Pas op voor goedkope kerstverlichting uit China: zo voorkom je brand en kortsluiting

In de feestmaand hangen Nederlandse huiskamers weer vol lichtjes, snoeren en kerstdecoratie. Gezellig, maar ook niet zonder risico. Slechte bedrading, overvolle stekkerdozen of spotgoedkope lampjes uit Chinese webshops… Ze kunnen leiden tot kortsluiting of zelfs brand. Hoe gebruik je feestverlichting zo veilig mogelijk?

Veel mensen gebruiken hun kerstverlichting jaren achter elkaar opnieuw. Toch is het verstandig om oude snoeren kritisch te bekijken. De bedrading kan na verloop van tijd uitdrogen of broos worden, zeker als de verlichting in een vochtige schuur of garage is bewaard. Zie je scheurtjes, loszittende draden of verkleuring? Dan is het beter de verlichting te vervangen.

Online platforms als Temu, AliExpress en SHEIN bieden kerstverlichting online aan voor een fractie van de prijs die je in Nederlandse winkels betaalt. Toch blijkt uit meerdere Europese onderzoeken dat een groot deel van deze producten niet voldoet aan veiligheidsnormen. Bij goedkope lampjes ontbreekt vaak een betrouwbaar keurmerk of is het CE-logo vervalst.

De Consumentenbond adviseert om verlichting te kopen bij betrouwbare winkels en te letten op keurmerken als CE, KEMA-KEUR, GS of Intertek. Goedkopere varianten zonder keurmerk kunnen slecht geïsoleerd zijn of oververhit raken.

Sommige goedkope kerstlampjes dragen een CE-logo (afkorting van Conformité Européenne), maar dat blijkt niet altijd het officiële Europese keurmerk te zijn. Er bestaat namelijk ook een bijna identiek logo dat staat voor ‘China Export’. Dat logo zegt alleen dat het product in China is gemaakt, niet dat het voldoet aan de Europese veiligheidsregels.

De twee logo’s lijken sterk op elkaar: bij het neppe CE-logo staan de letters C en E dichter bij elkaar en is het middelste streepje van de E iets langer. Het verschil is klein, maar belangrijk.

Alleen het echte CE-logo garandeert dat het product volgens de fabrikant aan de Europese eisen voor veiligheid, gezondheid en milieu voldoet. Het Chinese logo is géén erkend keurmerk en wordt door het Europees Parlement beschouwd als misleidend gebruik van het CE-symbool.

Twijfel je over het logo op een product? Koop de verlichting dan liever niet. Alleen producten met een officieel Europees CE-logo mogen in de EU worden verkocht.

Tijdens de feestdagen gebruiken we massaal meer elektriciteit. Naast kerstverlichting staan ook gourmetstellen, elektrische kacheltjes en fonduesets aan. Dat maakt december een risicovolle maand voor overbelasting van het stroomnet in huis.

Uit het jaaroverzicht van Krado, een technisch adviesbureau gespecialiseerd in energievoorziening en veiligheid, en Netbeheer Nederland, de vereniging van alle Nederlandse elektriciteits- en gasnetbeheerders, blijkt dat 22,1 procent van de woningbranden wordt veroorzaakt door problemen die gerelateerd zijn aan elektriciteit, zoals kortsluiting of slecht werkende apparaten. Het is dus belangrijk om je kerstverlichting goed te controleren voordat je die ophangt.

Je kent het wel: de gourmet staat al klaar, de kerstboomverlichting brandt en alles zit samen op één stekkerblok. Maar dan moet nog het tweede gourmetstel worden aangesloten en de kaasfonduepan heeft ook stroom nodig.

Of het ene verlengsnoer is net niet lang genoeg, dus je koppelt er nog maar eentje aan vast. Dit is echter een veelgemaakte fout, ook wel een daisy chain genoemd. Verlengsnoeren aan elkaar koppelen lijkt handig, maar het kan tot oververhitting leiden. Gebruik daarom liever één verlengsnoer met meerdere stopcontacten en een overspanningsbeveiliging.

Een overspanningsbeveiliging beschermt apparaten tegen schade door te hoge spanningen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren bij blikseminslag of door plotselinge stroomstoten. Hij werkt door de overtollige spanning op te vangen en af te voeren, zodat de stroom die je apparaten bereikt veilig blijft.

