Kinderopvang sinds 2009 fors duurder

Steeds meer ouders brengen hun kinderen naar de kinderopvang. En veel ouders moeten veel meer betalen voor de opvang van hun kinderen. In Nederland zijn er vier manieren om je kind op te laten vangen: kinderdagverblijven, buitenschoolse opvang (BSO), gastouderschap en eigen ouderinitiatieven. Jarenlang werd er door de overheid gezocht naar manieren om ouders aan het werk te krijgen.

Eén van de oplossingen is de kinderopvang toegankelijk maken voor alle ouders. Een belangrijk middel hierbij is marktwerking. In 2006 en 2007 werd de toeslag die ouders terugkrijgen van de overheid voor kinderopvang fors verhoogd. Ook moesten bedrijven meer gaan bijdragen in de kosten. De nieuwe regeling is te succesvol. In 2004 zaten er 340.000 kinderen in de opvang. Afgelopen jaar (2008) stond dat aantal op 599.000.

Om de kosten van de kinderopvang in de hand te houden heeft Sharon Dijksma, de staatssecretaris van onderwijs een aantal maatregelen ingevoerd. Zo wordt per 1 januari de inkomensafhankelijke ouderbijdrage verhoogd. Dit betekent dat gezinnen gemiddeld 29% meer uit eigen zak moeten betalen. Verder heeft de staatssecretaris het uurtarief bevroren op een maximum van € 6,10. Afhankelijk van het inkomen krijgen ouders tot € 6,10 een deel terug van de Belastingdienst. Alles boven de € 6,10 moeten ouders zelf betalen.

Bij Kassa komen regelmatig signalen binnen over problemen binnen de kinderopvang. Duizend mensen hebben de afgelopen twee weken hun ervaringen ingevuld op onze website. Klik hier  voor de resultaten van de enquête. Uit de enquête blijkt dat veel ouders per uur meer zijn gaan betalen. Veel ouders betalen een uurprijs die boven de bevroren maximumprijs van € 6,10 ligt. Ook betaalt een groot deel van de ouders uren die ze niet gebruiken. De opvang rekent bijvoorbeeld vier uur terwijl het kind maar drie uur gebruik maakt van de BSO. Ook moeten veel ouders betalen voor opvang tijdens vakantieweken, terwijl ze er geen gebruik van maken.

Sharon Dijksma, de staatssecretaris van onderwijs vindt € 6,10 een redelijke prijs voor een goede plek in een kinderopvanginstelling. “Er zijn wel mogelijkheden dat een opvang meer vraagt, maar dan ligt het er wel aan wat er wordt aangeboden. Ook moet de kinderopvang gezien worden als markt. Dat betekent dat ouders niet moeten verwachten dat ze precies het aantal uren kunnen afrekenen, dat ze gebruiken. Het berekenen van het aantal uren moet wel redelijk zijn.” Toch erkent de staatssecretaris dat sommige ondernemers in de kinderopvang niet goed met de prijzen omgaan. Ook het ministerie ontvangt dit soort signalen en dat is niet de bedoeling, aldus de staatssecretaris. Daarom heeft zij eind vorig jaar de Nederlandse Mededingingsautoriteit gevraagd onderzoek te doen naar het functioneren van de kinderopvangmarkt. De resultaten worden dit voorjaar verwacht.

De MOgroep Kinderopvang, de branchevereniging herkent de cijfers van de enquête. In december heeft de MOgroep al gewaarschuwd dat de jaarlijkse kostenstijgingen niet volledig kunnen worden opgevangen door de kinderopvangorganisaties. En dat hogere kosten voor ouders voorkomen moeten worden. “Het kabinetsbeleid zegt erop gericht te zijn om de toegankelijkheid van de kinderopvang te vergroten. Het tegendeel lijkt te gebeuren. Ondernemers dragen hun steentje bij. Zij streven ernaar om de prijsstijgingen te beperken”, aldus een woordvoerder van de MOgroep.

Gjalt Jellesma, de voorzitter van BOinK (de Belangenvereniging van Ouders in de Kinderopvang) zegt dat marktwerking in de kinderopvang een illusie is. “We moeten niet doen alsof ouders een vrije keuze hebben”, zegt hij. “Ouders hebben te weinig informatie over wat het kost en wat ze daarvoor krijgen.”

Volgens staatssecretaris Dijksma is het doel van de wet niet per se meer marktwerking. “Het doel is het combineren van arbeid en zorg en de wet moet mensen helpen te werken en kinderen te hebben. Er is voor gekozen omdat via de markt te doen. Wij denken dat die keuze wel goed is geweest. De maatregelen zijn nog jong en de markt is nog steeds bezig te ontwikkelen.”

Volgens Gjalt Jellesma van BOinK is het voor ouders erg lastig om zich te verzetten tegen wijzigingen in prijzen en contracten. Hij pleit dan ook voor maatregelen die de kinderopvangmarkt transparanter maken. Zo zou er een financiële toezichthouder moeten komen. Denk aan een OPTA zoals in de post- en telecomsector, die over voldoende expertise beschikt en het wettelijke recht heeft om alle relevante informatie in te zien. Zo kan deze toezichthouder een transparante en een op werkelijke kosten gebaseerde uurprijs bewerkstelligen. Daarnaast zou de positie van ouders sterker gemaakt moeten worden. Dit zou moeten gebeuren door een verbeterde werking van de geschillencommissie. Nu is de procedure te lang en is een uitspraak niet bindend. Ook is BOinK voor een vergelijkingssite waar ouders prijzen, kwaliteit en wachtlijsten kunnen vergelijken. 

Staatssecretaris Dijksma belooft dat deze site er dit voorjaar komt. Verder zegt ze niet negatief te staan tegenover een financiële toezichthouder. Maar daarvoor wil zij eerst de uitkomsten van het NMa-onderzoek afwachten. Wel geeft de staatssecretaris aan dat er bij de komende wijziging van de Wet kinderopvang een wetsvoorstel komt dat de mogelijkheid zal creëren om een limiet te stellen aan het aantal uren opvang dat ondernemers aan ouders in rekening brengen.

De Nederlandse Mededingingsautoriteit is sinds vorig jaar bezig met een onderzoek naar de kinderopvangmarkt. De NMA zal met name kijken naar mogelijke knelpunten die de marktwerking in deze sector zouden kunnen frustreren en of mogelijke inbreuken op de Mededingingswet zoals gebieds-, klant- of werkverdeling, (collectieve) boycotacties, prijsafspraken en/of op lokaal/regionaal niveau misbruik maken van een economische machtspositie. Consumenten kunnen zich met concrete aanwijzingen over dergelijke inbreuken nog steeds wenden tot de NMa .

Lees ook de resultaten van de enquête kinderopvang.