Kassa

Huis kopen voor middeninkomens steeds lastiger: is dit op te lossen?

13-10-2020
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
2682 keer bekeken
  •  
huizenmarkt 1127
De situatie op de woningmarkt wordt steeds schrijnender: er is een groeiend tekort aan woningen, kopen wordt voor middeninkomens moeilijker en door de kloof tussen de groei van inkomens en de ontwikkeling van huizen- en huurprijzen neemt de segregatie in wijken toe. Hoe is dit zo tot stand gekomen? Is de inkomenssegregatie op de woningmarkt op te lossen? En wat moet er gebeuren? In dit artikel gaan we hierop in. 
Voor een alleenstaande met een modaal inkomen met 20.000 euro op de spaarrekening is het nu in 107 van de 355 Nederlandse gemeenten nog steeds niet mogelijk een eigen huis (van 55 tot 65 vierkante meter) aan te schaffen, vanwege te hoge huizenprijzen. Dat blijkt uit onderzoek van Independer. Ook koppels met een normaal inkomen en weinig spaargeld komen in de meeste plekken in Nederland – met name in de Randstad – niet aan een koophuis.

‘Inkomenssegregatie’

De hoge huizenprijzen in Nederland zorgen ervoor dat veel koopwoningen onbereikbaar blijven voor huurders, en dan met name voor huishoudens met middeninkomens. Hierdoor kan er ‘inkomenssegregatie’ optreden tussen de huur- en koopsector. Dat houdt in dat veel rijkere huishoudens wel een huis kunnen kopen, terwijl veel mensen met middeninkomens vast blijven zitten in een dure huurwoning. “In de vrije sector zien we vaak torenhoge huurprijzen voor kleine appartementjes, omdat er geen enkele huurprijsbescherming is“, stelt Marcel Trip, woordvoerder van de Woonbond.

Middeninkomens hebben nauwelijks toegang tot de woningmarkt

Business Insider rekende uit dat je als huishouden 71.000 euro per jaar moet verdienen om een hypotheek te krijgen die de gemiddelde huizenprijs (in november 2019) precies kan financieren met een maximale hypotheek. Een modaal inkomen ligt in 2020 volgens het Centraal Planbureau (CPB) op 36.500 euro. Dat betekent dat je huishouden uit twee modaal verdieners moet bestaan wil je een hypotheek kunnen afsluiten voor de gemiddelde huizenprijs. Hierdoor hebben mensen middeninkomens nauwelijks meer toegang tot de woningmarkt, stelt Peter Boelhouwer, hoogleraar woningmarkt aan de TU Delft.
“Omdat koopwoningen voor starters vaak erg duur zijn, en mensen met een inkomen vanuit flexwerk niet makkelijk een hypotheek krijgen, is een koopwoning zonder daar eerst voor gespaard te hebben voor veel mensen onhaalbaar”, stelt Trip van de Woonbond.

De geschiedenis van de (huur)woningmarkt

De woningmarkt stortte na de kredietcrisis van 2008 in elkaar. In dat jaar gaf het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) al aan dat het voor met name huurders in de Randstad lastig was om door te stromen naar een koophuis vanwege de hoge prijzen. Ook stelde het dat het een moeilijke opgave was om de inkomensverdelingen over de huur- en koopsector te sturen en dat de spanning tussen vraag en aanbod alleen kon afnemen wanneer er flink meer gebouwd zou worden.
Sindsdien is de situatie niet veel ten goede veranderd. In 2013 waren woningen nog 42 procent goedkoper dan op dit moment, becijfert het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Intussen zijn ook de huurprijzen flink opgelopen. Voor een huurwoning in de vrije sector betaal je al snel gemiddeld 1076 euro per maand en voor een appartement 1114 euro. Vooral voor alleenstaanden zijn deze huurkosten lastig op te hoesten.
“Veel middeninkomens zitten momenteel klem in de te dure vrije huursector. Eigenlijk is er door het woonbeleid een gat gecreëerd voor mensen voor wie de sociale huursector op slot zit, en voor wie een koopwoning geen haalbare kaart is”, stelt Marcel Trip van de Woonbond.

