'Ingrijpen overheid nodig op huizenmarkt'

De rijksoverheid moet een actievere en grotere rol gaan spelen op de huizenmarkt. Ingrijpen is nodig op het moment dat banken te makkelijk hoge hypotheken verstrekken en de bouwproductie aanjagen als die achterblijft bij de vraag.

Dat zijn de twee belangrijkste aanbevelingen uit het rapport 'Kosten Koper' van de tijdelijke Kamercommissie die onderzoek deed naar de ontwikkeling van de huizenprijzen de afgelopen 20 jaar. Tot 2008 was er sprake van een explosieve stijging van de prijzen van wel 250 procent.

De commissie onder leiding van D66-Kamerlid Kees Verhoeven concludeert dat de overheid in de periode dat de zeepbel van de huizenprijzen ontstond, had kunnen en moeten ingrijpen. Waarschuwingen van instanties als De Nederlandsche Bank, de Consumentenbond en ook van wetenschappers eind jaren negentig werden genegeerd.

'Geen urgentie bij politiek'
De politiek voelde geen urgentie, zei Verhoeven woensdag. Belangrijk ook: er waren te veel betrokkenen met een groot financieel belang bij de voortdurende stijging. Behalve de banken en financiële tussenpersonen waren dat ook wat de commissie noemt de bouwpolder: gemeenten, projectontwikkelaars en bouwbedrijven. Die bouwden liever kantoren dan nieuwe huizen, omdat het eerste lucratiever was en met de bouwgrond voor huizen viel goed te speculeren. Afwachten leverde geld op.

Maar dat het aanbod achterbleef bij de vraag was, behalve in steden als Amsterdam met extreme schaarste, niet de belangrijkste reden voor de explosieve stijging van de huizenprijzen. Dat kwam vooral door de vele varianten van hoge hypotheken die banken aanboden. Mensen konden daardoor soms wel tot zeven keer hun inkomen lenen en kregen hypotheken die de waarde van het huis ver overstegen.

Die bijna eindeloze 'leencapaciteit' werd aangewakkerd door de hypotheekrenteaftrek. Kopers werden verleid om een zo duur mogelijk huis te kopen om zo maximaal te profiteren van de renteaftrek.

Met de kredietcrisis van 2008 kwam de ommekeer: de huizenprijzen daalden fors, met gemiddeld 20 procent. Niet alleen veel huiseigenaren kwamen daardoor financieel in de problemen, dat geldt ook voor partijen die eerder nog grof geld verdienden, zoals banken en bouwbedrijven.

De Kamer debatteert later dit voorjaar met het kabinet over het rapport. ANP