Met Koersplan kom je bedrogen uit

Elke maand iets opzij leggen voor de opleiding van je kinderen of voor je pensioen. Honderdduizenden mensen doen dat sinds eind jaren tachtig met Koersplan van Spaarbeleg. Maar de meeste spaarders komen bedrogen uit.

Verdubbel uw spaargeld met Koersplan van Spaarbeleg – zo presenteerde Aegon dit produkt in de jaren negentig. 11,1 % gerealiseerd rendement, stond er in de folders.  En: Uw rendement is echt netto bij Koersplan. Maar wat is nu de praktijk?

Een voorbeeld.

Meneer Jansen zet sinds januari 1994 maandelijks Fl. 100 opzij voor de studie van zijn dochter. Na 15 jaar zou hij ingelegd hebben:

15 x 12 x 100 = Fl. 18.000 oftewel 8170 euro. Koersplan liet hem bij het afsluiten van het contract weten dat hij na 15 jaar kon rekenen op een uitkering van minimaal Fl. 40.200 oftewel 18.240 euro. Inderdaad: de inleg zou dan meer dan verdubbeld zijn.

Na tien jaar ontvangt hij een waardeoverzicht van zijn polis. Hij heeft inmiddels ingelegd

10 x 12 x 100 = Fl. 12.000 oftewel 5.450 euro

De waarde van zijn Koersplanpolis is op dat moment maar 4.784 euro. Niks geen verdubbeling: hij leidt na tien jaar al een netto verlies van bijna 700 euro.

In de studio vertelt meneer Boosten dat hij via Koersplan voor een vervroegd pensioen wilde sparen. Hij legde per maand Fl. 300 (136 euro) in. Looptijd 21 jaar. Hem was een opbrengst van een kwart miljoen gulden voorgespiegeld. Maar op de helft van de looptijd ontdekte hij dat het allemaal heel anders uitpakte.

Boze brieven met Aegon hielpen niet. Dus besloot hij in oktober 2004 zijn polis af te kopen. Tot dan toe had hij 17.500 euro ingelegd. Hij kreeg 13.500 euro. Een verlies van 4.000 euro.

Kapé Breukelaar, financieel adviseur legt uit dat het verlies bij Koersplan niet ‘gewoon’ te wijten is aan de verslechterde aandelenmarkt. Volgens hem is er bij dit product sprake van extreem hoge kosten die in de prognoses nooit werden getoond. Men liet prachtige rendementen zien maar daar moesten de kosten nog vanaf.

Die kosten bestaan vooral uit de premie voor een heel dure overlijdensrisicoverzekering. Die keert je inleg met rente uit aan je nabestaanden op het moment van overlijden. Maar er wordt een premie voor gevraagd die vier of vijf keer hoger ligt dan normaal.

Volgens Breukelaar kunnen mensen die nog meer dan vijf jaar te gaan hebben, het beste stoppen en het uitgekeerde geld en de nog in te leggen bedragen op een andere manier beleggen. Je mist dan een uitkering bij overlijden, maar voor een fractie van het bedrag dat je betaalt bij Koersplan kun je ook zo’n overlijdensrisicoverzekering afsluiten.

Een jaar of vijf geleden heeft Aegon toegegeven dat het rendement misschien wel erg laag lag en onder meer met de Consumentenbond afgesproken om aan het eind van de looptijd een rendementsuitkering te doen. Biedt dat geen soelaas? Volgens Breukelaar is dat een doekje voor het bloeden en alleen gunstig voor mensen die nog maar een paar jaar te gaan hebben.

Inmiddels is er een groep Koersplan-deelnemers opgestaan die Aegon juridisch willen gaan aanpakken. Zij vinden dat ze volkomen verkeerd zijn voorgelicht en eisen hun inleg incl. de marktrente op.

Dat wordt een lange juridische procedure. Daar is veel geld voor nodig. Via de site www.koersplandewegkwijt.nl kunnen Koersplandeelnemers aangeven dat ze daaraan mee willen doen. De kosten zijn afhankelijk van het aantal deelnemers.

Afkopen is interessant als de overlijdensrisicopremie die u de komende jaren moet betalen hoger is dan het totaal van de verwachte rendementsuitkering en de sterftewinstuitkering. De verwachte rendementsuitkering staat op de jaaropgave van Koersplan. De sterftewinstuitkering is meestal tussen de 20% en 50% van de rendementsuitkering. Het exacte bedrag kunt u opvragen bij Spaarbeleg.

De premie voor het overlijdensrisico zit verstopt in andere gegevens.

Aantal eenheden.Op iedere Koersplan overeenkomst staat het 'aantal eenheden' dat u krijgt van Spaarbeleg. Als u dat aantal vermenigvuldigt met 100 weet u het bedrag dat jaarlijks daadwerkelijk beschikbaar is voor de belegging binnen Koersplan. Het verschil tussen wat u feitelijk inlegt en wat er ook daadwerkelijk belegd wordt, is de premie.

