Nederland verspilt honderden miljoen euro’s in de zorg

Ieder jaar stijgen de kosten in de zorg. Een gezin betaalt volgend jaar 137 euro meer voor een ziektekostenverzekering. Niet alleen de premie van de verzekering neemt ieder jaar toe. Ook de totale kosten in de zorg stijgen elk jaar. In 2008 werd er in Nederland 79 miljard euro uitgegeven aan zorg. Een stijging van dik 6 procent. De kosten rijzen de pan uit en zijn binnenkort niet meer te betalen.

Wim Groot is hoogleraar gezondheidseconomie aan de universiteit van Maastricht. Hij geeft een verklaring waarom we steeds meer geld uitgeven aan zorg. “Dat komt niet door de vergrijzing. Dat is slechts een derde van de kostenstijging. Er maken steeds meer mensen gebruik van zorg. We gaan met zijn allen steeds meer naar de huisarts, het ziekenhuis en de geestelijke gezondheidszorg. Een deel van de kosten komt door de slechte organisatie. Er wordt weinig efficiënt gewerkt. Nederland heeft de duurste zorg van Europa. Een deel komt door nieuwe technologieën: zoals nieuwe medicijnen en dure behandelmethodes. Ook stellen consumenten steeds hogere kwaliteitseisen aan de zorg. Mensen willen in een verpleeghuis niet meer met meerdere personen op één kamer slapen. Iedereen wil een kamer voor zichzelf. Dat kost allemaal geld.”

Daarnaast worden de kosten opgedreven, omdat mensen onnodig naar de dokter gaan. Volgens Groot is er weinig onderzoek naar gedaan. “Naar schatting is 10% van alle huisartsenbezoeken onnodig. Mensen willen vooral gerustgesteld worden. Ze willen van de dokter horen dat hun keelpijn vanzelf overgaat.” In het weekend en de avonduren kunnen mensen met spoedeisende vragen terecht bij de huisartsenpost en de spoedeisende hulp van het ziekenhuis. En de wachtkamers zitten overvol met patiënten die niet kampen met een acuut medisch probleem. Hierdoor stijgen de kosten onnodig. En patiënten die echt heel erg ziek zijn, moeten vaak lang wachten tot ze aan de beurt zijn. Paul Giesen is huisarts en hoofdonderzoeker spoedzorg bij het Radboud Ziekenhuis in Nijmegen. Hij pleit voor een voorlichtingscampagne, zodat voor mensen duidelijk is met welke klachten ze naar de huisarts, de huisartsenpost en de spoedeisende hulp terecht kunnen. Giesen zegt: “Je hoeft met een verzwikte enkel niet naar de spoedeisende hulp. Gewoon je voet omhoog en ijs erop. Het gaat vanzelf over. Mensen kunnen ook een hoop zelf doen met zelfzorgmiddelen. Veel mensen denken bij een bloedende wond: ik moet meteen naar de Eerste Hulp. Dat is niet zo. Veel mensen weten niet dat een huisarts prima een wond kan hechten. Daarvoor hoef je niet naar het ziekenhuis.”

Uit onderzoek blijkt dat 80% van de mensen die zich melden bij een huisartsenpost niet hadden hoeven komen. Zij hadden met hun klacht best kunnen wachten tot het spreekuur van de eigen huisarts. En veel klachten zoals keelpijn of verkoudheid gaan vanzelf over. Daarvoor hoef je niet naar de dokter. Alleen bij hoge koorts of als het niet overgaat, kun je de huisarts bezoeken. Toch willen veel mensen niet wachten. “Nederlanders hebben een informatiebehoefte. We hebben hier nú last van en we willen weten of het niet ernstig is. Nederlanders zijn doemdenkers. Ze gaan meteen uit van het ergste. Ze denken niet: ach, dat gaat wel over. Een huisartsenpost is een soort tranquilizer. Mensen willen gerust gesteld worden.”

Ook op de afdeling spoedeisende hulp van een ziekenhuis is het niet anders. Giesen zegt: “Het overgrote deel van de bezoekers zijn mannen tussen de 15 en 45 jaar. Vrouwen zie je veel minder. Het gros van de patiënten zijn zelfverwijzers. Ze bezoeken op eigen initiatief het ziekenhuis. In Friesland is 40% van de mensen die de spoedeisende hulp bezoekt er zonder doktersindicatie. In de grote steden zoals in Amsterdam is het aantal zelfverwijzers zelfs 80%. Vaak zijn het mannen met kleine problemen zoals een verzwikte enkel of een gestoten knie. Die denken meteen dat er een foto gemaakt moet worden. Onzin! Met dit soort klachten ga je niet naar het ziekenhuis. Dit zorgt voor een enorme overbelasting van de spoedeisende hulp.”