Middeninkomens kunnen minder sparen door hoge lasten

Het Nibud ziet dat huishoudens in 2019 meer dan de helft van hun inkomen kwijt zijn aan hun vaste lasten. Een huishouden met een modaal inkomen en een gemiddelde huur is net iets meer dan 55 procent van het netto-inkomen kwijt aan vaste lasten en iemand op bijstandsniveau net iets meer dan 50 procent. Hierdoor heeft bijna 40 procent van de Nederlanders moeite met rondkomen en lukt het niet om te sparen.
Hoe hoger het inkomen van een huishouden, hoe lager het aandeel dat opgaat aan de vaste lasten, stelt het Nibud. Hoe kan dit? De kosten voor een gemiddelde hypotheek liggen lager dan de gemiddelde huurkosten. Mensen die huren hebben daardoor hogere lasten en minder ruimte om te sparen dan mensen met een koopwoning om hun een hypotheek af te lossen. Dit vergroot de bestaande kloof.

Oorzaken

Deze kloof is volgens Trip van de Woonbond ontstaan door het op slot gooien sociale huursector voor middeninkomens. “In 2010 is er een inkomensgrens ingesteld waarmee een groot deel van de huishoudens met een inkomen geen recht meer op een sociale huurwoning heeft. Zij moesten hun heil maar zoeken in de commerciële huursector of ze moeten een woning kopen.”
Volgens hoogleraar Boelhouwer is de voornaamste oorzaak van de huidige problematiek het tekort aan woningen en het verschil in vermogen tussen huishoudens in de woningmarkt.

Zoeken naar oplossingen

Volgens hoogleraar Boelhouwer moeten er simpelweg meer woningen gebouwd worden. Daarnaast moeten volgens hem niet alle kaarten gezet worden op binnenstedelijk bouwen, zoals dat nu het geval is. Het rijk moet volgens hem zorgen voor financiële ondersteuning en regie, de provincies moeten voldoende locaties beschikbaar stellen en gemeentes moeten voldoende directe vestigingsmogelijkheden ontwikkelen. Verder kunnen banken volgens Boelhouwer meer maatwerk geven bij het verstrekken van hypotheken.

Markt zorgt niet voor betaalbare woningen middeninkomens

Woordvoerder Trip van de Woonbond stelt verder dat de politiek af moet van het geloof dat de markt zorgt voor betaalbare woningen voor middeninkomens. “Veel mensen wonen nu tegen wil en dank in de vrije sector, omdat er geen alternatief is”, aldus Trip. Om te zorgen dat zij betaalbaar kunnen wonen, moeten er volgens Trip twee dingen gebeuren. Zo moet de sociale huursector groter en moet de inkomensgrens in deze sector omhoog, zodat ook middeninkomens een sociale huurwoning kunnen huren. Op deze manier kunnen lage én middeninkomens goed en betaalbaar wonen. Nu zijn middeninkomens nog uitgesloten tot sociale huur en is er geen enkel beleid om huurwoningen in de vrije sector aan banden te leggen.

Aanpakken woekerprijzen vrije sector

Daarnaast moeten de woekerprijzen in de vrije sector aangepakt worden. “Laat de bescherming van het puntenstelsel doorlopen na de €737,14, zodat huurders hier ook huurprijsbescherming hebben. Zo voorkom je woekerprijzen in deze sector. Daarmee komen mensen die willen doorstromen naar een koopwoning wel aan sparen toe, en zal een deel misschien wel willen blijven huren omdat dat dan betaalbaarder is dan nu het geval is”, aldus Trip.

Wat kun je als consument zelf?

Hoogleraar Boelhouwer raadt de consument aan om zijn of haar zoekgebied uit te breiden, met name voor mensen die nu alleen in de Randstad zoeken. Daarnaast adviseert hij genoegen te nemen met een woning van mindere kwaliteit.  Starters kunnen gebruikmaken van een starterslening. Ook is er Koopgarant, een regeling die ervoor zorgt dat starters makkelijker hun eerste huis kunnen kopen. Verder is het volgens Boelhouwer goed om na te denken over het in de arm nemen van een aankoopmakelaar of over het starten van een coöperatie met andere kopers.
Bron: AD, CBS, Nibud, PBL
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar

Reacties (8)

dekke875
dekke87529 apr. 2021 - 11:08

Kan iemand mij uitleggen hoe het is godsnaam mogelijk is dat een VVD met Stef Blok als grootste veroorzaker van de meeste ellende op dit gebied (hele investeringsklimaat in de sociale huursector met zijn verhuurdersheffing toch eigenlijk om zeep heeft geholpen!) toch gewoon "gewonnen" heeft bij de laatste verkiezingen!? Begrijp me goed ook de woningcorporaties groeiden destijds de verkeerde kant uit (denk aan de graaicultuur zoals bij Vestia etc. waarbij bv. meneer Staal en anderen gewoon lekker wegkomen en de gemeenschap met de brokken laat zitten. Zoals al eerder in dit gremium is opgemerkt zijn we dus zelf/althans velen onder ons als kiezers schuldig aan dit groeiende debacle. Ik begrijp het oprecht niet dat we elkaar dit aandoen en ook nog eens niet alleen op dit gebied (denk aan de toeslagenaffaire of de schandelijke uitvoering van de WAJONG door UWV waardoor mensen met beperkte verstandelijke vermogens volledig in de kou belanden zonder enig toekomstperspectief en ga zo maar door). Wie kan mij helpen dit te begrijpen? Wat kunnen we hier tegen ondernemen?

