Kassa zie je iedere zaterdag om 19.15 uur op NPO2.
Talloze herkeuringen voor het persoonsgebonden budget: Wat is de prijs van wantrouwen?
Duizenden mensen met een beperking hebben dagelijks te maken met de complexiteit van het vergoedingensysteem voor het persoonsgebonden budget, oftewel het pgb. Hoe kan het dat het pgb-systeem na 27 jaar nog steeds niet goed werkt en dat het nog steeds geassocieerd wordt met fraude. Zijn de regels omtrent het toekennen van een pgb toe aan een herformulering?
De 31-jarige Naomi heeft een goede baan, woont zelfstandig, is ambitieus én heeft een progressieve spierziekte waardoor ze in een rolstoel zit. Ze krijgt hulp via het pgb, een persoonsgebonden budget.
Die krijgt ze via drie organisaties die haar stuk voor stuk ieder jaar – of iedere twee jaar – het hemd van het lijf vragen. "Ik woon al 31 jaar in deze gemeente, heb altijd dezelfde zorgverzekeraar gehad, maar tóch moet ik telkens opnieuw duidelijk maken dat ik nog steeds in een rolstoel zit".
Waarom controleren en onderzoeken al die instanties eigenlijk zoveel? En waarom vragen ze telkens weer naar de bekende weg?
Naomi vermoedt dat de controles en evaluaties inmiddels meer kosten dan wat zij überhaupt aan pgb krijgt. Wat is de prijs van dit wantrouwen?
Persoonsgebonden budget wordt vaak geassocieerd met fraude
Het pgb-systeem bestaat 27 jaar en wordt vaak geassocieerd met fraude. Hoe kan dat?
Volgens deskundigen is het lastig om een goed overzicht te krijgen de totale omvang van fraude met pgb's, omdat de uitvoering nogal is versnipperd. Het Informatie Knooppunt Zorgfraude (IKZ) krijgt jaarlijks een paar honderd signalen van zorgfraude, ook over pgb's. Opmerkelijk is dat de vermoedelijke fraudeur vaak niet de budgethouder is, maar de zorgaanbieder.
De meest concrete cijfers die we vonden, gaan over de persoonsgebonden budgetten via de Wet langdurige zorg, oftewel de Wlz. Daarvoor zijn van 2016 tot en met 2019 ruim 53.000 huisbezoeken afgelegd bij budgethouders om de toekenning van het pgb preventief te controleren.
Maar bij nog geen twee procent (meer specifiek 1,65%) van deze huisbezoeken is sprake van vermoedens dat er wordt gefraudeerd. En ook in verreweg de meeste van deze gevallen blijkt de mogelijke fraudeur juist niet de budgethouder, maar de zorgverlener te zijn.
Volgens Marcel Canoy, als hoogleraar gezondheidseconomie verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam, wordt het persoonsgebonden budget vaak met fraude geassocieerd omdat dat goed scoort bij de politiek en in de media. Daarover stelt hij het volgende:
"We weten allemaal dat de toeslagenaffaire is ontstaan met de Bulgarenfraude. Als je gaat kijken hoeveel fraude er in de afgelopen jaren met toeslagen is gepleegd, dan is dat peanuts. Voor het persoonsgebonden budget geldt dat fraude door budgethouders eigenlijk heel beperkt is, maar er hoeft maar één verhaal te zijn van een tokkiefamilie waar het niet goed is gegaan en dan staat de hele Kamer weer op zijn kop."
Verschil tussen misbruik en oneigenlijk gebruik
Aline Molenaar is directeur van Per Saldo, een belangenvereniging van mensen met een persoonsgebonden budget. Zij zegt hierover: "Fraude in de zorg komt zowel bij zorg in natura als bij het pgb voor. Fraude en oneigenlijk gebruik worden vaak in één adem genoemd. Dit is echter niet hetzelfde, en hier moet dan ook onderscheid tussen worden gemaakt".
Ook zij ziet dat fraude bij het persoonsgebonden budget bijna altijd door kwaadwillende zorgaanbieders wordt gepleegd:
"Dichttimmeren met regels is niet de oplossing. Er is juist meer vereenvoudiging, harmonisatie en vermindering van regels nodig. Dat houdt het werkbaar voor budgethouders, verstrekkers, consulenten én zorgverleners".
Lees ook onderstaande Kamerbrief van toenmalig minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over de laatste ontwikkelingen omtrent het persoonsgebonden budget (.pdf)
Erik Dannenberg adviseert gemeenten en ministeries onder meer over complexe zorgvraagstukken. Hij zegt dat Nederland van controles aan elkaar hangt:
"De fraudecontrole moet het sluitstuk zijn in de hele keten. Als die voorop staat en de burger voelt zich gewantrouwd, dan doen we iets niet goed. Natuurlijk mag je om verantwoording vragen – Is het rechtmatig? Is het doelmatig? - maar als de burger het gevoel van wantrouwen krijgt bij het loket, dan doen we het niet goed".
