Juridische onduidelijkheid vliegvertraging bijna ten einde

Gedupeerde reizigers ondervinden nog steeds problemen bij het krijgen van compensatie voor hun vertraagde vlucht. Kassa heeft de afgelopen zes jaar meerdere malen aandacht besteed aan de vergoeding bij een vertraging langer dan drie uur. De luchtvaartmaatschappijen weigeren dit namelijk al die tijd uit te betalen. Aan deze strijd lijkt binnenkort eindelijk een einde aan te komen.

Sinds 2005 is er een Europese verordening van kracht waarin bepaald is dat reizigers in geval van vertraging, annulering en overboeking recht hebben op compensatie. Begin 2006 liet Kassa zien dat het in veel gevallen onmogelijk was om daadwerkelijk te krijgen waar de gestrande reizigers recht op hebben. In 2008 besteedde Kassa opnieuw aandacht aan de luchtvaartcompensatie omdat de situatie nog weinig verbeterd was. In november 2009 heeft het Europese Hof van Justitie gesteld dat mensen met een vertraging van meer dan drie uur recht hebben op dezelfde compensatie als bij annulering. Dit is het zogenaamde Sturgeon-arrest. Uit de Kassa-uitzending van 2010 blijkt dat luchtvaartmaatschappijen de regels nog steeds aan hun laars lappen.

Nu in 2012 is er nog weinig veranderd. Vooral bij vertraging ondervinden reizigers nog steeds problemen met het verkrijgen van hun compensatie. De luchtvaartmaatschappijen trekken zich namelijk niets aan van de wettelijke regels. Ondertussen zijn er duizenden mensen die hun klacht hierover hebben neergelegd bij de toezichthouder, de Inspectie Leefomgeving en Transport. Momenteel lopen er bij de rechtbank honderden procedures van gedupeerde consumenten om hun geld van de luchtvaartmaatschappijen te krijgen. Zelfs de Hoge Raad en het Europese Hof van Justitie buigen zich nu over de kwestie. Met de uitspraken van de instanties moet er binnenkort duidelijkheid komen.

Regels op een rijtje
In Europa is bepaald dat reizigers bij annulering, weigering of vertraging recht hebben op compensatie. Vertragingen die het gevolg zijn van overmacht, zoals slecht weer, zijn uitgezonderd. In die gevallen is de luchtvaartmaatschappij niet verplicht de compensatie te betalen. Is het vliegtuig bijvoorbeeld kapot gegaan terwijl dit voorkomen had kunnen worden, dan heeft u wel recht op compensatie. De compensatie ligt afhankelijk van de duur van de vlucht tussen de 250 en 600. Deze compensatie komt bovenop de zorgplicht die luchtvaartmaatschappijen hebben ten opzichte van de passagier in het geval van vertraging, weigering of annulering. De Inspectie Leefomgeving en Transport ziet hierop toe.

Tot 1 januari 20212 kon u met uw klacht ook terecht bij de Geschillencommissie Luchtvaart. Helaas hebben de luchtvaartmaatschappijen de stekker uit de commissie getrokken. De Geschillencommissie was ingevoerd als een laagdrempelige vorm van geschillenbeslechting als alternatief voor de gang naar de rechter. Ook de luchtvaartmaatschappijen waren hier bij betrokken. Pas na anderhalf jaar klachten in behandeling nemen vonden de luchtvaartmaatschappijen het niet eerlijk dat niet alle luchtvaartmaatschappijen bij de Geschillencommissie Luchtvaart waren aangesloten. Volgens staatssecretaris Atsma kunnen gedupeerde reizigers nu terecht bij de Inspectie. Consumentenorganisaties en verschillende Tweede Kamerfracties vinden dit ontoereikend.

