'Gemeenten doen te weinig voor zorgbehoevende ouderen'

Gemeenten maken te weinig werk van ondersteuning bij het zelfstandig wonen. Informatie over Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) vanuit gemeenten is vaak slecht vindbaar, onduidelijk en soms ronduit misleidend. 

Vandaag (2 december 2015), de dag dat er in de Tweede Kamer over de Wmo wordt gesproken, publiceert seniorenorganisatie ANBO een rapport over de Wmo-uitvoering in tachtig gemeenten. Liane den Haan, directeur-bestuurder van ANBO: “Elf maanden na de invoering van de nieuwe Wmo laat de uitvoering te wensen over. De communicatie van een flink aantal gemeenten krijgt een dikke onvoldoende.”

ANBO heeft de balans opgemaakt bij 80 gemeenten van verschillende grootte uit alle Wmo-regio's. Na het onderzoek ‘Vinger aan de pols’ is ANBO volgens Den Haan 'teleurgesteld en verontwaardigd'. “Onderzoek naar je persoonlijke situatie en mogelijkheden moeten centraal staan als je een beroep wilt doen op de Wmo. Is dit een gesprek bij je thuis, wie mag je erbij hebben, wat is het doel en hoe weet je wat de uitkomst is? Slechts een derde van de gemeenten geeft hier duidelijke informatie over!” 

Standaardbrieven die gemeenten sturen over wijziging van de huishoudelijke hulp zijn in onbegrijpelijke taal geformuleerd. “Zelfs deskundigen begrijpen de inhoud niet en veel relevante informatie ontbreekt. Dat geldt ook voor woningaanpassingen: drie op de gemeenten hanteren complexe en zeer strikte criteria.

“Soms is informatie van gemeenten niet alleen vaag maar ronduit misleidend,” vervolgt Den Haan. Een voorbeeld is informatie over cliëntondersteuning die men bij het keukentafelgesprek kan krijgen: 44 procent van de gemeenten noemt uitsluitend één organisatie als mogelijkheid voor cliëntondersteuning. “Inwoners weten dan niet dat ze ook zelf een deskundige kunnen uitkiezen om hen in het gesprek met de gemeenten bij te staan, zoals een lokale welzijnsorganisatie.”

Marnix Norder is voorzitter van het Aanjaagteam Langer Zelfstandig Wonen, een club die vanuit het Rijk kijkt hoe zelfstandig wonen beter kan en gemeenten aanspoort tot actie. Hij onderschrijft die conclusie: "Gemeenten moeten veel meer doen om hun burgers te informeren over de regels en mogelijkheden die er zijn om langer zelfstandig wonen te bevorderen. Veel gemeentelijke websites verstrekken nauwelijks informatie. Het gaat dan bijvoorbeeld zo: 'Heeft u een aanpassing in huis nodig, vul dan dit formulier in om te zien of u in aanmerking komt'. Dat wekt vaak verkeerde verwachtingen en kost veel tijd: in de praktijk blijkt bijvoorbeeld dat mensen simpele aanpassingen aan huis als een valbeugel in de douche zelf moeten betalen. Zet dat dan op de site. Dat scheelt tijd en dan wek je geen verkeerde verwachtingen."

Financiële regelingen staan bij meer dan de helft van de gemeenten (63 procent) verbrokkeld op de website: niet handig te vinden als je met een laag inkomen een tegemoetkoming wil voor hoge zorgkosten. “En dan sluiten we af met de inwonersgroep die echt flink de dupe zijn van de zorghervorming: zorgbehoevenden met middeninkomens. Voor senioren met een middeninkomen hebben gemeenten vaak helemaal geen financieel vangnet. Tegemoetkomingen van de overheid zijn weggevallen en gemeenten zijn niet in dat gat gesprongen. Vinger aan de Pols sluit op dat punt aan bij ons koopkrachtonderzoek. Er zijn al voorbeelden van senioren die de tandarts of huisarts mijden uit angst voor behandelingen of medicijnen die ze niet kunnen betalen. Dat mogen gemeenten niet laten gebeuren.” 

Ondanks de kritiek over de uitvoering van de Wmo in veel plaatsen, is Den Haan optimistisch: “We zien gelukkig ook veel gemeenten die het wél goed doen. In het rapport ‘Vinger aan de Pols’ noemen we een top tien van gemeenten die het goede voorbeeld geven. We willen de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (de VNG) dan ook oproepen de regie te nemen en deze gemeenten als voorbeeld neer te zetten. Help gemeenten hun rol op te pakken in de ondersteuning van het langer zelfstandig wonen!”