Eén wet, één loket?
Dannenberg wil toe naar een nieuwe wet waarbij gegevens slechts éénmaal door betrokken partijen worden opgevraagd: "Als de burger via de AVG toestemming geeft om gegevens te delen tussen zorgkantoren en bijvoorbeeld gemeenten en zorgverzekeraars, dan zou het verboden moeten worden om telkens dezelfde vragen aan de betrokkene te stellen. Want als de gegevens bekend zijn, mag je het niet nog een keer vragen."
Integraal persoonsgebonden budget
Er loopt inmiddels een pilot om te onderzoeken of deze ideeën in de praktijk uitvoerbaar zijn. De pilot loopt onder de naam 'Integraal pgb', oftewel i-pgb. De vraag van de gebruiker staat hierbij centraal.
Dannenberg: "Dat bleek goed te werken: de kosten daalden én het scheelde bakken en bakken met administratie. Maar toch komt dat moeilijk van de grond."
Ook voor Per Saldo is het een helder verhaal: budgethouders met een levenslange én levensbrede hulpvraag moeten de mogelijkheid hebben om met zo min mogelijk regeldruk hun leven te leiden. Met alles wat ze nodig hebben in één flexibel budget. Het is dan niet langer de hulpvrager die langs alle loketten gaat om aanvragen te doen voor verschillende voorzieningen, maar het zijn de instanties die dat achter de schermen onderling regelen.
"We moeten naar een systeem dat draait om vertrouwen"
Marcel Canoy: "Juist door de toeslagenaffaire is sprake van een heel nieuwe dynamiek in Den Haag en bij de uitvoerders. We moeten niet de kant op van 'computer says no'. We moeten juist de kant op waarin we zeggen dat we de mensen in principe vertrouwen, tenzij we aanwijzingen hebben dat dat onterecht is. En we leveren maatwerk!”
In een reactie zegt zorgverzekeraar Zilveren Kruis dat "zorgplannen worden beoordeeld en gecontroleerd volgens het normenkader dat de beroepsgroep van wijkverpleegkundigen heeft gesteld. 85% van de indicaties wordt gecontroleerd."
Het goede nieuws is dat zowel Zilveren Kruis als de gemeente Stichtse Vecht binnenkort samen met Naomi en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een gesprek hebben om te kijken waar ze tegenaan loopt en of er verbeteringen mogelijk zijn voor budgethouders.
Ook zegt de gemeente dat het inderdaad veel beter zou zijn als er voortaan één loket is voor alle vier de wetten waarin het toekennen van een persoonsgebonden budget mogelijk is.
Bron: Informatie Knooppunt Zorgfraude, PGB.nl
Praat mee
Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.
Reacties (12)
Wantrouwen lijkt een veelkoppig monster, dat vooral handelt uit angst en jaloezie. Misbruik wakkert het aan. En als remedie daartegen wordt een onnodig brede, arbeidsintensieve, door verwachte besparingen gemechaniseerde, nauwelijks nog te hanteren bureaucratie opgetuigd. ...Die achteraf gezien aanzienlijk meer blijkt te kosten dan wat ze daadwerkelijk oplevert. Dus...
Net als bij de kindertoeslagaffaire zijn niet de ouders de fraudeurs maar de zorgaanbieders. Het cirkeltje is rond en de overheid heeft niets geleerd.
Ik weet niet of het voor alle gevallen met een PGB geldt, maar als iemand in de WIA of Wajong zit en een PGB krijgt dan wordt hij in principe regelmatig herkeurd omdat nou eenmaal nagenoeg iedereen met zo’n uitkering herkeurd moet worden. Het resultaat van zo’n herkeuring kan zomaar zijn dat iemand extra ondersteuning krijgt. De herkeuring bij het UWV heeft totaal niets met fraudebestrijding te maken, maar met een zo zorgvuldig mogelijke begeleiding van de cliënt. Dat er vaak fraude gepleegd wordt is een gegeven. Als er een vermoeden van fraude is dan is het bijna nooit de herkeuring die de fraude aan het licht brengt, maar wel bijvoorbeeld een fraudemelding door familie of kennissen van de fraudeur. De persoon met een PGB is overigens zelden de fraudeur, maar het zijn juist meestal de begeleiders of behandelende personen die de fraude plegen.
