Last van een droge huid door de kou? Dit kun je het beste doen

De koude maanden komen eraan en dat betekent voor veel mensen: een trekkerige, schilferige of jeukende huid. De combinatie van koude wind buiten en droge lucht binnen maakt het bijna onvermijdelijk dat de huid in de winter uitdroogt. Maar wat gebeurt er precies met je huid als het koud is – en wat kun je doen om dat trekkerige gevoel te voorkomen? Dermatologen Marjolein Leenarts en Annemie Galimont leggen uit wat helpt, wat niet en waar veel mensen de fout in gaan.

“In de winter krijgt onze huid het extra zwaar”, zegt Marjolein Leenarts, dermatoloog en oprichter van Drs Leenarts, werkzaam in het Rode Kruis Ziekenhuis Beverwijk. “Buiten is het koud en binnen draait de verwarming volop. Die droge, warme lucht zorgt ervoor dat vocht sneller uit de huid verdampt.”

Daardoor verliest de huid haar natuurlijke vetten en vocht, en dat merk je: je huid voelt trekkerig, droog of ruw aan.

Dermatoloog Annemie Galimont, werkzaam in het Bravis Ziekenhuis in Roosendaal, vult aan dat het niet alleen door de kou zelf komt, maar ook door wat er in de huid gebeurt. “Bij lage temperaturen daalt de doorbloeding, waardoor er tijdelijk minder zuurstof en vetten naar de huid worden aangevoerd. De beschermende vetlaag wordt dunner en de huidbarrière raakt uit balans. Daardoor verdampt er meer vocht en voelt de huid trekkerig of schilferig aan.”

Het effect wordt versterkt door temperatuurwisselingen tussen binnen en buiten. “De bloedvaatjes in de huid trekken samen in de kou en zetten weer uit zodra je de warmte instapt”, legt Galimont uit. “Dat aan–uit-effect verstoort het evenwicht van de huidbarrière en kan leiden tot roodheid of een prikkelend gevoel.”

Een lange, hete douche lijkt op koude dagen misschien heerlijk, maar voor je huid is dat geen goed nieuws. “Heet water en zeep spoelen je huidvetten letterlijk door het putje”, zegt Marjolein Leenarts. “Daardoor verliest je huid nog sneller vocht.”

Dermatoloog Galimont legt uit waarom dat zo schadelijk is: “Heet water lost de natuurlijke lipidenlaag van de huid op. Na het douchen verdampt het resterende water snel, wat extra vochtverlies veroorzaakt. Daarom voelt de huid direct na een douchebeurt vaak trekkerig of jeukend aan.”

Het advies van beide dermatologen is duidelijk: douche kort, lauwwarm en gebruik een milde, zeepvrije wascrème. Smeer je huid daarna direct in met een vette crème of zalf. Zo herstel je de vetlaag en houdt je huid het vocht beter vast.

Volgens Marjolein Leenarts draait het in de winter om “vettig en vriendelijk” smeren. Maar waarmee?

Kies voor een milde, parfumvrije reiniger en een rijke crème of zalf. Ingrediënten zoals glycerine, ureum, ceramiden, niacinamide, squalaan en vaseline helpen het vochtgehalte van de huid op peil te houden. “Ze zijn bewezen effectief en geschikt voor vrijwel elk huidtype”, zegt ze.

Annemie Galimont legt uit hoe dat werkt: “Een goede crème combineert drie functies: vocht aantrekken, vochtvasthouden en de huidbarrière herstellen. Vochtaantrekkers zoals glycerine trekken water aan. Vetachtige stoffen zoals sheaboter of minerale oliën leggen een beschermend laagje. ‘Barrièreherstellers’ zoals ceramiden en cholesterol, vullen letterlijk de ‘steentjes en het cement’ van de huid aan.”

De prijs van het product maakt volgens beide experts weinig uit. “Een simpele huismerkcrème kan net zo goed werken als een dure variant”, zeggen ze. “Het gaat om de formule, niet om het logo op de pot.”

Vaseline is daar een goed voorbeeld van: het bevat geen actieve stoffen, maar legt een afsluitend laagje op de huid waardoor het vochtverlies sterk afneemt. Dat maakt het heel effectief bij droge, gebarsten of geïrriteerde huid. “Het voelt minder luxe, maar de werking is uitstekend”, weet dermatoloog Galimont.

“Merken zoals La Roche-Posay en CeraVe publiceren vaak gegevens over hun klinische testen, zoals verbeteringen in hydratatie of huidbarrièreherstel. Die transparantie is positief. Sommige andere merken maken de onderzoeksresultaten niet altijd openbaar zijn. Dat betekent overigens niet dat de producten niet werken, maar de effectiviteit is minder goed te verifiëren”, vult Galimont aan.

Beide dermatologen waarschuwen voor geurstoffen, uitdrogende alcohol en sterke zuren of de aanwezigheid van retinol (vitamine A). Die bestanddelen kunnen de huid extra irriteren als de lucht koud en droog is.

