Nog steeds veel ‘foute’ vis in ’t schap

Supermarkten verkopen nog steeds veel ‘foute’ vis. Dat blijkt uit de jaarlijkse supermarktranglijst van Greenpeace die in Kassa werd gepresenteerd. De milieuorganisatie richt haar pijlen niet alleen op het aanbod van bedreigde vissoorten zoals paling en zeewolf in de winkels. Supermarkten zetten ook nog steeds vage claims en beweringen over duurzame vangst op de verpakking. ‘We zien steeds vaker dat vis in supermarkten ten onrechte als duurzaam worden gepresenteerd.’ Aldus Femke Nagel, campagneleider oceanen bij Greenpeace.

De ranglijst van 2010 wordt aangevoerd door Super de Boer. Hekkensluiter is de Aldi terwijl marktleider Albert Heijn op de zesde plaats eindigt. Geen enkele supermarkt verdient volgens Greenpeace het predicaat ‘goed visbeleid’.

“Supermarkten zouden zich meer moeten inspannen om te stoppen met het verkopen van ‘fout gevangen’ of bedreigde vis,” aldus Femke Nagel van Greenpeace.

Greenpeace roept sinds 2007 de supermarkten op om een duurzaam visaanbod in het schap te leggen. Zo wil de milieuorganisatie dat supermarkten de consument kunnen garanderen dat alle vis in de winkel komt van gezonde visbestanden die duurzaam zijn gevangen.

Verder wil de milieuorganisatie een stop op de verkoop van ernstig bedreigde vissoorten zoals blauwvin- en geelvintonijn, roodbaars, zeewolf, zwaardvis en paling, om er maar een paar te noemen. De paling is sinds begin van dit jaar al uit de meeste winkelschappen verdwenen. Alleen Aldi en Albert Heijn verkopen nog paling. Maar AH stopt er ook vóór het eind van het jaar mee, zo heeft de grootgrutter aan Kassa laten weten.

De supermarkten hebben sinds de publicatie van de eerste Greenpeace-ranglijst niet stilgezeten. In 2007 was het aandeel duurzame vis nog bedroevend laag. Geen enkele supermarkt kreeg een voldoende van Greenpeace. Boze consumenten mailden naar aanleiding van de publicatie van de eerste supermarktranglijst massaal naar de bedrijfsleiding van ‘hun’ winkels om hun ontevredenheid met het visaanbod te uiten. De winkelketens gingen al snel door de knieën en beloofden beterschap. Sindsdien is het aandeel duurzame vis in de schappen behoorlijk gegroeid, ‘al kan het nog steeds veel beter’, aldus Femke Nagel van Greenpeace.

Er wordt steeds meer vis verkocht onder het MSC-keurmerk. Eind 2009 lagen er al 400 visproducten met dit keurmerk in de winkels. De Marine Stewardship Council (MSC) garandeert de consument dat de vis duurzaam is gevangen. Op dit moment is MSC de beste garantie op duurzame vis voor de consument.

De brancheorganisatie van de supermarkten, het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel laat bij monde van woordvoerder Marlijn Somhorst weten dat “alle versgevangen vis per 2011 moet voldoen aan de MSC-normen.” Verder willen de supermarkten geen vis meer verkopen die is gevangen met schadelijke vangstmethoden zoals de boomkor methode. Het gevolg hiervan is bodemberoering en beschadiging van ecosystemen. Ook moet - door aanpassing van de vangstmethode - de bijvangst worden teruggedrongen en komt er een verbod op de verkoop van illegaal gevangen vis.

‘5 voor 12’

Het is letterlijk ‘5 voor 12’ voor de vis. De wereldwijde visvangst van circa 91 miljoen ton per jaar loopt jaarlijks met zo’n 400.000 ton terug. Niet doordat we met z’n allen minder vissen, maar simpelweg omdat er minder vis overblijft om op te vissen. De zee wordt elk jaar leger. Het ecosysteem in de oceanen is ruw verstoord doordat grote roofvissen als tonijn, heilbot en kabeljauw versneld worden weggevangen. Tussen de 8% en 24% van de wereldwijde visvangst gaat als bijvangst overboord, meestal dood.

De visserij is een kapitaalintensieve hightech-industrie geworden met snelle schepen, kilometers lange sleepnetten en nauwkeurige elektronische opsporingsapparatuur. Het gevolg is dat ruim een kwart van de wereldwijde visvoorraad is overbevist. Driekwart van de commerciële vissoorten zit in de gevarenzone door overbevissing. Veel visbestanden zijn in de afgelopen 50 jaar gekrompen tot een fractie van hun oorspronkelijke aantal of zelfs geheel verdwenen zoals de kabeljauw uit Newfoundland. Volgens de wereldvoedselorganisatie FAO is er inmiddels 2.5 keer zoveel capaciteit bij de visvloot als vis.

Om een totale ineenstorting van de visbestanden te vermijden zijn er in de afgelopen jaren viskwekerijen opgezet. En met succes!

Het aandeel gekweekte zalm is dit jaar bijvoorbeeld groter dan het volume vers gevangen zalm. Maar ook aan de grootschalige viskweek zijn bezwaren verbonden. Zo wordt kweekvis gevoerd met vismeel van gevangen vis. Om een kilo kweekvis te krijgen is dus een paar kilo vismeel nodig.

Ook mengen viskwekers standaard antibiotica door het visvoer om besmettelijke ziekten in de overvolle visvijvers te voorkomen. Verder is het dierenwelzijn in het geding doordat de vissen vaak in veel te kleine vijvers rondzwemmen of doordat de dodingmethode dieronvriendelijk is. Marlijn Somhorst van het CBL vertelt in Kassa dat er ook voor kweekvis een keurmerk in de maak is, het Aquamarine Stewardship Council.

Het blijft voor de consument dus lastig om de goede keuze voor duurzame vis te maken. Wie écht zeker wil zijn koopt dus alleen nog vis met het MSC-keurmerk (onderstaande afbeelding). Ook is het handig om de viswijzer van de Stichting Noordzee erop na te slaan. In één oogopslag is dan te zien of een bepaalde vis duurzaam is gevangen of niet.