Pangasius verontreinigd: nVWA gaat vis testen

De kans is groot dat u hem waarschijnlijk al wel eens heeft gegeten: de populaire pangasiusvis. De vis is als een van de gezondste vissen op de markt gezet en sindsdien is de verkoop van de exotische importvis uit Vietnam de laatste jaren explosief gestegen.

Maar wat is het eigenlijk voor vis en is hij wel zo gezond als de winkels doen geloven? Kassa neemt de pangasiusvis onder de loep en komt erachter dat er nogal wat schort aan deze kweekvis.

Achtergrond Pangasius
De Pangasiusvis is een unieke soort, door zijn zwemblaas kan de vis zuurstof uit de lucht halen en zo mee naar de bodem nemen. Dit betekent dat het zuurstofgehalte van het water van nature is geregeld. Een bijkomend voordeel hiervan is dat er heel veel vissen in heel weinig water kunnen leven. In de Vietnamese visvijvers leven zo’n 150 pangasiusvissen in een drijvende kooi van een kubieke meter, en een stuk of tachtig per vierkante meter in een kunstmatige vijver. Negentig procent van alle pangasius wordt gekweekt in de Mekong-rivierdelta in Vietnam. Deze geldt als een van de meest vervuilde rivieren in de wereld. De Pangasius wordt uitgevoerd naar 130 landen, bijna allemaal in de vorm van witte filets. Nederland is een groot afnemer van de pangasiusvis, in 2008 werd 1657 ton van deze vis in Nederland geconsumeerd. Met een toename van 400 procent tussen 2005 en 2006 en 70 procent een jaar later mag je de groeiende invoer van Panga explosief noemen.

Researchreis Vietnam
Voedingsmiddelentechnoloog IJsbrand Velzeboer maakt in 2009 na kritische opmerkingen van de Nederlandse visserij op eigen gelegenheid een researchreis naar Vietnam om de pangasius-kweekcultuur te onderzoeken. Naar aanleiding van deze vondsten gaat Velzeboer in de zomer van 2010 nog een keer naar Vietnam. Deze keer kondigt hij zijn bezoek aan en kan zo, met toestemming, verschillende pangasiuskwekerijen en fabrieken bezoeken. Deze zien er allemaal spik en span uit. Maar ook hoort Velzeboer daar dat wanneer de officiële fabrieken de enorme vraag naar Pangasiusvis niet aan kunnen, dat ze elders hun vissen vandaan halen. En ook bij deze ‘junglevijvers’ neemt Velzeboer een kijkje. Deze vijvers worden door niemand gecontroleerd. De viskwekers zijn vaak analfabete boeren die een stukje land uitgraven om zo het familie-inkomen te verhogen. Zij hebben vaak weinig verstand van de voedselveiligheidseisen en zullen alleen maar zoveel mogelijk vissen willen verkopen aan de grote fabrieken. Bij deze vijvers ziet IJsbrand Velzeboer voor het eerst de enorme hoeveelheid antibiotica en andere bestrijdingsmiddelen die de boeren gebruiken om de vissen gezond te houden.

Terug in Nederland koopt hij bij verschillende supermarkten, groothandels en importeurs pangasiusfilets. Samen met Kassa laat hij acht monsters onderzoeken bij een gerenommeerd onderzoeksinstituut in het Duitse Hamburg. Na analyse blijken er verboden bestrijdingsmiddelen in de filets te zitten.

Uit deze testen van het Eurofins Dr Specht Laboratorium in Hamburg, komt naar voren dat op drie van de acht vismonsters sporen van Trifluralin en Chloorpyrifos zijn aangetroffen. Trifluralin wordt in de Aziatische visteelt gebruikt als middel tegen larven en tegen de overmatige groei van ongewenste planten en algen. Chloorpyrifos is gewassenbestrijder voor plantengroei in en rondom de vijver. Overigens zijn beiden zeer toxisch voor vissen.

In een vismonster van importeur Marmaris in Spakenburg is 0.018 mg/kg Trifluralin en 0.06 mg/kg Chloorpyrifos gevonden. In een vismonster van Albert Heijn is 0.007 mg/kg Trifluralin gevonden. En in een vismonster van groothandel Makro is 0.046 mg/kg Trifluralin gevonden. Volgens milieudeskundige professor Lucas Reijnders zijn deze bestrijdingsmiddelen, want dat zijn het, verboden in de EU om gebruikt te worden voor producten die bedoeld zijn voor consumptie. De officiële reden voor verbod zijn zogenaamde milieuoverwegingen. Maar volgens Reijnders zijn er echter ook zeer sterke aanwijzingen dat trifluralin het risico van kanker van het spijsverteringskanaal vergroot. Blootstelling aan kleine hoeveelheden chloorpyrifos wordt in verband gebracht met een vergrote kans op de ziekte van Parkinson.

De instantie die in Nederland de voedselveiligheid controleert en daarom ook verantwoordelijk is voor de kwaliteit van de pangasiusvis die op ons bord beland, is de Nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit. In de uitzending legt Dirk Meijer van deze instantie uit dat zij in 2009 een eigen onderzoek naar deze vis hebben gedaan. Daar zijn toen een hele reeks aan chemische contaminanten (waaronder bestrijdingsmiddelen) in kweekvis gemeten en gerapporteerd. Uit dat onderzoek bleek niet dat er residuen van bestrijdingsmiddelen in zaten. Overigens werd er in die test niet specifiek getest op Trifluralin en Chloorpyrifos. 

De nVWA is niet wettelijk verplicht om de consumptievis in het algemeen te controleren op residuen. Er zijn namelijk in Nederland (en Europa) geen specifieke normen voor residuen van bestrijdingsmiddelen in vis en daarom kan er discussie ontstaan of de gevonden waarden van Trifluralin en Chloorpyrifos schadelijk zijn voor de gezondheid. Prof. Reijnders is van mening dat het wel degelijk gevaarlijk voor de gezondheid kan zijn, zeker op de langere termijn. “De gevonden waardes van Chloorpyrifos zitten net boven de toegestane hoeveelheid die op voedingsmiddelen mag zitten. Bij Trifluralin zijn de vondsten in sommige monsters hoger dan de toegestane hoeveelheid. De stoffen zijn niet van dien aard dat je er direct van omvalt maar het gaat hier om een opeenstapeling van stoffen. En met name met deze stoffen is er een vergrote kans op een opeenstapeling op langere termijn.” 

Het nieuwe VWA vindt dat de gevonden waarden niet schadelijk zijn voor de gezondheid. De gevonden gehalten zijn volgens hen erg laag en voor dat iemand zoveel Chloorpyrifos en Trifluralin binnen krijgt dat het wel schadelijk zou zijn, dan zou een volwassene gemiddeld zijn leven lang dagelijks meer dan 11 respectievelijk 21 kg van de vis moeten eten. Maar desalniettemin nemen ze de gevonden resultaten in het onderzoek van Kassa wel serieus en heeft het nieuwe VWA besloten om de pangasiusfilet steeksproefsgewijs op residuen te controleren.

Meer reacties op onderzoek

- Reactie minister Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

- Reacties supermarkten/groothandel

- Reacties Vereniging van Visimporteurs