Galimont adviseert in de winter liever te kiezen voor mildere varianten, zoals melkzuur of producten met niacinamide, die de huid juist kalmeren.

Moet je waterige crèmes of gels gedurende de koude maanden vermijden? De gedachte dat die op de huid kunnen “bevriezen” valt volgens beide experts mee. “In theorie kan een waterig product bij vrieskou bevriezen, maar dat gebeurt zelden”, legt Leenarts uit. “Toch geldt: gebruik in de winter liever een crème of zalf dan een waterige gel; die verdampt sneller en droogt de huid daardoor eerder uit.”

Veel mensen grijpen in de winter naar een scrub om droge schilfertjes te verwijderen, maar dat is lang niet altijd een goed idee, vindt dermatoloog Leenarts: “Een droge huid moet je niet scrubben, dat beschadigt de huidbarrière en maakt de droogheid erger.”

Collega Galimont voegt eraan toe: “Bij sommige mensen kan een milde chemische exfoliant wél helpen om doffe huidcellen los te maken, maar alleen als de huid het goed verdraagt. Eén tot twee keer per week met een zachte variant, zoals melkzuur of polyhydroxyzuren, is meer dan genoeg. Heb je een gevoelige of eczeemgevoelige huid, dan is exfoliëren meestal geen goed idee. De kans op roodheid, prikken of een trekkerig gevoel is groter.”

Wat je na het scrubben doet, is minstens zo belangrijk. “Breng direct een barrièreherstellende crème aan met ceramiden, vetten of niacinamide, zodat de huid haar bescherming snel terugvindt. Exfoliëren in de winter kan nuttig zijn voor wie het goed verdraagt, maar blijft optioneel. Een gezonde huid heeft vooral rust, vetten en herstel nodig om zichzelf te beschermen tegen de kou”, legt Galimont uit.

Een trekkerige huid na het douchen of een dag in de kou is meestal onschuldig. “Maar als de huid rood blijft, barstjes krijgt of blijft jeuken ondanks goed smeren, kan er meer aan de hand zijn”, zegt Leenarts. “Dat kan wijzen op eczeem of een allergische reactie.”

“Bij eczeem of psoriasis is de huidbarrière structureel verstoord. Dan is gewone verzorging vaak niet genoeg en kan een arts een ontstekingsremmende zalf voorschrijven”, vult Galimont aan.

Het advies van beide dermatologen: neem aanhoudende klachten serieus en laat je huid beoordelen door de huisarts, als de droogheid niet verbetert.

De winter is een lastige periode voor mensen met een gevoelige huid. Kou, wind en droge lucht verlagen de doorbloeding en tasten de natuurlijke barrière aan. “Mensen met eczeem of rosacea merken dat direct”, zegt Galimont. “Roodheid, branderigheid of schilfers nemen toe, vooral bij plotselinge temperatuurwisselingen.”

Haar tip: vermijd extreme hitteverschillen, reinig mild en smeer preventief – niet pas als de huid al trekkerig voelt. “Crèmes met ceramiden, sheaboter of vaseline zijn ideaal om de huid vet te houden. Ook in de winter blijft een zonnebrandcrème met SPF 30 nuttig: UV-licht kan rosacea juist verergeren.”

Dermatoloog Leenarts adviseert: “Smeren, smeren, smeren. Gebruik dagelijks een vettende, parfumvrije crème en wees lief voor je huid. Vermijd lange, hete douches die de huid verder uitdrogen. Zo blijft de huidbarrière intact en beperk je irritatie.”

Roodlichtmaskers zijn LED-maskers die rood licht op je gezicht uitstralen. Ze worden vaak gepromoot op sociale media en in beautyroutines, met beloftes dat ze rimpels verminderen, de huid strakker maken en de celvernieuwing stimuleren. Het idee is dat het licht de huidcellen activeert en zo huidverbetering bevordert. LED-maskers met rood licht worden vaak gebruikt om de collageenproductie te verhogen, waardoor de huid steviger wordt, en zouden bovendien de kans op ontstekingen en roodheid verminderen.

Roodlichtmaskers die populair zijn op sociale media beloven echter wonderen, maar het bewijs is volgens dermatologen mager. “De meeste onderzoeken zijn gedaan met medische apparatuur in klinieken”, zegt Galimont. “De thuisversies zijn veel zwakker, dus het effect is beperkt.”

Ook Leenarts nuanceert het: “Roodlichttherapie kán helpen bij bepaalde huidproblemen, zoals rosacea of acne, maar voor een droge huid werkt een goede crème vaak net zo goed. Begin altijd met de basics, niet met dure apparaten.”

Een droge huid in de winter is vervelend, maar goed te voorkomen. Douche kort en lauwwarm, gebruik milde, parfumvrije producten en smeer consequent met een vette crème of zalf. “Het zijn kleine aanpassingen”, zegt dermatoloogGalimont, “maar ze maken een groot verschil in de winter.”

Collega Leenarts vat het als volgt samen: “Smeren, smeren, smeren – dat blijft het beste recept tegen een trekkerige huid.”