Slimme thermostaat bespaart geen energie

Je verwarming op afstand bedienen. Of de binnentemperatuur aanpassen op de buitentemperatuur. Dat kan allemaal met de slimme thermostaat zoals Toon, Thermosmart of Netatmo. Zo'n thermostaat kun je kopen bij een installatiebedrijf of krijgen bij een energiecontract. Wat heb je er aan? Kassa ging op onderzoek uit naar het nut en de kosten van de slimme thermostaat.

Samen met Gaslicht.com zetten we zes slimme thermostaten op een rij: sommigen kun je los kopen, bijvoorbeeld bij een installatiebedrijf of een webshop, zoals Thermosmart, Netatmo en Nefit Easy. Anderen kun je gratis krijgen bij een energiecontract, zoals Nest (bij een vijfjarig contract bij Essent), Anna (bij NLE) en Toon (bij een vierjarig contract bij Eneco). Nest (van Google) en Anna zijn overigens ook los verkrijgbaar. Dan betaal je voor Anna €299 en voor Nest €219, exclusief installatiekosten.

De slimme thermostaten zijn meestal nog niet gekoppeld aan je slimme meter. Je weet dus vaak niet precies hoeveel elektriciteit en gas je verbruikt. Toon (van Eneco) maakt dat wel inzichtelijk. Met Toon kun je precies zien voor hoeveel energie je per maand betaald - en of je méér of minder energie verbruikt. Ook kun je zien hoeveel verschil het maakt als je bijvoorbeeld je gloeilampen vervangt voor led-lampen. Je ziet dan direct je energieverbruik omlaag gaan.

Nefit Easy geeft alleen een indicatie van het warmteverbruik. Dat is wel meteen het belagrijkste, want dat gaat onder andere om de verwarming. De stookkosten maken ongeveer de helft uit van je energierekening. Ook Nest (Essent) geeft een indicatie van je warmteverbruik. Het woord zegt het al, dit is alleen een indicatie en niet gebaseerd op je werkelijke verbruik. NLE biedt sinds deze week de Anna-app aan. Die is gekoppeld aan je slimme meter en maakt op die manier je energieverbruik inzichtelijk via een verbruikmanager in een app. De app is nog niet gekoppeld aan je slimme thermostaat.

Volgens Milieu Centraal werkt de slimme thermostaat alleen als je als consument je best doet: wie de thermostaat heel precies instelt en bovendien zijn verbruik bijhoudt met een verbruiksmanager op de computer, kan energie besparen. Wie daar geen zin in heeft bespaart ook niks met de slimme thermostaat. Ben Woldring van Gaslicht.com: "Er wordt geschermd met besparingen tot 20%. Dat is wel heel veel. Misschien geldt dat voor een alleenstaande die altijd vergeet zijn verwarming uit te zetten. Die kan een berg geld besparen met een slimme thermostaat. Voor de meeste mensen is zo’n enorme besparing niet realistisch."

De thermostaten in de vergelijking hebben wel allemaal zelflerend vermogen. Daardoor kunnen de thermostaten zich op termijn aanpassen aan je levensstijl. Dat maakt besparen makkelijker, maar nog niet vanzelfsprekend. Ben Woldring: "De slimme thermostaat kan denken voor mensen. Dat werkt het beste als er weinig mensen in een huis wonen, die bovendien een regelmatige levensstijl hebben."

Besparen wordt mogelijk èn makkelijk als de thermostaat het huis in gedeelten (in zones) kan verwarmen. De slimme thermostaten van nu kunnen dat niet. Nest kan in theorie verschillende zones verwarmen, maar dan heb je verschillende thermostaten nodig. De meeste consumenten hebben er maar één. Een slimme thermostaat die niet in deze vergelijking zit kan wel zones verwarmen: dat is de Honeywell Evohome. Toch heb je ook dan aparte radiatorknoppen nodig om de woning per ruimte te kunnen verwarmen. Die zijn prijzig: reken op zo'n €80 per stuk.  

Alle slimme thermostaten werken met apps op je mobiele telefoon. Zo kun je de thermostaat op afstand aan- en uitzetten. Die apps werken bij Android- of iPhone-telefoons. Alleen Toon en Netatmo werken ook op een Windows 8 telefoon. Mensen met een Blackberry kunnen geen enkele slimme thermostaat op afstand bedienen met hun telefoon.

Anna en Nefit Easy (en binnenkort Thermosmart) werken bovendien met geofencing. Dat betekent dat de verwarming automatisch aanslaat als je telefoon in de buurt van je huis is en automatisch uitgaat als je telefoon niet in huis is. Handig, maar omdat de GPS van je telefoon constant aan staat, gaat de batterij van je mobiele telefoon snel leeg. Bovendien kan het voor problemen zorgen als er meerdere mensen in een huis wonen die niet allemaal geofencing op hun telefoon gebruiken. Die bewoners moeten de thermostaat dan alsnog handmatig bedienen.