Sommige huizen hebben een overspanningsbeveiliging in de meterkast. Dit is een klein apparaatje dat uw elektrische installatie beschermt tegen spanningspieken, bijvoorbeeld door blikseminslag of storingen in het elektriciteitsnet. Zo’n piek kan anders schade veroorzaken aan apparaten zoals uw tv, modem of wasmachine.

In bestaande woningen is een overspanningsbeveiliging meestal niet standaard aanwezig; alleen nieuwbouwwoningen die zijn gebouwd na november 2020 moeten er verplicht een hebben.

Hoe ziet u of u er één hebt?
Open de meterkast en kijk bij de groepenkast. Een overspanningsbeveiliging is vaak een smal blokje of module dat tussen de andere schakelaars staat. Op dit apparaatje zitten meestal controlelampjes.

• Groen lampje: de beveiliging werkt en uw apparaten zijn beschermd.
• Rood lampje of geen lampje: de beveiliging is uitgewerkt en beschermt niet meer goed. In dat geval moet de module (meestal) vervangen worden.

Heeft u twijfels? Dan kunt u altijd een elektricien vragen om mee te kijken, want overspanningsbeveiligingen kunnen er per merk iets anders uitzien.

Heb je geen overspanningsbeveiliging in huis, dan kun je ook een stekkerblok met overspanningsbeveiliging aanschaffen.

Maar let op: sluit er niet te veel zware apparaten op aan, omdat ze het maximale vermogen van een stekkerdoos kunnen overschrijden. Controleer altijd het typeplaatje op de stekkerdoos; hier staat de maximale specificatie (in watt of ampère) vermeld. Op de meeste apparaten zit ook een sticker of staat het vermogen in de handleiding. Zo verklein je het risico op overbelasting en kortsluiting. Grote apparaten zoals wasmachines, kacheltjes of boilers horen altijd rechtstreeks in een wandcontactdoos.

De kale boom in de voortuin opfleuren met lampjes — veel straten lichten rond deze tijd op. Let alleen wel goed op, want niet alle kerstlampjes zijn bestand tegen vocht. Om te weten wanneer de lampjes geschikt zijn om buiten op te hangen, is er de IP-code. IP staat voor ‘Ingress Protection’ en geeft de mate van bescherming van elektrisch materiaal tegen het binnendringen van stof, vocht en andere vreemde voorwerpen aan.

Staat er op de verpakking IP20, dan is de verlichting alleen geschikt voor binnenshuis. Voor buiten is minimaal IP44 nodig. Let ook op de adapter: die is vaak niet waterdicht en moet droog worden geplaatst, bijvoorbeeld in een afgesloten kastje of onder een afdak.

Wie nieuwe verlichting aanschaft, kiest het beste voor ledlampjes. Ze verbruiken tot 90 procent minder stroom dan gloeilampjes en worden minder warm, waardoor de kans op brand kleiner is. Bovendien gaan ze langer mee, wat weer scheelt in de portemonnee.

Het lijkt onschuldig om de lichtjes ’s nachts te laten branden, maar dat is geen goed idee. Bij kortsluiting kan een brand zich razendsnel verspreiden, zeker bij een uitgedroogde kerstboom. Geef echte bomen regelmatig water en houd lampjes uit de buurt van gordijnen of andere brandbare materialen.

Gebruik eventueel een tijdschakelaar om de verlichting automatisch uit te schakelen of trek de stekker eruit voordat je naar bed gaat.

• Controleer snoeren en stekkers op beschadigingen.
• Gebruik geen verlengsnoeren in serie.
• Sluit zware apparaten direct aan op het stopcontact.
• Let bij buitenverlichting op een IP-code van minimaal 44.
• Koop producten met een erkend keurmerk.
• Kies voor ledlampjes: zuiniger en veiliger.
• Zet de verlichting uit als je weggaat of gaat slapen.
• Geef echte kerstbomen water en houd ze uit de buurt van warmtebronnen.

Bronnen: Netbeheer Nederland, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Brandveilig.com, Univé, Telegraaf, InShared, Eurofleur.nl, Milieu Centraal, Aardnet.nl, Straluma.nl en Drixes Elektricien