Kabinet bereidt burger voor op zware jaren

De economische crisis laat nog jaren sporen na. Het kabinet kondigt dinsdag op Prinsjesdag aan dat jarenlang forse bezuinigingen noodzakelijk zijn om de sterk opgelopen staatsschuld en hoge tekorten op de overheidsbegroting weg te werken.

Volgend jaar kiest het kabinet nog voluit voor investeringen om de economie aan te jagen. Hiertoe besloot het al dit voorjaar. Toen ook werd vastgelegd dat er in 2011 een begin wordt gemaakt met het op orde brengen van de overheidsfinanciën. Zo koos het kabinet voor structurele hervormingen als verhoging van de pensioenleeftijd naar 67 jaar.

Maar er is meer nodig. Dit jaar is er een historisch grote krimp van de economie; meer dan 600.000 mensen zijn naar verwachting in 2010 werkloos. Zelfs al zou de economie nu snel aantrekken, dan nog kampt het kabinet jaren met tekorten op de begroting. Volgend jaar wordt een begrotingstekort verwacht van 6,4 procent van het bruto binnenlands product.

Om die reden kondigt het kabinet dinsdag een serie verkenningen aan naar besparingen van 20 procent op terreinen als arbeidsmarkt, zorg en woningmarkt. Hiermee spiegelt het kabinet zich aan de regering van toenmalig premier Dries van Agt, begin jaren tachtig. Die liet ook ambtenaren op tientallen terreinen zoeken naar bezuinigingen.

Het kabinet blikt op Prinsjesdag verder vooruit dan normaal. Dat kan omdat de belangrijkste crisismaatregelen voor 2010 dit voorjaar al werden genomen. Het gaat dan vooral om investeringen in bouwprojecten en energiebesparing.

Tegenvallers die voor 2010 moesten worden weggewerkt, zitten vooral bij Sociale Zaken en Defensie. Bij Sociale Zaken wordt daarom 80 miljoen euro bezuinigd op de re-integratiegelden. Vanaf 2011 wordt ook de AOW-partnertoeslag voor gepensioneerden met een jongere niet-werkende partner onder de 55 jaar eerder geschrapt dan gepland.

Defensie moet door tegenvallers met bijvoorbeeld de verkoop van materieel en slijtage de komende jaren tussen de 200 en 300 miljoen euro op de eigen begroting vinden. Daarbovenop komen nog bezuinigingen die de komende jaren oplopen tot 300 miljoen euro.

Ook Ontwikkelingssamenwerking moet inleveren. Het budget blijft op 0,8 procent van het bruto nationaal product, maar omdat dit daalt is ingrijpen nodig. Verantwoordelijk minister Bert Koenders moet dit jaar 550 miljoen euro bezuinigen en volgend jaar wordt dat tussen de 600 en 700 miljoen.

Burger voelt crisis in portemonnee
De burger merkt de economische tegenwind in de portemonnee. De koopkracht daalt volgend jaar gemiddeld met een kwart of half procent. Gezinnen met één kostwinner en een modaal brutosalaris van 30.000 euro gaan er het meest op achteruit: min 1 procent. Kostwinners met twee keer modaal gaan er 0,75 procent op achteruit.

Er is ook een beetje positief nieuws. Zo gaat een geplande bezuiniging op de huurtoeslag, een tegemoetkoming aan huurders, niet door. De bonus op de aanschafbelasting voor zuinige auto's gaat omhoog en er komt een belastingvoordeel voor bestuurders van een elektrische leaseauto.

ANP