manwijf
manwijf15 okt. 2020 - 7:46

Hebben we deze situatie niet zelf gecreëerd door te stemmen op partijen, die A. Meer immigranten wilden binnenhalen en B. Meer EU wilde. Het is de ECB immers die al jaren bewust de rente laag houdt. Dat maakt dat investeerders andere wegen zoeken voor rendement op hun geld? Allemaal ten dienste van het grootkapitaal. Zij hebben hun goedkope arbeidskrachten en of we kunnen wonen kan ze niet schelen. Niet dat we bv met de PvdA of Groenlinks beter af zijn, want zij willen nog meer huurders hier naar toe halenen hebben de arbeider al zo lang in de kou laten staan.

kareuter
kareuter14 okt. 2020 - 14:49

In 1945 was er woningnood, veel was er door de oorlog vernield. Er was dus heel moeilijk aan woonruime te komen. De toenmalige regering kon er maar weinig aan doen. In 2020 is er nog steeds woningnood. Nu zijn de woningen niet bijna niet meer te betalen. Waardoor? Teveel inwoners voor zo'n klein landje, alle regeringen tot nu toe hebben er een potje van gemaakt. Voorbeelden? Veel te veel instromers die hier eigenlijk niets te zoeken hebben, de grondprijzen, de lonen, de materiaalkosten en de druk op de schatkist van een veel te groot deel van de bevolking die weinig tot niets bijdraagt en 300.00 tot 400.000 inwoners plus naar schatting meer dan 100.000 illegalen die geen ziektekostenverzekering hebben maar wel geholpen worden zijn een enorme belasting van de schatkist. Dan blijft er door al die oorzaken bijvoorbeeld heel wat minder geld over voor o.a. de sociale woningbouw. De huidige regering doet er, net als alle voorgaande, niets aan.

