Val Fortis: Bos zit met de brokken

De val van Fortis, maandag precies een jaar geleden, maakte de Nederlandse staat plotsklaps eigenaar van twee van de grootste financiële instellingen in Nederland. De bedoeling is dat de staatsbank ABN-Fortis op termijn weer in private handen komt. Maar minister Wouter Bos van Financiën moet eerst nog een flink aantal obstakels uit de weg ruimen.

De overname van delen van ABN Amro voor 24 miljard euro in 2007 in combinatie met de ontluikende kredietcrisis, deed Fortis de das om. Door tegenvallers uit investeringen in Amerikaanse rommelhypotheken in 2008 kwam het concern steeds krapper bij kas te zitten. Het mondde uit in een achtbaanrit, waarbij beleggers het vertrouwen totaal verloren, totdat overheden op zondag 28 september 2008 ingrepen. Vijf dagen later, op vrijdag 3 oktober, kwam er een nieuwe deal op tafel: Nederland kocht de Nederlandse delen van Fortis, inclusief ABN Amro Nederland, voor 16,8 miljard euro.

Op dit moment is Bos opgezadeld met de erfenis uit het financiële debacle. En er speelt nogal wat. Zo onderzoekt Europees Commissaris Neelie Kroes (Concurrentie) of de overname in strijd is met de EU-regels voor staatssteun. Verder wil ze dat Financiën delen van ABN Amro of Fortis Bank Nederland verkoopt, omdat het combinatiebedrijf in haar ogen anders een te sterke positie krijgt op de Nederlandse zakelijke bancaire markt.

Maar verkopen in de huidige slechte omstandigheden is lastig. Onlangs strandde overleg tussen de staat en Deutsche Bank over de verkoop van verschillende onderdelen van ABN Amro, waaronder de bank HBU. Bos heeft nu tot 2 oktober de tijd gekregen om met een alternatief plan te komen. Ondertussen hangt hem een schadeclaim van Deutsche Bank boven het hoofd, iets waar hij zelf overigens niet bang voor is.

Het samengaan van ABN en Fortis ligt sowieso gevoelig door de bloedgroepenkwestie. Het is aan Gerrit Zalm, de huidige bestuursvoorzitter van ABN Amro, om ,,twee culturen om te smeden tot een cultuur'', zoals hij dat zelf noemde. Zalm werd door Bos bij DSB Bank weggeplukt. Dat verleden van de oud-minister is een extra zorg voor Bos. DSB is negatief in het nieuws gekomen wegens onzorgvuldigheden bij kredietverlening.

Nog een zorg is het kapitaal dat ABN Amro mogelijk nog nodig heeft van Bos na de verzelfstandiging. Voor het einde van het jaar zullen Banco Santander en Royal Bank of Scotland (die samen met Fortis optrokken) zich officieel terugtrekken. De kans bestaat dat Financiën hierna de buffers van de bank moet aanvullen. In juni kreeg Zalm al een extra kapitaalinjectie van 2,5 miljard euro. Bos heeft al laten doorschemeren dat extra geld straks nodig is. Dit ligt politiek gevoelig.

Tot slot ligt er de kwestie van voormalige Fortis-beleggers, die vinden dat Bos misleidend is geweest bij de ontmanteling van het concern. Ze zeggen daardoor schade te hebben geleden. De rechter bepaalde onlangs dat politieke en financiële kopstukken die betrokken waren bij de ontmanteling verhoord mogen worden in het openbaar. ANP