Koopkracht huishoudens onder druk

De koopkracht van de Nederlandse consument is vorig jaar flink onder druk komen te staan. Kwam het besteedbare inkomen in 2009 nog uit op een kleine plus, vorig jaar hadden consumenten na correctie voor inflatie 1,4 procent minder te besteden, meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vrijdag.

Huishoudens kregen vorig jaar de rekening van de economische crisis gepresenteerd, legt hoofdeconoom Michiel Vergeer van het CBS uit. Het bedrijfsleven had de gevolgen van de crisis een jaar eerder al ondervonden. Maar bij de huishoudens lag de loonstijging in 2009 nog ,,vrij hoog boven de inflatie'' door eerder afgesloten contracten.

In 2010 was het beeld anders. De loonstijging kon de inflatie nauwelijks nog bijbenen. Het CBS wijst een paar oorzaken aan voor de gedaalde koopkracht. Allereerst was er sprake van een sterke toename van premies, vooral bij de zorgverzekeringen. Alleen al de premie voor het basispakket van de zorgverzekering ging met 10 procent flink omhoog.

Verder waren er vorig jaar gemiddeld minder mensen aan het werk dan in 2009. Vergeer: ,,Dan is er dus ook minder geld onder de mensen.'' Ten slotte hebben ook de zelfstandigen vorig jaar slechter geboerd. Gemiddeld gingen ook zij erop achteruit. Daarbij valt te denken aan mensen die in de bouw werken, maar ook aan architecten.

Voor dit jaar is het van belang hoe het met de lonen en prijzen gaat. ,,Als de loonstijgingen achterblijven bij de prijsstijgingen, blijft de koopkracht onder druk staan'', ziet Vergeer. Vooralsnog zijn er geen signalen die op het tegendeel wijzen. Daarbij komt dat ook dit jaar de zorgpremies verder stijgen.

Het Centraal Planbureau voorziet dan ook voor dit jaar en volgend jaar nog een daling van de koopkracht, mede door de bezuinigingsmaatregelen van het kabinet. In doorsnee gaan burgers er de komende periode 0,75 procent op achteruit, becijferde het CPB.

0,4 procent toename
Toch zijn er ook lichtpuntjes. Zo zit het consumentenvertrouwen weer enigszins in de lift. De bestedingen van huishoudens zijn vorig jaar met 0,4 procent toegenomen. Consumenten hebben vermoedelijk een deel van hun spaartegoeden aangewend om weer grotere aankopen, zoals een nieuwe auto, te doen.

Verder nam het financieel vermogen van huishoudens toe met 85 miljard euro. Hiermee is binnen twee jaar de klap van de financiële crisis grotendeels tenietgedaan. Hoewel huishoudens aandelen van de hand deden, was door het herstel van de financiële markten de waarde van hun aandelenpakket eind vorig jaar toch 13 miljard euro hoger dan een jaar eerder.

Niet direct van invloed op de huidige koopkracht, maar toch vermeldenswaard is dat de pensioenpot beter is gevuld dan ooit. De waarde bedraagt ruim duizend miljard euro, hoger dan de stand per eind 2007, aldus Vergeer. Daar staat tegenover dat de verplichtingen van pensioenfondsen ook hoger uitvallen door de lage rentestand en omdat pensioengerechtigden langer leven.

ANP