Weigeren de luchtvaartmaatschappijen de compensatie te betalen, dan is nu de enige mogelijkheid een juridische procedure. Kosten noch moeite worden gespaard om te voorkomen dat er compensatie moet worden betaald. Honderden dagvaardingen zijn ondertussen uitgebracht. In veel gevallen hebben de kantonrechters uitspraak gedaan. Veel rechters blijken de bezwaren van de luchtvaartmaatschappijen naast zich neerleggen en de gedupeerde reizigers in het gelijk stellen. Ook is er een aantal rechtbanken die zaken aanhouden. Rechtbanken houden zaken aan omdat ze willen wachten op het Europese Hof van Justitie. Een paar Europese rechters hebben namelijk prejudiciële vragen gesteld aan het hoogste Europese rechtsorgaan over de uitvoering van het Sturgeon-Arrest. Ook in Nederland buigt de hoogste gerechtelijke instantie, de Hoge Raad, zich over luchtvaartvertraging. Als deze instanties uitspraak hebben gedaan zullen de nationale rechters dit volgen.

Kassa heeft de luchtvaartmaatschappijen uitgenodigd te reageren. Alleen Transavia is hierop ingegaan. Volgens de luchtvaartmaatschappij kunnen zij niets doen aan vertraging. Daarom zouden zij niet op moeten draaien voor compensatie. Ook KLM en ArkeFly geven aan dat bij vertraging als gevolg van technische mankementen compensatie niet van toepassing zou moeten zijn. De luchtvaartmaatschappijen zijn het niet eens met het Sturgeon-arrest en willen dat de Hoge Raad en het Europese Hof van Justitie hier duidelijkheid verschaffen. Lees hier de volledige reactie van Transavia , KLM en ArkeFly . Martinair wilde niet op onze vragen reageren.

In de studio is hoogleraar privaatrecht Cees van Dam te gast. Hij is gespecialiseerd in Europese luchtvaartrechten en heeft er een boek , 'de Passagiersgids', over geschreven. Volgens van Dam is het argument dat luchtvaartmaatschappijen niks kunnen doen aan vertraging en daarom niet hoeven te betalen onzin. "Vertragingen worden mede veroorzaakt door een korte omkeertijd. Hoe korter je een vliegtuig tussen twee vluchten laat staan, hoe minder het kost. Dat is een commerciële beslissing. Als daardoor vertraging ontstaat is het logisch dat de luchtvaartmaatschappijen opdraaien voor compensatie." Toch doen de  luchtvaartmaatschappijen er alles aan om gelijk te krijgen. "Volgens mij weten de luchtvaartmaatschappijen wel dat ze deze strijd niet gaan winnen. Toch gaan ze tot het uiterste om dit te voorkomen. Ze proberen op deze manier tijd te rekken in de hoop dat mensen afhaken." Volgens Van Dam is er snel duidelijkheid. "Ik verwacht dat er voor de zomer nog duidelijkheid komt van het Europese Hof van Justitie en de Hoge Raad. Ook denk ik dat het Europese Hof niet op zijn eerdere beslissing gaat terugkomen. Het is hetzelfde hof dat het Sturgeon-arrest heeft beslist. Die gaan echt niet zeggen dat ze het destijds verkeerd hebben gedaan."

Als u ook te maken heeft met een vertraagde vlucht, moet u eerst een brief schrijven naar de luchtvaartmaatschappij. Op de site van Consuwijzer  vindt een voorbeeldbrief . Komt u er met de luchtvaartmaatschappij niet uit, dan kunt u een klacht indienen bij de Inspectie Leefomgeving en Transport . Op de site van de Inspectie kunt u ook veel informatie vinden over luchtvaartrechten. De Inspectie onderzoekt uw klacht en geeft aan of de luchtvaartmaatschappij de verordening heeft overtreden. De Inspectie kan de betreffende luchtvaartmaatschappij hierop aanspreken. Let op: de Inspectie kan de financiële compensatie niet voor u innen. Om de compensatie te krijgen waar u recht op heeft, kunt u uw rechtsbijstandverzekeraar (bijvoorbeeld ARAG  of DAS ) of een claimbureau (bijvoorbeeld EUclaim ) inschakelen. U kunt ook zelf naar de rechter stappen. Het is belangrijk dat u met het indienen van uw klacht zo snel mogelijk aan de slag gaat. Er is namelijk bepaald dat het dagvaarden moet gebeuren binnen een termijn van twee jaar anders vervalt de claim. Wilt u meer weten over passagiersrechten, dan kunt u ook de app Air Passengers Right van Cees van Dam downloaden.