Kiloknallers zijn onverantwoord

Elke week doen supermarkten vlees in de aanbieding. De gewone kiloprijs is al erg laag, maar kiloknallers spannen de kroon. Zelfs kattenvoer is met een gemiddelde prijs van € 4,12 per kilo vaak nog duurder dan de aanbiedingen. Vlees is de afgelopen 10 jaar alleen maar goedkoper geworden. Betalen we nog wel een eerlijke prijs voor ons vlees in de supermarkt?

Sinds 2010 voert Wakker Dier actie tegen kiloknallers in de supermarkt, omdat er bij een winkelprijs van vlees van € 3,- tot € 4,- per kilo, geen cent is geïnvesteerd in dierenwelzijn. Een kilo vlees is een kilo dier en geen stuntartikel. In de Nederlandse vee-industrie worden elke dag meer dan één miljoen dieren geslacht. 95% van de dieren komt nooit buiten, het afknippen van lichaamsdelen is heel gewoon en de meeste dieren staan in hun eigen uitwerpselen.

Wakker Dier heeft berekend dat kattenvoer gemiddeld € 4,12 kost en houdt bij welke supermarkten vlees onder die prijs aanbieden. In de afgelopen 3 maanden was C1000 de absolute topper qua kiloknallers, gevolgd door Super de Boer, AH, Dirk en Plus.

CBL (de supermarkten)
De supermarkten wilden niet zelf toelichting komen geven, omdat het een discussie betreft die de hele branche aangaat, dus is CBL  gekomen. Supermarkten stunten op grote schaal met vlees, omdat prijsvorming een middel is om zich te onderscheiden. Aanbiedingen zijn een manier om klanten te trekken, er is namelijk veel onderlinge concurrentie. Verder is er een overschot aan vlees op de Europese markt, waardoor er veel aanbod is tegen een vaak zeer lage prijs. Het effect van aanbiedingen is ook dat er meer verkocht wordt, waarmee overschotten worden weggewerkt. Relatief gezien wordt er overigens meer geadverteerd met biologisch vlees en vleesvervangers. Verder verwacht een groot deel van de consumenten dat vlees met korting wordt aangeboden. Sommige mensen kunnen zich alleen dan vlees veroorloven.

Volgens de boeren is het geen eerlijk prijs die in de winkels gevraagd wordt. Supermarkten doen van alles om klanten naar de winkel te trekken, maar daar moet voedsel niet voor ge- of misbruikt worden. Volgens de boeren is er wel degelijk een verband tussen de prijs van een lapje vlees en het inkomen van de boeren. Zelfs aan de kiloknallers verdienen de supermarkten nog vaak, maar de boeren niet. Als de boeren iets van twee kwartjes per kilo meer zouden vangen, zouden ze een fatsoenlijk inkomen hebben. Dat is wel goed geregeld bij bijvoorbeeld fair trade koffie, het is dus wel mogelijk. De kiloknaller is een fenomeen waar we absoluut vanaf moeten en dat kan alleen als er in de hele keten afspraken worden gemaakt. Nederland kan zich onderscheiden door op grotere schaal duurzaam en diervriendelijker te gaan produceren, maar dan moeten de meerkosten daarvan wel door de hele keten gedragen worden en niet alleen door de boeren.

Het is waar dat er te veel vlees wordt geproduceerd, maar het is zeer moeilijk te sturen. De inkomens van de boeren staan ook nog onder druk omdat we in Nederland strengere eisen hebben op gebied van milieu en dierenwelzijn in tegenstelling tot vlees uit bijvoorbeeld Brazilië, dus er is veel oneerlijke concurrentie.

Supermarkten willen zich volgens CBL graag onderscheiden met speciaal en duurzaam vlees. Er zijn dus zeker veel andere ontwikkelingen gaande. Er gebeurt ook al veel meer op het gebied van dierenwelzijn dan strikt genomen hoeft binnen de EU, Nederland loopt hierin voorop.

Supermarkten stellen echter geen invloed uit te oefenen op de prijs van vlees, aangezien het een Europese markt is. In Europa is helaas te veel aanbod aan vlees waardoor de prijs zo laag ligt. Volgens de supermarkten is er geen direct verband tussen de lage prijs van een lapje vlees en de prijs die boeren krijgen voor hun kippen of varkens. Er bestaat ook geen verband met dierenwelzijn en de lage vleesprijzen, aangezien de dieren volgens de in Europa geldende normen worden gehouden.