honza23
honza2314 okt. 2020 - 14:28

De woningnood is een v/d grootste sociale kwesties uit de Rutte-jaren. Toen de economie 10 jaar geleden instortte, werd de bouw onder het 4e kabinet-Balkenende nog even gestimuleerd. Maar onder de kabinetten-Rutte werd de crisis in de economie juist vergroot. Er werd niet alleen bezuinigd, maar ook werden de lasten verzwaard. De bouw was het grootste slachtoffer. Alles kwam stil te liggen. Ook gemeenten legden de bouw van nieuwe wijken stil. Maar ondertussen ging de immigratie wel door….…en de afgelopen 5 jaar in versterkte mate. Ieder jaar krijgt Nederland er per saldo 100.000 inwoners bij, vrijwel geheel door immigratie. Terwijl expats worden binnengehaald en Polen en asielzoekers mogen komen, heeft dat nooit geleid tot een grootscheeps programma voor meer onderdak in Nederland. Sterker nog: expats verdienen vaak genoeg om ergens te kunnen wonen en asielzoekers worden voorgetrokken voor een sociale huurwoning. De stille woede over het tekort aan woningen en de oneerlijke behandeling van starters en hardwerkende Nederlanders die net teveel verdienen en niets betaalbaars kunnen vinden is groot. Het kabinet Rutte3 vergroot het probleem, door Nederland klimaatkoploper te willen maken, met de woningen v/d Nederlanders als proefkonijn. Nieuwe woningen mogen niet aan het gas, oudere woningen moeten v/h gas af. De kosten per woning: enkele 10duizenden euro’s tot 75, 80.000 euro. Het gereguleer rond de woningen en de woningbouw omwille v/h klimaat betekent dat er nog minder wordt gebouwd en dat wat er gebouwd wordt peperduur is. De huisvesting v/d Nederlanders lijkt niet alleen voor het Rijk, maar voor alle overheden een sluitpost te zijn geworden. Terwijl het in 1983 n.b. een grondwettelijke taak is geworden om te zorgen voor ‘voldoende woongelegenheid’. Dat was een bizarre aanvulling v/d grondwet, maar feit is dat de overheid daar al minstens sinds 2010 met de pet naar gooit. In de praktijk is ‘voldoende woongelegenheid’ een restpost. Het is het laatste dat er toe doet. In de praktijk is die woongelegenheid voor de overheid van minder belang dan allerlei andere prioriteiten. Het financieringstekort gaat voor, de open grenzen gaan voor, de toestroom van ‘kenniswerkers’ gaat voor, de asielzoekers gaan voor, de natuur gaat voor, het klimaat gaat voor en het eigenbelang van provincies en gemeenten gaat voor. De schaarste aan woningen was in de Rutte-jaren nooit een serieus probleem. Met als gevolg dat honderdduizenden Nederlanders noodgedwongen samenwonen, bij de ouders blijven wonen of door hoge huren de helft van hun inkomen kwijt zijn aan woonlasten. De provincies en gemeenten zijn ook schuldig. Het Centraal Planbureau kwam op 25 maart 2019 met een rapport waarin het haperende bouwproces in Nederland in kaart werd gebracht. En wat bleek? Provincies hebben wel oog voor de natuur maar niet voor de woningschaarste. En gemeenten gedragen zich niet als verantwoordelijke overheid, maar als belanghebbende: als er ze er zelf niets aan kunnen verdienen steken ze geen poot uit om nieuwe woningen te laten bouwen. Voor alle duidelijkheid: wat mij betreft moet de schaarse natuur in Nederland worden beschermd, zodat er ook voor de grutto en de kievit nog een beetje ruimte overblijft. Maar als de overheid dat ook wil, dan zouden er grenzen moeten worden gesteld aan de bevolkingsgroei – en die groei wordt vrijwel uitsluitend veroorzaakt door immigratie. Het is een bekende linkse paradox waar ook het kabinet Rutte3 niet uitkomt: enerzijds de grenzen open zetten, anderzijds de natuur willen beschermen. Maar beide willen kan niet en al helemaal niet als ook de landbouw een beschermde status geniet. Het is mooi af te lezen aan de grondprijzen. Natuurgrond kost 1 euro, landbouwgrond 6 euro en bouwgrond in Nederland gemiddeld 425 euro. Natuur wordt beschermd, het boerenbedrijf wordt beschermd en de burger blijft onbeschermd achter. De 1e categorie grote verliezers zijn de mensen die wel recht hebben op een sociale huurwoning, maar niet – zoals asielzoekers – als urgent worden beschouwd. In Amsterdam kun je dan bijvoorbeeld zo maar 15 jaar op de wachtlijst staan en overgeleverd zijn aan allerlei dure, illegale en oncomfortabele situaties. Als je eenmaal toch zo’n goedkope huurwoning in een dure stad weet te bemachtigen, geef je die nooit meer op – ook niet als je eigenlijk teveel verdient en zelfs niet als je zelf elders woont. In Amsterdam is 55 procent v/d stad sociale huurwoningen en de schattingen van misbruik (scheefwonen, illegale onderhuur, toeristenverhuur, hennepplantages) lopen in de tientallen procenten. De 2e categorie verliezers zijn de mensen die – omdat ze iets teveel verdienen – geen recht hebben op een sociale huurwoning, maar ook weer te weinig verdienen om een koopwoning of een niet-gesubsidieerde huurwoning te kunnen betalen. Voor hen is er niets. Het is er niet makkelijker op geworden doordat de financieringseisen voor koophuizen zijn verhoogd en het tekort aan huurhuizen zo groot is dat vooral in de grote steden deze huren de pan uit rijzen. Een flatje van enkele tientallen vierkante meters voor 1250 euro in de maand is geen bijzonderheid. Het kabinet Rutte3 en sommige gemeenten zeggen er wel wat aan te willen doen, maar zijn geneigd tot maatregelen die het eerder slechter maken dan beter. Ze zijn volledig gefocused op ‘de middenhuur’, te weten extra woningen met een huur van 720 tot 1000 euro in de maand. En dat willen ze dan doen door woningbouwverenigingen meer van deze woningen beschikbaar te laten stellen of door beleggers een huurplafond op te leggen. Alle kans dat minister Kajsa Ollongren en gemeenten als Amsterdam het probleem zo eerder groter maken dan kleiner. Hét probleem v/d Nederlandse woningmarkt in het algemeen en de Amsterdamse in het bijzonder, is dat de Nederlandse woningmarkt niet of nauwelijks bestaat, òf volledig verstoord is. Een normale uitwisseling van vraag en aanbod bestaat niet, bijna alles is op de een of andere manier overgereguleerd. En minister Ollongren lijkt vaak meer geïnteresseerd in de bouw van windmolens en zonneparken voor het klimaat dan in de bouw van woningen voor burgers. Wonen wordt in Nederland gesubsidieerd. Nergens in de beschaafde wereld zijn er zoveel ‘sociale’ huurwoningen als in Nederland, bijna 36% v/h totaal. Dat is al absurd natuurlijk, dat in een v/d welvarendste landen ter wereld meer dan 1/3 v/d bevolking (indirect) door de overheid onderdak wordt gebracht. De woningbouwverenigingen hebben hun kapitaal kunnen opbouwen door subsidies uit het verleden en doordat ze allerlei kortingen krijgen die particuliere concurrenten niet hebben. En hun ‘sociale’ huurders worden gesubsidieerd in vergelijking met hun minder fortuinlijke buren doordat ze (veel) minder huur hoeven te betalen en vaak ook nog recht hebben op huurtoeslag. Kopers hebben recht op aftrek van hun hypotheekrente – al wordt het wat minder – en kennen nog wat fiscale voordelen, die ook als ‘subsidie’ kunnen worden beschouwd. Zodoende woont ongeveer 60 procent v/d Nederlanders in een (fiscaal) gesubsidieerde eigen woning. En zodoende is er in Nederland maar een heel klein, ongesubsidieerd flexibel marktje van 5% particuliere huurwoningen. En die particuliere verhuurders worden ook nog op de nek gezeten met allerlei regels, kosten en beperkingen, waardoor er weinig animo is om in de Nederlandse huurmarkt te investeren. In dat laatste lijkt wat verandering te komen. Buitenlandse beleggers zijn bezig grote bedragen te steken in complexen Nederlandse huurwoningen. Ze doen in feite hetzelfde als Prins Bernhard jr., ook wel ‘de huisjesmelker’ genoemd. Maar het is onjuist de prins en buitenlandse beleggers als de oorzaak te zien. Zij zijn eerder een symptoom v/e zieke woningmarkt. En die zieke woningmarkt wordt er niet beter op door de maatregelen van Ollongren en de gemeente Amsterdam. Waar het probleem v/d Nederlandse woningmarkt bestaat uit subsidiëring en overregulering, denken zij het probleem op te lossen door meer subsidiëring en meer regulering. Nu moeten niet alleen sociale huurders en kopers, maar ook de rest onder de subsidies en de regels worden gebracht. Het zal averechts uitpakken. Te denken dat je een probleem kunt oplossen door de oorzaken te vergroten. Hoe stom kun je zijn?

