'Over 10 jaar beter vaccin tegen tuberculose'

Op zijn vroegst over tien jaar zal er een nieuw, bruikbaar vaccin zijn tegen tuberculose (tbc of tb). Dat verwacht directeur Peter Gondrie van het Nederlandse KNCV Tuberculosefonds. Hij doet zijn uitspraken kort voor de Wereld Stop Tuberculosedag die donderdag wordt gehouden. ,,Het kan langer duren voordat het vaccin er is, maar niet heel veel langer.'' De verwachting is dat het vaccin voor ongeveer 60 tot 70 procent effectief zal zijn, dus veel beter werkt dan het huidige vaccin BCG.

Wetenschappers werken al jaren aan de ontwikkeling. ,,We weten al'', zegt epidemioloog Suzanne Verver van het fonds, ,,dat enkele nieuwe vaccins veilig zijn. Maar we moeten nog verder onderzoeken of ze werken, en zo ja, bij welke groepen. Als je kinderen inent, kun je dan voorkomen dat zij in hun leven nog tuberculose krijgen? Geldt dat ook voor volwassenen,en voor volwassenen die al geïnfecteerd zijn met hiv? Daar is verdere studie voor nodig.''

Tuberculose is een ziekte die nauw samenhangt met zware armoede en onderontwikkeling. In veel derdewereldlanden is een groot deel van de bevolking via hoesten of niezen besmet. De bacterie kan jarenlang in het lichaam verborgen blijven. Als de weerstand van mensen afneemt, bijvoorbeeld omdat ze ondervoed zijn of besmet met hiv of aids, raken ze extra vatbaar voor tbc.

Per jaar krijgen wereldwijd negen miljoen mensen tuberculose. Gemiddeld overlijden van die groep jaarlijks ongeveer twee miljoen personen. In veel landen heeft het gros van de tb-patiënten ook hiv of aids. De twee ziekten versterken elkaar en ondermijnen de overlevingskansen van de patiënt.

Tuberculose is in principe goed te bestrijden met een maandenlange antibioticakuur. Probleem is dat veel patiënten hun behandeling niet afmaken. De kuren zijn zwaar en lijken qua belasting op een chemokuur. Als mensen zich beter gaan voelen, denken ze vaak dat de medicijnen niet meer nodig zijn. Daardoor zijn de laatste jaren, met name in Zuid-Afrika, gevaarlijkere varianten ontstaan: de multiresistente vorm die moeilijker te behandelen is en de extra multiresistente vorm die vrijwel altijd tot de dood leidt.

Volgens het Tuberculosefonds bestaat het gevaar dat tuberculose aan een nieuwe opmars kan beginnen, ook in de westerse wereld, als de nieuwe resistente vormen niet afdoende worden bestreden. Het is volgens directeur Gondrie van het grootste belang om het netwerk van tbc-bestrijding nog decennialang op peil te houden, ook als een nieuw vaccin is geïntroduceerd.

Voor Nederlanders lijken de bedreigingen van tbc ver weg. De ziekte is hier al jaren zo goed als uitgeroeid. Per jaar worden nog ongeveer duizend gevallen geconstateerd, voornamelijk bij migranten. Grofweg een tiental mensen overlijdt per jaar aan de gevolgen.

Maar het is een koppige ziekte die zich niet gemakkelijk laat uitroeien, vertelt Gondrie. ,,De autoriteiten van New York dachten in de jaren negentig ook dat de ziekte onder controle was. Ze bezuinigden op de bestrijding, en binnen de kortste keren hadden ze te maken met een nieuwe epidemie.''

ANP