Hulpmiddelen staan te verstoffen in depots

Ieder jaar wordt er veel gemeenschapsgeld verspild bij het verstrekken van hulpmiddelen: zoals rolstoelen, scootmobielen en rollators. Vorig jaar werd er 439 miljoen euro uitgegeven aan dit soort hulpmiddelen. Zo’n 7 procent van al deze spullen – goed voor een bedrag van 30 miljoen euro – staat te verstoffen in een depot.

In heel Nederland zijn er 110.000 scootmobielen in omloop, zo’n 225.000 handbewogen rolstoelen en 25.000 elektrische rolstoelen. Het grootste deel van deze hulpmiddelen wordt verstrekt via de gemeente door de WMO (Wet Maatschappelijk Ondersteuning). Gemeenten kunnen

kiezen uit twee opties om hulpmiddelen te verstrekken: ze krijgen de middelen in bruikleen van een hulpmiddelenleverancier of ze kopen de spullen zelf. 48% van de gemeenten koopt zélf alle hulpmiddelen. Het probleem is dat er geen onderling overleg is tussen de gemeenten. Er kan dus een fonkelnieuwe rolstoel in een loods staan bij gemeente A, terwijl gemeente B een nieuwe bestelt.

Ook is er weinig overleg tussen gemeenten en AWBZ-instellingen zoals revalidatieklinieken en verpleeghuizen. Daarover kan Karin van Berkel een boekje opendoen. Haar moeder kreeg een paar jaar geleden een herseninfarct en belandde in een revalidatiekliniek. Ze kon niet meer lopen en kreeg daarom een op maat gemaakte rolstoel. Van Berkel zegt: “Die rolstoel kostte 6000 euro. Mijn moeder was na vijf maanden klaar met revalideren en mocht naar huis. Ze had 3,5 maand in de rolstoel gezeten en kon nog steeds niet zonder. Alleen mocht ze haar rolstoel niet meenemen. De revalidatiekliniek zei: wij hebben de rolstoel betaald. U moet maar een nieuwe bestellen bij de gemeente Tilburg. Toen ik vroeg: wat gebeurt er met deze op maat gemaakte rolstoel? Kreeg ik te horen: die zetten we in een depot. Dan kunnen we er een keer een schroefje uithalen als een andere rolstoel stuk was. Dat is toch pure geldverspilling.”

Ook Robert van der Waal vertelt in de uitzending dat zijn 94-jarige vader een scootmobiel kreeg opgedrongen door een maatschappelijk werker. Van der Waal zegt: “Mijn vader had het ding niet nodig. Hij wilde hem niet. Toch kwam hij er. Die dure scootmobiel staat nu ongebruikt in huis en wordt als speelgoed gebruikt door de kleinkinderen. Ook staan er in het huis waar mijn vader woont nog 10 ongebruikte rolstoelen in de kelder.” 

Regelmatig worden de voorraden met ongebruikte hulpmiddelen verkocht. En vaak zijn deze spullen nog zeer goed bruikbaar. Opkopers kunnen voor een habbekrats de rolstoelen en scootmobielen kopen. En ze worden vervolgens op grote schaal aangeboden op het internet. Kassa bezocht met de verborgen camera zo’n handelaar. Zijn schuurtje staat vol met ruim 40 opvouwbare rolstoelen van diverse Nederlandse fabrikanten. Als we vragen hoe hij aan de spullen komt zegt hij: “Van Welzorg, de grootste aanbieder van hulpmiddelen. Alle hulpmiddelen worden naar één adres in Brabant - met containers tegelijk - aangeleverd. En daar kunnen wij de spullen ophalen.” De verkoper kan ons probleemloos en voor een zacht prijsje ook aan een ziekenhuisbed of scootmobiel helpen. Voor 90 euro is Kassa een zo goed als nieuwe rolstoel rijker. Volgens de rolstoelfabrikant was de nieuwprijs van deze lichtgewicht opvouwbare rolstoel: 919 euro exclusief 6% BTW.

Frank Bangma is voorzitter van Firevaned: de branchevereniging voor fabrikanten, importeurs en leveranciers van hulpmiddelen. Hij erkent dat instellingen langs elkaar heen werken. “Hulpmiddelen worden via vier loketten verstrekt. Via de gemeenten, de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en de AWBZ-instellingen zoals verpleeghuizen en revalidatieklinieken (die betalen hulpmiddelen uit de eigen AWBZ-pot (de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) en dan heb je nog de zorgverzekeringswet en de WIA (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen). De meeste hulpmiddelen worden verstrekt via gemeenten. De WMO vergoedt ieder jaar circa 300 miljoen euro aan hulpmiddelen. De AWBZ-instellingen nemen 57 miljoen euro voor hun rekening en de regeling hulpmiddelen (ZvW) is goed voor 30 miljoen euro. De communicatie tussen gemeenten en instellingen is niet goed. In sommige gemeenten is er wel overleg. In andere is er geen enkel contact en werken instanties langs elkaar heen. Er is ook geen wetgeving voor.”

Bangma vindt het belangrijk dat we zorgvuldig omspringen met gemeenschapsgeld. “Iedere Nederlander betaalt via zijn ziektekostenverzekering en belastingen mee aan al die hulpmiddelen. Dus we moeten er netjes mee omspringen. Daarnaast stoort hij zich aan mensen die een nieuw hulpmiddel eisen en een tweedehands rolstoel weigeren. Wie zeurt, krijgt alles voor elkaar. Bangma pleit al sinds 2000 voor maatregelen. Hij zegt: “Veranderingen in Nederland gaan traag. Minister Klink is sinds 2007 bezig met dit dossier. Er is nu tussen alle partijen overleg en er ligt een plan: heroriëntatie hulpmiddelen. Daarover wordt nu gesproken in een klankbordgroep. De bedoeling is dat er op 1 januari 2011 één loket komt zodat er minder ongebruikte hulpmiddelen in een loods staan. Zorgverzekeraars Nederland erkent het probleem. Per mail laat de woordvoerder weten: “De verschillende loketten leiden tot veel frictie in de verstrekking van hulpmiddelen. Ook de zorgverzekeraars pleiten voor één loket om kosten te besparen. En de zorgkantoren die de AWBZ uitvoeren dringen er op aan dat zorginstellingen doelmatiger omgaan met dure hulpmiddelen.”

Kassa roept kijkers op om de redactie te mailen met meer voorbeelden van verspilling in de zorg. U kunt uw verhaal mailen naar dit speciale emailadres: zorgverspilling@vara.nl