'Sterfte rond operaties kan met helft omlaag'

De sterfte rond operaties in Nederlandse ziekenhuizen kan met de helft worden verminderd als artsen en verpleegkundigen gebruikmaken van een nieuwe, uitgebreide checklist. Dat blijkt uit onderzoek van het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam waarvan de resultaten donderdag verschijnen in het medische vakblad New England Journal of Medicine.

In de westerse wereld overlijdt één op de 150 mensen die worden opgenomen, als gevolg van complicaties die in het ziekenhuis optreden. Veel van die incidenten doen zich voor bij patiënten die een operatie ondergaan. Daarom gaat tot dusver de aandacht vooral uit naar het handelen in de operatiekamer, waar strak omschreven procedures gelden.

Maar ook voor en na een operatie worden nog weleens fouten gemaakt die tot complicaties en sterfte leiden. ,,Uit onderzoek is gebleken dat de meeste onvolkomenheden in de zorg rond een operatie buiten de operatiekamer worden begaan'', zegt Marja Boermeester, onderzoeksleider en chirurg in het AMC. ,,Het is dus logisch om te kijken of daar winst te boeken valt.''

De onderzoekers hebben daarom een nieuwe checklist ontwikkeld waarin alle controles in kaart zijn gebracht die moeten zijn uitgevoerd voor de operatie, tijdens en vlak na de ingreep en voor het ontslag uit het ziekenhuis. De behandelaars moeten meer dan honderd punten nalopen die rond een operatie tot fouten kunnen leiden, zoals de precieze plaats die moet worden geopereerd, het gebruik van bloedverdunners en mogelijke allergieën voor medicijnen.

De werking van die lijst is sinds 2007 onderzocht aan de hand van gegevens van vierduizend geopereerde patiënten in zes ziekenhuizen. Daaruit bleek dat het aantal complicaties met ruim een derde daalde, van 27,3 naar 16,7 procent. De sterfte nam met de helft af, van 1,5 naar 0,7 procent. De onderzoekers noemen de resultaten opzienbarend. ,,Zelfs wij zijn verrast door het enorme effect op de sterfte'', aldus Boermeester.

Het AMC past de checklist inmiddels standaard toe bij alle chirurgische ingrepen. Veertig andere ziekenhuizen in Nederland hebben al belangstelling getoond.