 22,7 miljoen euro op de beurs. Ze haalden aan giften en donaties 9,8 miljoen euro op. Dat betekent dat van elke euro die is gegeven er maar liefst 2,30 euro verdampt is op de beurs.
Waarom belegt Natuurmonumenten?
In de studio is directeur van Natuurmonumenten Jan Jaap de Graeff aanwezig om toelichting te geven waarom zijn goede doel belegt.
Dat niet alle goede doelen beleggen laat directeur Eduard Nazarsky van Amnesty weten. Amnesty is principieel tegen het beleggen van geld. “Het is gegeven geld waar je het over hebt en daar moet je heel voorzichtig mee omgaan. Dat gaan we niet riskeren voor een paar procenten meer rendement.”
Niet risicovol omgaan met donaties
Elly Blanksma, Tweede Kamerlid CDA, vindt ook dat geen enkel goed doel risicovol om mag gaan met gegeven geld. Zij pleit er dan ook voor dat het CBF, de instantie in Nederland die goede doelen een keurmerk geeft, hiervoor moet zorgen. Zij moeten de richtlijnen, die nu nog te ruim interpreteerbaar zijn, aanpassen en verscherpen. “De overheid kan dit niet doen. De goede doelen sector is een particuliere sector met privé-geld. Daar kunnen, en willen, wij als overheid niet in mengen. Maar ik vind wel dat wij eisen kunnen stellen aan de transparantie naar de donateurs toe en daar moet dus duidelijk iets aan veranderd worden. Ik pleit er dan ook erg voor dat het CBF het initiatief hierin neemt.”
Richtlijn ‘Reserves Goede Doelen’
Het is niet zo dat goede doelen helemaal vrij zijn in hoe zij omgaan met hun eigen vermogen. Daarvoor zijn er in 2004 richtlijnen opgesteld: richtlijn ‘Reserves Goede Doelen’. Het VFI, de branchevereniging van landelijk wervende goede doelen, is initiatiefnemer geweest van deze richtlijnen om zo hun goede doelen meer houvast te geven met betrekking tot hun opgebouwde vermogen. Goede doelen worden vrij gelaten om hun eigen geldreserves te beheren. Een eis is wel dat de waarde van het belegde geld in stand gehouden moet worden.
Directeur VFI, Gosse Bosma vindt dat de goede doelen nog steeds voldoen aan alle regels: “We kunnen zeggen dat die richtlijn in principe goed werkt. We hebben natuurlijk te maken gehad met een bijzonder jaar 2008. De instellingen moeten aantonen dat ze over een reeks van jaren op de goede weg zitten met beleggingsopbrengsten, dus wij hebben nu geen aanleiding om de richtlijn te herzien.”
Instellingen moeten verantwoord met hun kapitaal omgaan
Het CBF houdt toezicht op alle goede doelen in Nederland. Als de goede doelen aan de criteria van het CBF voldoen krijgen ze een stempel van goedkeuring: het CBF-Keurmerk. Onderdeel van dit keurmerk is ook de naleving van de richtlijn Reserve Goede Doelen. Maar Natuurmonumenten, Leger des Heils en KNRM hebben allemaal het keurmerk. Hoe kan het toch dat het is toegestaan om gegeven donatiegeld op deze manier te verliezen op de beurs?
Directeur Adri Kemps: “In onze criteria hebben we duidelijk staan, dat zij verantwoord hun kapitaal in stand moeten houden en zich daarover moeten verantwoorden. Aan het rendement van de instelling zie je dat de instellingen voorzichtig omgaan met sparen, in de vorm van aandelen en beleggingen op bankrekeningen. Het CBF ziet er geen heil in om het publiek te informeren over de risico’s van het gebruik van gelden door goede doelen organisaties op het punt van het financieel beheer. “Ik kan mensen niet waarschuwen dat de ene organisatie een groter risico loopt dan de ander, want dat zal pas achteraf blijken.”
In de Kassa-uitzending over goede doelen is, heel kort, ook het beleggingsverlies van De Zonnebloem ter sprake gekomen. De Zonnebloem bood aan in de uitzending hier een toelichting op te geven. Gezien het, in verhouding tot de andere doelen, kleine beleggingsverlies, heeft Kassa ervoor gekozen verder geen aandacht aan De Zonnebloem te schenken. Een uitgebreide reactie
leest u hier
.