Nefit Easy heeft een openhaardfunctie. De andere slimme thermostaten hebben dat niet. Deze functie zorgt ervoor dat het huis boven verwarmd blijft, ook als de woonkamer al op temperatuur is. Nefit Easy heeft nog een slimme functie: warmwaterbeschikbaarheid. Daarmee kun je instellen dat de ketel niet altijd warm water maakt. 's Nachts bijvoorbeeld, is dat niet nodig.

Er zijn meer van dit soort gadgetachtige functies op de slimme thermostaten. Zo heeft de helft van de thermostaten bewegingsdetectie. Als er niet wordt bewogen in huis, dan gaat de verwarming lager. Anna, Nefit Easy en Nest kunnen dat. Nefit Easy heeft ook nog een douchetimer: wie langer dan een kwartier onder de douche staat, krijgt dan een signaal met koud water.

Sommige thermostaten werken met domotica. Bij Toon kun je bijvoorbeeld je lampen met slimme stekkers aansluiten op je thermostaat. Je kunt de verlichting dan met één druk op de knop aan- of uitzetten. Die slimme stekkers kosten wel €49,99.

Tenslotte de hamvraag: wat kost dat allemaal? Alle thermostaten behalve Toon zijn los verkrijgbaar. We zetten de kosten op een rij, ervan uitgaand dat je de slimme thermostaat laat installeren en dat niet zelf doet. De berekende installatiekosten zijn de kosten die bedrijven noemen.

Netatmo: €254 (€179 plus €75 installatiekosten)

Nefit Easy: €259 (€199 plus €60 installatiekosten)

Nest: €299 (€219 plus €80 installatiekosten)

Thermosmart: €324 (€249 plus €75 installatiekosten)

Anna: €369 (€299 plus €70 installatiekosten)

Anna, Nest en Toon kun je ook krijgen bij een energieleverancier. Dat lijkt goedkoop, maar dat klopt niet altijd. Nest krijg je bij een vijfjaarscontract bij Essent (of voor €49 bij een driejaarscontract). Je hoeft bij aanvang van het contract alleen de installatie te betalen. Dat kost €79. Je kunt dan vijf jaar lang niet overstappen. Daardoor loop je vier keer de overstapbonus van een andere energieleverancier mis. Die bonus bedraagt gemiddeld €213 per jaar. Je loopt dus letterlijk honderden euro's mis omdat je niet kunt overstappen door het meerjarig contract. Als het contract is afgelopen kun je overstappen naar een andere leverancier. Nest blijft dan gewoon werken. Wie Nest los koopt is €299 kwijt aan aanschaf en installatie.

Toon krijg je gratis bij een vierjarig contract bij Eneco (je kunt Toon ook bij een jaarcontract krijgen, maar dan betaal je €275). Ook bij de gratis Toon kun je jaren niet overstappen naar een voordeliger energiecontract en loop je dus honderden euro's mis. Bovendien kun je Toon niet goed meenemen naar een andere energieleverancier. De extra functies van de thermostaat werken dan namelijk niet meer. Het apparaat kun je dan alleen nog aan- en uitzetten.

Anna krijg je bij NLE. Je hebt de thermostaat vijf jaar in bruikleen, daarna is hij je eigendom. Gedurende die vijf jaar betaal je elke maand €3,99 aan abonnementskosten. Je krijgt dan updates van Anna en service en garantie. Die updates krijg je echter ook (en gratis!) als je Anna los koopt. Op service en garantie heb je natuurlijk altijd recht. Na vijf jaar heeft Anna €309,40 gekost inclusief installatiekosten. Dat is goedkoper dan wanneer je Anna los koopt. Dan ben je €369 kwijt aan aanschaf en installatie. Klanten met een Anna hoeven geen meerjarig contract af te sluiten. Je kunt dus overstappen naar een andere energieleverancier en Anna blijven gebruiken. Op die manier loop je geen overstapbonussen mis. Dan moet je dus wel elk jaar overstappen.

In de uitzending lieten we de werkelijke kosten zien van de slimme thermostaten. Daar komt het volgende rijtje uit. De prijzen zijn inclusief installatiekosten.

Netatmo: €254

Nefit Easy: €259

Anna: € 309,40 na vijf jaar bij NLE

Thermosmart: €324

Toon: €849 na vier jaar plus maandelijkse abonnementskosten bij Eneco

Nest: €931 na vijf jaar bij Essent

Ben Woldring van Gaslicht.com vindt de thermostaten bij een energiecontract daarom nauwelijks nuttig. "Weet wat je koopt! Slimme energiebedrijven willen op deze manier hun klanten vasthouden. Terwijl overstappen loont!"

Klik hier voor het overzicht van de zes thermostaten.

Hieronder heeft Milieu Centraal energiebesparingstips op een rijtje gezet.