Voorbeeld: U legt sinds 1995 NLG 200 per maand in. Op de Koersplan-overeenkomst staat achter 'Aantal eenheden' het getal 19,988. Dit betekent dat van uw jaarinleg van NLG 2.400 uiteindelijk NLG 1.998,80 beschikbaar is voor de belegging. Het verschil tussen uw inleg en het bedrag dat belegd wordt is de overlijdensrisicopremie. In dit voorbeeld dus: NLG 2.400 minus NLG 1.998,80 ofwel NLG 401,20. Per maand is dat dus NLG 33,43 ofwel 16,71% van uw inleg.

In het voorbeeld betaalt de Koersplan deelnemer jaarlijks NLG 401,20 aan risicopremie. De verwachte rendementsuitkering bedraagt € 841, uit te keren in 2015. De sterftewinstuitkering zal uitkomen op ongeveer € 170 (20%). In totaal verwacht Spaarbeleg u dus een extra uitkering te kunnen doen van € 1.011. In guldens is dat NLG 2.228. De komende tien jaar betaalt u echter ook een overlijdensrisicopremie van NLG 401,20 per jaar. Dat is in totaal NLG 4.012. Omdat u meer premie betaalt dan u extra aan slotuitkering ontvangt is het voor u interessant uw Koersplan overeenkomst af te kopen. Tien jaar lang NLG 410,20 investeren levert u immers slechts NLG 2.228 op.

De overlijdensrisicoverzekering keert bij overlijden de som van de in het verleden betaalde premies uit, verhoogd met een rendement van 4% rente per jaar. Omdat de meeste Koersplan overeenkomsten momenteel minder waard zijn dan de inleg, is de uitkering bij overlijden wat hoger dan de actuele waarde. Als u na het afkopen van Koersplan komt te overlijden heeft u dus een klein nadeel. Daarnaast loopt u de rendementsuitkering en de sterftewinstuitkering mis aan het einde van de looptijd.

U betaalt de komende jaren niet meer voor de dure overlijdensrisicoverzekering. Bovendien haalt Spaarbeleg jaarlijks 0,8% van uw kapitaal af als polisbeheerkosten. Ook die kosten heeft u niet meer.

Ja, hoe jonger u was bij het afsluiten van Koersplan, hoe lager de overlijdensrisicopremie. Omgekeerd geldt dat oudere deelnemers juist meer betaalden. Mannen betalen ook meer premie dan vrouwen omdat ze een hogere overlijdenskans hebben. De premies variëren ruwweg tussen de 10% en 30% van de inleg.

Hoe korter de oorspronkelijke looptijd van Koersplan, hoe lager de premie overlijdensrisicoverzekering. De kans dat u komt te overlijden tijdens een korte looptijd van het contract is immers lager dan bij langlopende contracten. Dat heeft invloed op de hoogte van de premie.

Ik hoop een herstel van de beleggingen en wil dan pas afkopen. Is dat verstandig?

Natuurlijk kunnen de aandelenkoersen weer herstellen zodat ook uw afkoopwaarde toeneemt. Aan de andere kant geldt dat wanneer u afkoopt u de afkoopsom ook in aandelen kunt beleggen, bijvoorbeeld in een wereldwijd aandelenfonds zoals het Aegon Equity Fund waar Koersplan in belegt. Als de koersen herstellen profiteert u dan dus ook mee van de koerswinst. Verwacht u dalende koersen, dan is afkopen voordeliger omdat u de afkoopsom op een veilige spaarrekening kunt zetten en dus geen koersrisico meer loopt.

Als de afkoopwaarde van Koersplan lager is dan het totale bedrag aan betaalde premies, dan betaalt u geen belasting. U heeft immers geen winst gemaakt. Bij oude Koersplancontracten van voor 1993 kan de afkoopwaarde wel hoger zijn dan de totale inleg. Is de polis echter gesloten voor 1 januari 1992, dan is een ode fiscale regeling van toepassing. Die regeling houdt in dat u minimaal 12 jaar premie moest betalen voor een belastingvrije uitkering. Ook dan is de afkoopsom dus onbelast.

De meeste Koersplan overeenkomsten zijn vrijgesteld van belasting in box 3. Gaat u over tot afkoop, dan verliest u die vrijstelling en gaat u 1,2% belasting betalen over het vrijgekomen geld als u boven de vrijstellingen uitkomt. Die vrijstelling bedraagt € 19.522 per volwassene plus € 2.607 per kind tot 18 jaar. Voor velen zal de afkoopsom dus binnen de vrijstelling vallen.

Dat kan door een schriftelijk verzoek tot afkoop in te dienen bij Spaarbeleg. Zij sturen u een brief, waarin onder andere een uitgebreide fiscale toelichting staat. Laat u zich daar niet door afschrikken: als uw afkoopsom lager is dan het totaal aan betaalde premies, dan betaalt u geen belasting.

Op het afkoopformulier staat dat u Spaarbeleg moet vrijwaren voor enige schade die voortvloeit uit de afkoop Deze regels moet u doorstrepen. De ervaring leert dat Spaarbeleg ook dan zal uitkeren en u behoudt daardoor uw rechten als Spaarbeleg alsnog een schadevergoeding moet betalen.

Rekenvoorbeeld door Kapé Breukelaar, financieel adviseur