Nog meer microplastics in nog meer cosmeticaproducten

Er zitten nog meer microplastics in nog meer cosmeticaproducten dan we dachten. Dat blijkt uit recent onderzoek van milieuonderzoeker Heather Leslie van het Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM) van de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam.

We kennen allemaal de minuscule plastic bolletjes in menig scrubcrème en tandpasta. Volgens Heather Leslie zitten er ook microplastics in oogschaduw, mascara, eyeliner, gezichtscrèmes, foundations, scheerschuim etc. Deze plastics zijn zo klein dat ze alleen onder een microscoop zichtbaar zijn. Waarom gebruikt de cosmeticaindustrie zoveel plastic in haar producten? Wat is de impact daarvan op het milieu? Zijn er alternatieven? Kan de consument zien wanneer een product plastic bevat?

"Nee, als consument kun je niet zien of er plastic zit in de producten die je gebruikt. Dat moet wel en we zijn samen met internationale partners bezig met een nieuwe campagne om consumenten te helpen bij hun keuze voor cosmetica waar geen microplastics in zitten." Dat zegt Maria Westerbos, directeur van de Plastic Soup Foundation. The Plastic Soup Foundation startte al eerder de campagne Beat the Microbead, een actie tegen de minuscule plastic bolletjes in menig scrubcrème en tandpasta. (http://www.beatthemicrobead.org) Westerbos: "De consument ziet door de bomen het bos niet meer. Daar komt bij dat Heather Leslie aantoont dat veel meer stoffen dan de vijf plastics in de campagne Beat The Microbead blijken plastic te zijn. Daarom gaan wij binnenkort merken/producten belonen waarin helemaal geen plastic zit zodat de consument heel makkelijk zelf kan kiezen. Wij gaan voor de ZERO!"

Onderzoeker Heather Leslie laat door de zien hoe klein de plastic deeltjes eigenlijk zijn. Dat moet met behulp van een microscoop, want met het blote oog zijn de piepkleine plastic ingrediënten niet te zien. We hebben inmiddels allemaal wel gehoord van de plastic soep: grote en kleinere stukken plastic afval die in rivieren en uiteindelijk in de zee terechtkomen. Al dit plastic afval komt bij elkaar door de verschillende stromingen in de oceaan en vormen op diverse plekken in de oceanen een verzamelplaats van plastic afval: plastic soep. Dat plastic afval wordt uiteindelijk kleiner en kleiner, zo klein dat vissen en andere zeedieren het zien als voedsel. Het komt zodoende in de magen van vissen, zeedieren en vogels. De vissen die dit plastic eten kunnen door de visserij weer op ons bord terechtkomen en dan is de cirkel rond. Maria Westerbos en Heather Leslie maken zorgen over de gevolgen hiervan voor de gezondheid. "Dat kan gewoon niet goed voor je zijn", zegt Westerbos.

Bij cosmeticaproducten gaat het niet om grote stukken plastic die uiteindelijk kleiner en kleiner worden. De plastic ingrediënten die met opzet in cosmetica worden gestopt zijn al minuscuul. Ze worden onder meer gebruikt om te zorgen dat mascara beter op je wimpers blijft zitten en dat het waterproof is. Of in het geval van een scrub als een soort schuurmiddel om je gezicht schoon te maken. Westerbos: "Plastic is lekker lang houdbaar, het vergaat niet. Natuurlijk zijn er betere alternatieven, maar de cosmetica-industrie wil daar niet aan. Hoewel er ook bedrijven zijn die het wel goed doen hoor. Zo zijn de huismerken van Albert Heijn, Kruidvat en HEMA vrij van microplastics."

De Nederlandse Cosmetica Vereniging schrijft in een reactie dat de hoeveelheid microplastics uit cosmetica die in het milieu belanden gering is. Onderzoeker Leslie geeft in haar rapport een voorbeeld. "Als we het alleen over tandpasta hebben en we gaan ervan uit dat iedereen in Europa twee keer per dag zijn tanden poetst en dagelijks twee gram tandpasta gebruikt. Stel dat 5% van de alle tandpasta's microplastics bevatten, dan zouden we alleen al in Europa elke dag 74.000 kilo aan microplastics de gootsteen in spugen. Een extra probleem van de microplastics in cosmetica is dat ze zo klein zijn dat ze lang niet altijd gefilterd kunnen worden door waterzuiveringsinstallaties en dus ook niet gerecycled."

De Nederlandse Cosmetica Vereniging wilde niet meewerken aan de reportage van Kassa Groen. In een schriftelijke reactie benadrukt directeur Ronald van Welie dat de cosmeticaindustrie het gebruik van plastic microbeads vrijwillig uitfaseert. Hij zegt ook dat de omvang van de microplastic emissie uit cosmetische producten zeer gering is en dat die uitstoot afneemt. Op de website van de NCV staat: "In scrubproducten en tandpasta voegt de fabrikant soms plastic in de vorm van kleine bolletjes toe. Deze bolletjes schuren bij gebruik zachtjes tegen de huid of de tanden. Dit milde schuren is belangrijk om haar reinigende werking. In scrubproducten werkt de wrijving van de plastic bolletjes ook verzorgend: het stimuleert de bloedsomloop en de huid voelt zachter en gladder aan." Van Welie schrijft in zijn reactie verder: "De chemie die schuil gaat achter polymeren is ingewikkeld en daardoor worden polymeren vaak onterecht onder de noemer plastic geplaatst. Lang niet alle polymeren zijn plastic of dragen bij aan de vervuiling van het aquatisch milieu. Zorgvuldig onderzoek naar de effecten op het milieu is hiervoor steeds nodig."

CDA Tweede Kamerlid Agnes Mulder heeft samen met haar PvdA collega Yasemin Cegerek een tweetal moties ingediend over het terugbrengen van microplastics in cosmetica naar nul. Beide moties zijn aangenomen. "Wij willen dat er in de nabije toekomst geen plastics meer zitten in cosmetica. Zowel in Nederland als in Europa moet dit onderwerp hoog op de politieke agenda staan. Als uit nieuw onderzoek blijkt dat het om meer gaat dan de plastic korrels in scrubcrèmes, dan moeten we daar ook iets mee. We kunnen het niet toestaan dat het milieu nog meer vervuild wordt. Het gaat bij de plastic soep om meer bronnen, maar onze moties gingen specifiek over microplastics in cosmetica. Het is iets waar we als consument te weinig vat op hebben, te weinig van weten en het is op de verpakking niet altijd duidelijk wat je koopt."

Het hele rapport van Heather Leslie is hier te lezen.