Steeds meer mensen gaan voor veganistisch

'Vegan' is het nieuwe woord voor veganistisch, een rechtstreekse vertaling uit het Engels. Uit recent onderzoek blijkt dat veel mensen de trend om minder vlees te eten doortrekken naar het gebruik van minder dierlijke producten. Er zijn ongeveer 16.000 veganisten in Nederland.

Een veganist eet vlees noch vis, maar ook geen zuivelproducten, eieren, honing en andere producten van dierlijke oorsprong of met dierlijke ingrediënten. Ook bij kleding, verzorgingsproducten en andere gebruiksartikelen worden dierlijke bestanddelen vermeden. Dus geen bont, leer, dons, wol, suède of zijde, maar ook geen gelatine, bijenwas of producten waarvoor dierproeven zijn gedaan. Biologisch is een verzamelterm voor producten die aan eisen voldoen op het gebied van milieu, dierenwelzijn en productiemethoden. Zo mogen biologische producten niet met bestrijdingsmiddelen bespoten zijn of conserveringsmiddelen bevatten. Veganisten eten niet per definitie biologisch. Organic is de Engelse term voor biologisch.

Trend
Het is voor veganisten steeds makkelijker om hun levensstijl toe te passen. Veel restaurants in Nederland hebben naast een vegetarische kaart ook een veganistische kaart, zoals Dop Hert in Amsterdam. Een broodje humus is bijvoorbeeld allang ingeburgerd geraakt. In Duitsland is die trend veel zichtbaarder en heb je veel meer adressen, onder meer een supermarktketen van VEGANZ. Er ligt een plan om ook in 2015 in Amsterdam een filiaal te openen. Er is al een kleine supermarkt in Den Haag genaamd Veggie4u. Daar zijn alleen maar veganistische produkten te koop. Ook grote kledingmerken hebben een vegalijn; Esprit bijvoorbeeld verkoopt onder de lijn 'we love vega' schoenen op de website en in de winkel. Onlangs was er ook een Veganistisch Festival, waar veel vegaproducten en eten te koop was.

Lisa Steltenpool is voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Veganisten en van de Stichting Viva la Vega's. Ook is ze schrijfster van het kookboek De Vega Revolutie. Ze is sinds drie jaar veganist. Daarvoor was ze al tien jaar vegetariër. Het veganistisch kookboek, dat ze dit jaar uitbracht, gaat verder dan alleen 50 vegarecepten. Het geeft ook informatie voer dierenrechteren, milieu en gezondheid. Lisa is laatstejaars student Voeding & Diëtiek. Ook heeft ze een food blog, Early Dew , waar ze recepten en blogs post. Lisa zegt: "De omslag kwam bij mij toen ik zag hoe een koe geslacht werd. Daarmee werd het beest voor mij geen stukje vlees meer, maar een lief dier dat op een vreselijke manier geslacht wordt. Daarna kwamen de filmpjes, waarin kuikentjes werden versnippert, omdat ze onbruikbaar waren. Dat zag ik op YouTube. Om die reden eet ik ook geen eieren meer." Lisa was als voorzitter medeverantwoordelijk en betrokken bij de campagne van de Nederlandse Vereniging van Veganisten 'Melk, je kan zonder'. "We hebben toen hard ingezet om erop te wijzen dat koeienmelk niet altijd zo gezond is; dat het veel hormonen bevat, lactose, dierlijke ongezonde vetten. We hebben ingezet op de alternatieven; sojamelk, amandelmelk, rijsttemelk. Die nu ook in de supermarkt te krijgen zijn."

Rivke Jaffe is antropoloog aan de Universiteit van Amsterdam. Ze deed dit jaar in mei onderzoek naar 'Green Consumption', over duurzaam consumeren. Rivke zegt: "Vegan begint steeds meer mainstream te worden. Voor een deel is dat altruistisch, want mensen willen de wereld beter maken. Voor een ander deel is dat egoistisch. Ik wil mezelf beter voelen door gezond te eten.  Dat zie je vooral in Amerika, waar je veel veganisten ziet, maar puur om op gewicht te blijven. Ik kom net uit Amerika. Het is daar een gigantische trend. Ook omdat veel muzikanten en grootheden publiekelijk zeggen veganist te zijn. Bekende Amerikaanse veganisten zijn Bill Clinton, Ellen Degeneres, Mike Tyson. Anno 2014 is vegan meer lifestyle dan idealistisch. In de jaren zeventig, tachtig, negentig was veganisme links en tegendraads. Anti-kapitalistische ideeën vertaalden zich naar plantaardig eten. Nu gaat het vooral andersom; mensen beginnen met af en toe vegan eten omdat het 'in' is, of gezond. Dat kàn leiden tot kritisch nadenken. Ik noem het in mijn onderzoek 'eco-chic'. Etisch consumeren en een milieubewust imago uitdragen, maar tegelijkertijd jezelf verwennen."

Jaffe zegt verder het volgende: "Ik zie duurzaam en ethisch consumeren vooral terug in de midden en hogere sociale klasse: de wereld verbeteren via consumptie. Mensen hebben minder vertrouwen in de overheid. Ze geloven niet meer zo sterk in sociale bewegingen. Daarom merk je dat ze via consumeren verandering willen brengen. Consumeren is een stuk makkelijker dan de straat op gaan; een soort activisme-light. Het is dus enerzijds een poging om de markt te politiseren, een politieke stem via de markt. Van de anderen kant moet het wel gemakkelijk en hip, een soort life-style. Je ziet nog wel sociale bewegingen hoor, zoals Greenpeace, die zich inzetten voor palmolie en Twix. Je ziet dat multinationals gevoelig zijn voor boycotacties als deze, maar ook voor maatschappelijk verantwoord ondernemen, onder druk van de consument. Je ziet dat Albert Heijn een eigen intern keurmerk heeft met de productlijn 'puur en eerlijk'. Dat keurmerk is niet zo strikt en oorspronkelijk als het echte Fairtrade keurmerk. Of kijk naar een supermarkt als Marqt. Veel ecoproducten zijn niet zo eco of authentiek als ze horen te zijn. Bovendien heeft de supermarkt veel open koelingssystemen. Dat is niet zo duurzaam of wat te denken van proefmonstertjes kwark in kleine plastic bakjes met lepeltjes. Geeft veel plastic afval is niet zo duurzaam. Je ziet dus een trend dat veganistisch leven doorzet. Het wordt veel meer een levensstijl nu het de consument wordt aangereikt. Veel meer mensen zijn bereid om het principe dierenwelzijn door te trekken. Het begint bij de Eco-Yuppen, maar je ziet dat als het makkelijker wordt en het aanbod groter, het doortrekt naar veel meer consumenten omdat ze een stempel willen zetten voor de maatschappij en voor zichzelf."