HPV thuis-test nuttig?

Er is sinds kort iets nieuws op de markt: een thuistest waarbij je thuis kan testen of het humaan papillomavirus (HPV), het virus dat baarmoederhalskanker kan veroorzaken, in de vagina aanwezig is. De test kost 98 euro en is alleen via de site van de fabrikant, HumaCare ( www.humacare.nl ) te koop. Er is nogal wat te doen om deze test: door tegenstanders worden er vraagtekens gezet bij het nut van de test. En ook de wijze waarop de test kenbaar wordt gemaakt is niet volgens iedereen even wenselijk.

Jaarlijks sterven er gemiddeld 200 vrouwen in Nederland aan baarmoederhalskanker. Elk jaar worden er 600 nieuwe gevallen van baarmoederhalskanker vastgesteld, waarvan er 300 worden opgespoord via het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Vrouwen van 30 tot en met 60 jaar worden om de vijf jaar opgeroepen door de overheid om deel te nemen aan dit onderzoek. Begin dit jaar is de Nederlandse overheid begonnen met het preventief vaccineren van jonge meisjes tegen het HPV-virus dat baarmoederhalskanker kan veroorzaken. Deze vaccinatie zou volgens deskundigen zo’n honderd doden per jaar schelen.

Het HPV virus komt veel voor, is erg besmettelijk en wordt meestal door seksueel contact overgebracht. Maar soms is huid-op-huid contact ook al genoeg. De meeste seksueel actieve vrouwen (meer dan 80%) raken ooit in hun leven besmet met HPV virus. Bijna iedereen heeft dit virus dus al eens opgelopen of zal het nog oplopen in de toekomst. De meeste HPV-typen vormen geen risico voor de gezondheid. Met name HPV-type 16 en 18 kunnen na een langdurige infectie (meestal na een groeitijd van 10 tot 15 jaar) voorstadia en baarmoederhalskanker veroorzaken. Maar meestal wordt het virus vanzelf weer door het afweersysteem van het lichaam opgeruimd. Bij 80% van de vrouwen die besmet raken, is het virus 8 tot 14 maanden later niet meer aantoonbaar.

Meisjes tot 16 jaar zijn over het algemeen nog niet heel erg seksueel actief en dus nog niet besmet met het HPV virus. Daarom is deze groep meisjes begin dit jaar preventief gevaccineerd door de overheid. En omdat het virus in ieder geval 10 tot 15 jaar nodig heeft om zich te ontwikkelen tot baarmoederhalskanker, worden vrouwen boven de dertig uitgenodigd om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek om zo te screenen naar de ziekte. Nu is er een bedrijf (HumaCare) dat inspringt op het gat tussen de 16- en 30-jarigen. HumaCare biedt via het internet een thuistest van 98 euro aan. Vrouwen van alle leeftijden kunnen zichzelf testen of zij besmet zijn met het HPV virus en dus eventueel kans hebben op baarmoederhalskanker.

Volgens HumaCare geeft de thuistest antwoord op de vraag: heeft het zin om je te vaccineren tegen het HPV-virus? Ben je positief (dus besmet) dan heeft vaccinatie geen zin. Ben je op het moment van de test virus-vrij dan kan je zelf de beslissing nemen om je te vaccineren.

Vrouwen bestellen via de site de test. Die nemen ze zelf thuis af en sturen hem weer terug naar HumaCare. Na twee weken krijgen ze de uitslag, ook via het internet. Dit is zo om alle privacy te waarborgen van de patiënte. Naast de uitslag geeft HumaCare ook een advies over wat voor keuzes de patiënte nu heeft. Mochten er toch nog vraagtekens bestaan dan is er gelegenheid tot een telefonisch consult met een arts (56,- euro).

Tegenstanders zetten hun vragen bij het nut van de test: volgens hen zegt de uitslag namelijk niet zoveel. Wanneer de uitslag positief is zou dat voor onnodige ongerustheid zorgen. Want de kans dat het virus vanzelf weer weg gaat is vele malen groter dan dat je uiteindelijk baarmoederhalskanker krijgt, dus wat moet je met die info? En wanneer de uitslag negatief is, wil dat niet zeggen dat je nooit eerder besmet bent geweest. Zeker niet als je al langer seksueel actief bent. Dus ben je nog steeds niet zeker of vaccinatie zin heeft. De vaccinatie kost overigens 375,- euro en is voor eigen rekening.

De manier waarop de uitslag van de test kenbaar wordt gemaakt, namelijk geheel via het internet, roept veel vraagtekens op. Volgens de tegenstanders is het nogal wat om te horen dat je besmet bent met een virus dat eventueel kan leiden tot baarmoederhalskanker. Volgens hen moet je dat direct kunnen bespreken met een arts die de uitslag relativeert en uitlegt.

De Inspectie voor de Gezondheidszorg onderzoekt momenteel de werkwijze van HumaCare.

Verder buigt de Gezondheidsraad deze zomer zich over de verbetering van het huidige bevolkingsonderzoek en kijkt of de HPV-thuistest bijvoorbeeld toegevoegd kan worden. In combinatie met een afwijkend uitstrijkje is HPV-besmetting een reden om vrouwen sneller op te roepen voor het bevolkingsonderzoek of door te verwijzen.

De HPV thuistest heeft ook andere voordelen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat de helft van de vrouwen die uiteindelijk baarmoederhalskanker krijgen, geen gehoor geven aan de oproep en een uitstrijkje laten doen. Deze (toch meer anonieme) test is wellicht wel een optie voor die vrouwen maar nooit te zien als vervanging van het huidige bevolkingsonderzoek.

De HPV-test is dan onderdeel van het uitstrijkje die (gratis) bij de huisarts wordt afgenomen, en zal dus alleen gebruikt worden bij 30+ vrouwen.