Ik Kies Bewust een bewuste keuze?

Ik Kies Bewust producten bevatten minder verzadigd vet, zout en suiker en helpen met het maken van een gezondere keuze. Maar is dat ook zo? Kassa nam samen met de Consumentenbond het logo en een aantal producten onder de loep.

Bijna vier jaar geleden introduceerden Unilever, Campina en Friesland Foods het ‘Ik Kies Bewust’ logo. Het aantal deelnemers is inmiddels flink gegroeid (van 38 begin 2007 tot 118 eind 2009) evenals het aantal producten (105 begin 2007 tot 4750 eind 2009).

Het logo moet de consument helpen met het maken van een bewuste keuze binnen het ruime assortiment aan voedingsmiddelen. Producten met het Ik Kies Bewust logo hebben immers minder zout, suiker en verzadigde vetten. Hierdoor is het makkelijker om een keuze te maken voor een gezonder voedingspatroon.

Producten worden door het keuringsinstituut SGS getoetst. Ik Kies Bewust producten moeten namelijk voldoen aan bepaalde criteria die voldoen aan internationale richtlijnen. Deze richtlijnen zijn echter in een aantal gevallen soepeler dan de richtlijnen Gezonde Voeding van het Voedingscentrum die ze weer heeft gebaseerd op de richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad.

Volgens Clémence Ross, voorzitter van Ik Kies Bewust, wordt criteria steeds meer aangescherpt. “We leggen de lat steeds ietsje hoger. We willen natuurlijk producenten blijven stimuleren hun producten te verbeteren.” Léon Jansen, secretaris van de wetenschappelijke commissie van Ik Kies Bewust, beweert dat er ook een andere reden is voor de wat soepelere criteria: “Als een product opeens de helft minder zout bevat is dat te drastisch. We moeten de smaakpapillen van de consument laten wennen, anders kopen ze het product niet meer.”

Lang niet alle producten hebben het Ik Kies Bewust logo. Bedrijven moeten zich bij Ik Kies Bewust aanmelden en hun producten laten testen: dit gebeurt niet gratis. Afhankelijk van de omzet van de fabrikant of retailer moet er jaarlijks en ook per onderzocht product een bedrag  worden neergeteld.

De Consumentenbond vergeleek samen met Kassa een aantal Ik Kies Bewust producten. Wat blijkt? Veel voedingsmiddelen zonder logo blijken net zo goed of zelfs beter te zijn dan het Ik Kies Bewust product. Zo bevatten de pakken sinaasappelsap van Tropicana, Solo en Albert Heijn meer vezels dan Appelsientje en Coolbest. In de categorie ijsthee heeft Lipton het logo, maar zonder probleem vind je zes alternatieven die geen logo hebben of zelfs beter zijn. Zo heeft Pickwick de helft minder calorieën dan het Ik Kies Bewust product. Wie de verpakkingen van de Ik Kies Bewust C1000 30+ jong belegen kaas naast de Maaslander 30+ jong belegen kaas legt merkt dat de ‘bewuste’ C1000 kaas meer zout, meer vet en meer kilocalorieën bevat. Klik hier  voor een uitgebreider overzicht.

Een voedingskundige van de Consumentenbond heeft een dagmenu opgesteld bestaande uit Ik Kies Bewust producten. Hieruit blijkt niet alleen op hoeveel ongezonde producten het logo staat, maar dat je gemakkelijk zonder het door te hebben veel te veel kilocalorieën, zout en vetten naar binnen kunt werken.

Volgens Bart Combée, directeur van de Consumentenbond moet de consument zich niet blind staren op het Ik Kies Bewust logo. “Het is voor de consument niet duidelijk waarom producten het logo niet dragen. Dit kan zijn omdat ze niet voldoen aan de criteria, maar in veel gevallen komt het doordat lang niet alle bedrijven zijn aangesloten bij Ik Kies Bewust.”

De consumentenbond pleit voor een overkoepelend systeem dat Ik Kies Bewust maar ook het Klavertje van Albert Heijn moet vervangen: het verkeerslichtsysteem. Meer hierover leest u op de website van de Consumentenbond . Helaas voor de Consumentenbond is onlangs het voorstel van een verkeerslogo door de Europese commissie Volksgezondheid afgewezen.

Professor Frans Kok, Hoogleraar Humane Voeding aan de Wageningen Universiteit, vindt Ik Kies Bewust een strategie. “De criteria zijn volledig willekeurig en het logo staat bovendien op veel te veel pretproducten zoals ijsjes en sauzen. Dat zijn dingen die mensen niet nodig hebben. Wanneer je half suggereert dat een ijsje gezond is zet je de consument op het verkeerde been.”

De Gezondheidsraad heeft minister Klink van het ministerie Volksgezondheid, Welzijn en Sport geadviseerd één logo voor gezonde voeding te hanteren. In het advies  is onder andere te lezen dat de logocriteria van onder andere Ik Kies Bewust niet voldoende aansluiten op de richtlijnen Goede Voeding.

Klink heeft in september gereageerd op dit advies . Hij is het eens met de Gezondheidsraad om een nieuw in te voeren voedingslogo te hanteren vóór januari 2011 dat begrijpelijk is voor de consument en in lijn is met de richtlijnen Goede Voeding.

Betekent dit het einde van Ik Kies Bewust? Wat betreft Bart Combée van de Consumentenbond wel: “Het systeem klopt niet. Ze stellen commerciële belangen boven het belang van de consument. Ze geven de consument niet de kans om over hun keuze in voeding na te denken. De boodschap die ze uitzenden is ‘geloof nou maar dat het goed is’, terwijl de Ik Kies Bewust producten lang niet altijd zo goed blijken te zijn.”

Professor Kok is het eens met het advies van de Gezondheidsraad maar twijfelt of minister Klink een nieuw logo voor 2011 kan realiseren. “Er moet heel veel gebeuren. Zo moeten de criteria veel scherper en moet elk product dat voldoet aan de juiste criteria het logo krijgen.”

Volgens Clémence Ross loopt alles op rolletjes . “Het gaat voor 2011 lukken. We zitten met andere partijen om tafel. Onze eerste stap is om de criteria te harmoniseren met het klavertje van Albert Heijn en de Gezondheidsraad.”