"De herkeuring bij het UWV heeft totaal niets met fraudebestrijding te maken, maar met een zo zorgvuldig mogelijke begeleiding van de cliënt." JIj bent duidelijk iemand die NIET uit eigen ervaring spreekt. Van de 31jarige, beschreven in deze column, lees ik niet dat ze blij is omdat na iedere jaarlijkse controle haar zorg opnieuw op maat werd gebracht.
Vd Bemt: is 30 jaar genoeg ervaring? Heb je eigenlijk wel gelezen wat ik schreef of reageer je omdat je nou eenmaal iets doms wilde zeggen? Ik ken ook mensen die bij iedere herkeuring vooraf nachten wakker liggen. De herkeuring is nogmaals niet bedoeld om fraudeurs op te sporen. Zo zit het systeem nou eenmaal niet in elkaar. Als iemand zich na een herkeuring ten onrechte gekort ziet worden dan zijn er diverse mogelijkheden de korting terug te draaien. Allereerst is een verklaring van de eigen huisarts en/of de bedrijfsarts vaak voldoende bij een bezwaarprocedure. Daarna is er als dat niet werkt ook nog een beroepsmogelijkheid. Ik kan alleen (vanwege die 30 jaar) voor het UWV spreken, maar fraude is daar veel minder een issue dan vaak wordt gedacht. Ja, soms gebeurt het dat een bepaalde groep extra gekeurd moet worden. De reden is dan omdat de politiek dat wil en omdat er gedacht wordt dat er veel mensen in die groep onjuist gekeurd zijn. Eigenlijk nooit vanwege fraudeindicaties. Ja, fraude gebeurt onder onze eigen ogen. We kennen de Bulgarenfraude, uitkeringsfraudeurs in landen als Polen en Marokko zijn algemeen bekend. Het is juist dat de politiek in die landen het bijna onmogelijk maakt er iets aan te doen, maar dat heeft verder weinig met dit onderwerp te maken.
Het gesjoemel zit dan weer meestal niet bij de mensen zelf maar bij zorgcowboys die voor een gesprek van een half uur zeshonderd euro in rekening brengen. Maar daar is de controle te ingewikkeld, dus moet je jaarlijk bewijzen dat je in een rolstoel zit - alsof dat ooit fraude aan het licht zal brengen...
De regering geeft niets, hooguit wordt er iets teruggegeven en zodra de regering dat doet moet je dit meteen wantrouwen. Eigenlijk is de regering een soort cross-road demon. Je krijgt iets, maar eigenlijk weet je dat je er enorm op gaat verliezen en dit terwijl hetgeen wat je krijgt altijd niet voldoende is. Wat we moeten beseffen is dat we minder afhankelijk moeten worden van de overheid. Afhankelijk zijn van de overheid is erger dan afhankelijk zijn van Russisch gas. We moeten dus meer voor elkaar gaan zorgen en de criminele organisatie die wij overheid noemen links laten liggen.
"Je krijgt iets, maar eigenlijk weet je dat je er enorm op gaat verliezen en dit terwijl hetgeen wat je krijgt altijd niet voldoende is." "Je krijgt iets" dat uiteindelijk, via de belastingen, door de werkende en de bedrijven wordt opgebracht. De overheid is alleen de Grote Gemene Deler.
@Eenmening3, uiteindelijk word je er nog enorm voor gestraft ook en als het even tegen zit als crimineel behandeld.
Ik hoef niet persé een PGB, maar het is in mijn gemeente nodig omdat de zorg die door de gemeente is gecontracteerd, niet voldoet. Ik heb psychische problemen, en de bijkomende problemen zorgen bij mij voor zoveel stress dat ik het maar niet aanvraag. De vergoeding vanuit mijn gemeente voor een PGB is ook lager dan voor ZIN. De vergoeding is daarom niet voldoende voor gespecialiseerde zorg. Ook ik heb de ervaring dat er steeds minder wordt geïndiceerd dan nodig. In mijn geval niet in het aantal uren maar wel lichtere zorg dan die ik eigenlijk nodig heb.
Als moeder van een kind met een chronologische ziekte en ernstige handicaps ben ik het eens met de stelling: "budgethouders met een levenslange én levensbrede hulpvraag moeten de mogelijkheid hebben om met zo min mogelijk regeldruk hun leven te leiden". Wij moeten elk jaar opnieuw door de papiermolen om een verlening PGB aan te vragen, ondanks dat mijn dochter niet beter meer word, helaas wel slechter. Deze papieren rompslomp duurt 3 maanden!!! Maanden die wij qua tijd goed voor andere dingen kunnen gebruiken, zoals bijkomen van de ziekenhuis bezoeken en therapieën.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Meld je snel en gratis aan voor de Kassa nieuwsbrief!