Daarnaast zorgen deze bezoekjes voor een ongewilde kostenstijging van de zorg. Een consult bij de eerste hulp in het ziekenhuis is 12 tot 20 keer duurder dan een bezoek aan de huisarts. Als je door de week een herhaalrecept voor de anticonceptiepil nodig hebt: kost dat 4,50 euro voor de huisarts en 5,50 euro bij de apotheek. De totale kosten bedragen: 11 euro. Wacht je tot het weekend en ga je naar de huisartsenpost voor een herhaalrecept, dan betaal je 25 euro en 16,50 euro voor het weekendtarief van de apotheek. Dan kost diezelfde pil: 41,50 euro. En deze kosten worden betaald door de ziektekostenverzekering. En als veel consumenten dit doen, stijgt ieder jaar de premie.

- 10 minuten consult huisarts = 9 euro

- Consult langer dan 20 minuten = 18 euro

- Visite van 10 minuten (huisbezoek van de arts) = 13,50 euro
- Huisbezoek (visite) langer dan 20 minuten = 22,50 euro

- Telefonisch consult= 4,50 euro

- E-mail consult = 4,50 euro

- Herhalingsrecept = 4,50 euro

Tarieven Huisartsenpost
- Telefonisch consult = 25 euro

- Herhalingsrecept = 25 euro

- Consult varieert in prijs per huisartsenpost van 26,80 tot 94,60 euro
- Visite aan huis varieert in prijs van 40,20 tot 142 euro

De prijsverschillen komen doordat artsen in plattelandsgemeenten (zoals in Zeeland) grote afstanden moeten afleggen. Of er zijn in een regio veel zorgvragen. Er wonen veel zorgbehoevende ouderen of het gebied is dichtbevolkt, zoals in de grote steden. Als u de exacte tarieven per huisartsenpost wilt weten, klik dan hier .

Tarieven apotheker (excl 6% BTW)

- Standaardrecept: 5,50 euro (zonder bereiding van een medicijn)

- Toeslag van 5,50 euro als het geneesmiddel voor het eerst wordt voorgeschreven.

- Basistarief met toeslag bereiding recept: 16,50 euro

- Basistarief met bijzondere bereiding recept: 88,10 euro

- Recept verstrekt na 18.00 uur (ANZ staat voor avond/nacht/zondag en het tarief geldt ook op feestdagen): 16,50 euro
- Toeslag van 5,50 euro als het geneesmiddel voor het eerst wordt voorgeschreven.

- Basistarief met toeslag bereiding + avondtoeslag = 27,50 euro

- Basistarief met toeslag bijzondere bereiding + avondtoeslag = 99,10 euro.

Tarieven Spoedeisende Hulp
Op de afdeling spoedeisende hulp van een ziekenhuis is niet één vast tarief te geven. Aan elke medische klacht hangt een DBC (een diagnosebehandelingcombinatie). Drie voorbeelden van de kosten:

1. Je hebt last van keelpijn. Je hoest en gaat naar de afdeling Spoedeisende Hulp. Je krijgt een enkelvoudig poliklinisch consult van een KNO-arts. Kosten: 122,30 euro.

2. Je hebt een snee in je vinger en je rent naar de Spoedeisende Hulp:

Dan is er sprake van een enkelvoudig poliklinisch consult chirurgie: Kosten: 140,65 euro.

3. Je hebt pijn op je borst en je denkt: ik heb een hartaanval. Je gaat naar de Spoedeisende Hulp. Je wordt door een cardioloog onderzocht voor hartproblemen. Dat is een enkelvoudig poliklinisch consult cardiologie. Kosten: 184,05 euro. Gelukkig heb je geen hartklachten, maar last van hyperventilatie.

Toch mag de spoedeisende hulp patiënten zonder medische urgentie niet weigeren. Ziekenhuizen hebben een zorgplicht. En daarnaast verdienen de instellingen geld aan ieder consult. Paul Giesen zegt: “Als een arts naar een klacht kijkt, opent hij een diagnosebehandelingcombinatie (DBC). Als het om een kleine kwaal gaat - zoals keelpijn - kan een arts het volle pond declareren, terwijl hij in twee minuten klaar is met zijn diagnose. Dat is de makke van de commercialisering van de gezondheidszorg. Elk consult levert geld op.”

Minister Klink van Volksgezondheid wil de dure toeloop naar de huisartsenpost en de spoedeisende hulp indammen. Nu worden deze bezoeken volledig vergoed door de ziektekostenverzekering. Klink is bezig met een wet om voortaan 25 euro te vragen aan mensen die zonder urgente medische reden naar de spoedzorg gaan. Volgens Wim Groot, hoogleraar gezondheidseconomie aan de universiteit van Maastricht helpt zo’n eigen bijdrage om mensen bewuster te maken van de kosten. “In Duitsland moeten alle patiënten de eerste drie bezoeken aan de dokter zelf betalen. Vervolgens is het huisartsenbezoek met 10% gedaald. En als iets gratis is, zien veel mensen de waarde er niet van in. Als je een deel van de rekening zelf moet betalen, zijn patiënten ook kritischer naar hun arts als hij vraagt of je nog een keertje terug wil komen.”

De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen pleit voor een verdergaande samenwerking met de huisartsenposten. De NVZ wil dat er één tarief komt voor de acute basiszorg, zodat er geen verschil meer bestaat tussen een bezoek aan het ziekenhuis of de huisartsenpost.