'Kwaliteit van medicijnen niet onafhankelijk gecontroleerd'

De Inspectie voor de Gezondheidzorg en Jeugd (IGJ) test niet structureel of geneesmiddelen van goede kwaliteit zijn. Uit onderzoek van Zembla blijkt dat de IGJ per jaar zes geneesmiddelen uit de reguliere keten in eigen laboratorium onderzoekt. Het testen van de betrouwbaarheid van een geneesmiddel wordt door laboratoria gedaan die betaald worden door de fabrikant van het medicijn.

Na diverse schandalen van manipulerende farmaceutische bedrijven pleiten deskundigen in de uitzending voor een onafhankelijk en structureel controlesysteem van geneesmiddelen. Ronnie van Diemen, Inspecteur-generaal voor de Gezondheidzorg, zegt in Zembla: "Ik verwacht dat met deze uitzending dit binnen Europa onderdeel van gesprek zal zijn".

"Nu is het zo dat de slager zijn eigen vlees keurt", zegt apotheker Bastien Renirie. Dagelijks klagen artsen en patiënten tegen de apotheker over niet of onvoldoende werking van geneesmiddelen. De IGJ houdt toezicht op de kwaliteit van geneesmiddelen. In de praktijk blijkt dat een papieren controle. De IGJ inspecteert de onderzoeksgegevens die in opdracht van de fabrikant worden gemaakt. De fabrikant is verantwoordelijk voor de kwaliteit en betaalt het onderzoek. Volgens Ronnie van Diemen, inspecteur-generaal voor de Gezondheidszorg berust het controlesysteem op vertrouwen: "In de basis is toezicht altijd vertrouwen."

Apotheker Bastien Renirie krijgt zoveel meldingen van patiënten die aangeven dat hun medicijn onvoldoende werkt dat er met de geneesmiddelen meer aan de hand moet zijn.  Ook bellen artsen hem regelmatig die constateren dat medicijnen, zoals bloeddrukverlagers, bij de patiënt niet werken: "De artsen zeggen: de bloeddruk stijgt. Dan weet je gewoon: er zit onvoldoende in."

Veel van onze pillen worden in India en China gemaakt. ZEMBLA laat voorbeelden zien van farmaceutische bedrijven in India die tijdens de productie van geneesmiddelen of met testresultaten gemanipuleerd hebben. Hiervan zijn ook pillen op de Nederlandse markt gekomen. Volgens Huub Schellekens, hoogleraar farmaceutische wetenschappen aan de Universiteit Utrecht kon deze fraude ontstaan "omdat toezicht ontbrak en er ontzettend veel geld te verdienen valt."

Volgens de Indiase farma-ingenieur Dinesh Thakur bespelen Indiase fabrieken het systeem. De fabrieken weten wanneer de inspecties plaatsvinden en zorgen dat dan alles op orde is. De IGJ bevestigt dat de controles vooraf aangekondigd worden.

Als klokkenluider onthulde Thakur in 2013 ernstige misstanden bij de Indiase geneesmiddelproducent Ranbaxy. Het bedrijf werd door de Amerikaanse toezichthouder FDA voor 500 miljoen dollar beboet omdat het bedrijf willens en wetens kwalitatief slechte geneesmiddelen op de markt bracht. Thakur: "Misschien moeten we naar onze wetgeving kijken wat er moet veranderen".