“De marges zijn minimaal op vlees en als er veel wordt aangeboden, geldt voor de hele sector dat er weinig aan wordt verdiend, ook voor de supermarkten,” aldus het CBL. Maar volgens cijfers van onderzoeksbureau GFK wordt er steeds meer vlees met kortingen aangeboden. Ruim een kwart van de omzet van vlees komt uit stuntaanbiedingen. En de extra klanten die ze naar hun winkels weten te trekken met die aanbiedingen doen ook allerlei andere boodschappen waarmee uiteindelijk winst wordt behaald. Direct of indirect, de supermarkt verdient er dus goed aan.

Op de vraag van Kassa of de supermarkten bereid zijn te stoppen met de goedkope aanbiedingen van vlees, heeft geen enkele winkelketen positief geantwoord. Hier kunt u de reacties van de afzonderlijke supermarkten lezen.

Naast dierenwelzijn zijn er nog meer redenen om te stoppen met kiloknallers. Bijvoorbeeld vanwege de schade aan het milieu (volgens de Verenigde Naties is de wereldwijde veeteelt verantwoordelijk voor 18% van de uitstoot van CO2). Om onze veestapel te voeren met soja uit andere delen van de wereld, wordt het oerwoud vernield en ontstaan er daar voedseltekorten omdat er te weinig landbouwgrond beschikbaar is voor andere gewassen. Om lekker goedkoop en ziektevrij te produceren, worden de dieren volgespoten met antibiotica. De beesten staan namelijk in krappe schuren waar ze met té veel dieren té weinig ruimte moeten delen om zo snel mogelijk slachtrijp te worden. Toch breken er geregeld zeer ernstige ziekten uit zoals varkenspest en vogelgriep. De boeren produceren net onder of tegen de kostprijs en kunnen hun hoofd eigenlijk niet boven water houden. En tot slot wordt er zo veel te veel vlees geproduceerd en geconsumeerd.

Dat laatste beaamt Gijs Kuneman van het Centrum voor Landbouw en Milieu. “De gevolgen van de goedkope prijs van vlees worden elders in het systeem afgewenteld. Dat gebeurt vooral op het terrein van dierenwelzijn en op het milieu. Ergens in de vleesketen faalt het systeem.”

Er is volgens Kuneman weliswaar steeds meer keuze in de supermarkt, maar dat is eigenlijk vooral aan de bovenkant van het vleessegment. “Aan de onderkant blijft helaas de kiloknaller domineren en daardoor blijven de alternatieven duur en  onaantrekkelijk. Initiatieven als het Beter Leven-vlees of de Volwaard-kippen zijn heel erg goed, dat moet de norm worden. Bij eieren zijn ook ooit de legbatterij-eieren uit het schap verdwenen, dat moet ook met goedkoop vlees gebeuren. En er zou veel meer geïnvesteerd moeten worden in goede alternatieven, zodat het aantrekkelijker wordt voor grote groepen mensen om één of een paar dagen geen vlees te eten.

De Nederlandse consument is in 20 jaar tijd een minder groot deel van het inkomen gaan betalen voor voedsel. Het aandeel in die periode is gezakt van 19 naar 15%. Dat geldt met name voor vlees dat van 3,6 naar slechts 2,3% is gezakt. Ook in vergelijking met andere Europese landen betalen we in ons land weinig voor vlees. De prijs van vlees is de afgelopen 10 jaar zelfs niet gestegen. Dat ondanks de inflatie en gestegen veevoerprijzen. In verhouding betalen we nu dus een stuk minder voor ons vlees.

Gemiddelde winkelprijs vlees – bron: PVE

De Vrije Universiteit heeft in opdracht van de Nicolaas G. Pierson Foundation onderzocht wat een kilo varkensvlees in werkelijkheid kost. De gemiddelde prijs van € 6,33 per kilo zou eigenlijk met 35% = € 2,32 verhoogd moeten worden, als de gevolgen voor het milieu, dierziektes en dierenwelzijn meegerekend zouden worden. De echte prijs van varkensvlees komt dan uit op € 8,65 per kilo.

Interessante links: