Rechtsgang straks onbetaalbaar

Het kabinet is van plan flink te bezuinigen op de rechtsspraak. Één van de maatregelen houdt in dat alle kosten van een rechtszaak in zijn geheel door de betrokken partijen moet worden betaald. De gang naar de rechter wordt hierdoor een stuk prijziger. Voorheen waren met name voor burgers deze zogenaamde griffiekosten erg laag. En dat moet veranderen, als het aan het huidige kabinet ligt. De kosten voor het civiel en bestuursrecht moeten vanaf 2013 kostendekkend worden. 

De Raad voor de Rechtsspraak heeft de plannen van het kabinet doorberekend en op een rijtje gezet wat de kosten zullen zijn. U kunt hier de verwachte kosten bekijken die overigens ook in de uitzending zijn genoemd. Volgens de Raad is een civielrechtelijke procedure bij het kantongerecht kostendekkend bij 1.190 euro. Nu betaal je daar 110 euro voor. Om met een echtscheiding naar het kantongerecht te gaan ben je op dit moment 260 euro kwijt. Als dit kostendekkend zou zijn, kom je uit op 1.190 euro. Heeft u een conflict met uw werkgever? Dan zouden de kosten kunnen stijgen van 110 euro naar maar liefst 1.540 euro.

Nu lijken de stijgingen voor civielrechtelijke procedures al hoog, voor de bestuursrechtelijke procedures worden de kosten nog hoger. Dat gaat bijvoorbeeld om procedures tegen een gemeente, provincie of Belastingdienst. Wie als privépersoon naar de rechtbank stapt om de WOZ-beschikking van de gemeente aan te vechten, betaalt nu 40 euro. Als de plannen van het kabinet doorgang vinden, moet je rekenen op 980 euro, aldus de Raad voor de Rechtsspraak.

Bovenstaande voorbeelden gaan om zaken in eerste aanleg, bijvoorbeeld een kort geding. In tweede aanleg, dus als een persoon verder procedeert en in beroep gaat, dan lopen de kosten nog meer op. Voor een civiele procedure zouden de griffiekosten dan uit kunnen komen op ruim 5000 euro.

Verschillende partijen maken zich zorgen om de voorgenomen plannen van het kabinet. Zij zijn bang dat rechtsspraak voor grote groepen burgers niet meer toegankelijk is. In de studio reageren Hein Vogel van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland en PvdA Tweede Kamerlid Jeroen Recourt op de kabinetsplannen. Het grootste gevaar wat volgens hen in deze verhoging schuilt, is de kans dat de burger geen fatsoenlijke mogelijkheid meer heeft om zijn of haar recht te halen via de rechter. Mensen kunnen dan zelf het recht in eigen hand gaan nemen, met alle gevolgen van dien. “Ze kunnen beslissen zelf dan maar hun geld te halen, of schulden kunnen dermate hoog oplopen dat andere partijen ook geen geld meer krijgen”, aldus Hein Vogel.

Overigens is het niet altijd de keuze van de burger om naar de rechter te stappen. Wanneer je als consument een conflict hebt met een bedrijf, door bijvoorbeeld een openstaande vordering, kun je ook gedaagd worden voor de rechter. Wanneer je die dan verliest, dan moet je ineens 1.200 euro aan griffiekosten betalen. Uit financieel oogpunt en uit angst om te verliezen zullen veel mensen met deze verhogingen de vordering laten zitten en niet in verweer gaan. Terwijl dit niet altijd terecht is.

Het recht om naar de rechter te stappen is voor de (Europese) burger geregeld in het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM) en de Grondwet. Tegenstanders van de kabinetsplannen vragen zich af of door de verhoging van de griffiekosten, er niet getoornd wordt aan dit recht.

In de studio is Judith Sargentini, Europarlementariër van GroenLinks. Zij is van mening dat deze verhogingen zeker in strijd zijn met het EVRM en het EU Grondrechtenhandvest. “Het gaat in de kern erom dat je als democratische rechtsstaat de toegang tot de rechtspraak MOET waarborgen.” Volgens Sargentini mag een financiële barrière nooit de toegankelijkheid belemmeren. “De griffiekosten in Nederland zijn al hoog en door ze hoger te maken werp je dus in feite deze barrière op. Wij vinden dat een aantasting van een der kernelementen van de democratische rechtsstaat.”

Wanneer de kabinetsplannen toch doorgezet zullen worden dan zal Sargentini dit aan de kaak stellen bij de Europese Commissie en de Eurocommissaris van Justitie en Fundamentele Rechten. “Als deze besluit dat de verhoging van de griffiekosten in strijd is met het Europese recht dan zal Nederland op de vingers getikt worden”, aldus Sargentini.

De verantwoordelijke staatssecretaris Fred Teeven, van het ministerie van Veiligheid en Justitie wilde niet reageren in de uitzending. Het ministerie laat weten dat:

In samenhang met deze maatregel werkt het kabinet aan voorstellen voor eenvoudigere procedures waardoor burgers sneller hun recht kunnen halen en de rechterlijke organisatie slagvaardiger wordt. Bovendien kunnen deze voorstellen op termijn weer leiden tot een verlaging van de griffierechten.”

Hein Vogel van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland en PvdA Tweede Kamerlid Jeroen Recourt vegen de argumenten van staatssecretaris Teeven van tafel. De regering wil zelf dat het griffierecht kostendekkend moet worden. Volgens Recourt en Vogel is de Raad voor de rechtsspraak, die de verhogingen heeft doorgerekend, juist degene die weet wat de daadwerkelijke kosten zijn van de rechtbanken en gerechtshoven. De Raad is namelijk degene die de financiën verzorgt, toezicht houdt en de bedrijfsvoering ondersteunt bij alle gerechten in Nederland.

Veel mensen hebben een rechtsbijstandverzekering. Die verzekering vergoedt de juridische kosten, bij bijvoorbeeld een conflict met een bedrijf. Ook vergoeden ze nu de griffiekosten. Maar zal dat in de toekomst ook nog wel zo zijn wanneer die kosten zoveel omhoog gaan? En wordt dit dan toch doorberekend aan de verzekerden door de premies te verhogen. Het Verbond van de Verzekeraars liet ons weten dat zij ervan uit gaan dat de kosten naar alle waarschijnlijk zullen stijgen. Lees hier de gehele reactie van het Verbond van Verzekeraars.

Als u bent ingelogd, kunt u hieronder meediscussiëren.