neeg
neeg14 okt. 2020 - 10:58

De overheid moet de regie overnemen. Anders blijft de marktwerking vraag en aanbod. Mijn vraag is willen ze dat wel.

1 Reactie
honza23
honza2314 okt. 2020 - 14:21

Nog meer overheid? Tis de overheid zelf die hier al vele jaren een puinhoop van maakt...

audb
audb14 okt. 2020 - 10:54

Als mensen nou niet alleen in b.v. Amsterdam moeten of alleen in Amsterdam (als voorbeeld bedoeld) willen wonen maar er ergens er buiten dan zullen ze eerder een woning vinden die wel redelijk betaalbaar is. Natuurlijk kan je niet ergens in Drenthe of Limburg gaan wonen als je in of rond Amsterdam of een andere grote stad werkt maar een uurtje in de auto en je vind mits je geen file tegen komt best wel een betaalbare woning. Vreemd genoeg zijn er toch mensen die meer dan 400.000 willen betalen voor een micro woning omdat deze in een populaire stad staat :) En met micro bedoel ik ook echt een zeer krappe woning van zo 65 vierkante meter en minder. Zelf woon ik in zuid Limburg en hier zijn de woningen nog betaalbaar een woning van 125 vierkante meter? rond de 100.000, weliswaar niet de meest moderne woning maar voor de 300.000 die je niet hoeft uit te geven kan je dit soort woningen heel goed moderniseren :) maar je moet wel als je fietst een goede conditie hebben. Aan de taal moet je ook even wennen al spreken ook veel mensen gewoon Nederlands in de plaats van iets wat op Duits, Vlaams en Fries lijkt.

1 Reactie
manwijf
manwijf15 okt. 2020 - 7:36

@Audb Elke dag 2 uur in de auto lijkt me voor het milieu dan weer niet zo geweldig.

Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?

Meld je snel en gratis aan voor de Kassa nieuwsbrief!