Duizenden euro's restschuld door een beleggingshypotheek

Na dertig jaar premie betalen aan je hypotheek houdt je een forse restschuld over. Hoe kan dat? Dikke kans dat je een beleggingshypotheek of een aflossingsvrije hypotheek hebt met beleggingen. Het gaat de laatste jaren zó slecht op de beurs dat de voorgespiegelde rendementen van acht procent of meer niet gehaald worden. Met als gevolg dat je aan het eind van de looptijd tienduizenden euro's tekort komt. De hypotheek met beleggingen was in de jaren 90 tot circa 2005 populair. Er zijn in Nederland ruim vijf miljoen hypotheken afgesloten. Negentien procent van alle hypotheken bestaat uit een beleggingshypotheek. Daarnaast heeft 40% van de huizenbezitters een aflossingsvrije hypotheek. In veel gevallen proberen zij hun eindkapitaal ook bij elkaar te krijgen door beleggingen. Jaarlijkse waarde-overzicht
Hoe weet je nu dat je beleggingen niet voldoende opleveren om aan het eind van de looptijd je hypotheek af te lossen? Elk jaar krijg je van je verzekeraar een waarde-overzicht toegestuurd. Daarin staat hoeveel geld je in het jaar daarvoor hebt ingelegd, welke kosten op die inleg zijn  ingehouden en wat de beleggingen hebben opgeleverd. Ook is het sinds een paar jaar verplicht om te vermelden wat de verwachte waarde van de beleggingen is aan het eind van de looptijd. Het is belangrijk om te controleren of dit bedrag voldoende is om uw beleggingshypotheek af te sluiten. Stel dat dit niet zo is: wat dan? Rekenvoorbeeld
Kapé Breukelaar, Kassa's vaste financiële expert, geeft een rekenvoorbeeld. Een man van 35 jaar en een vrouw van 32 jaar hebben in 2002 een beleggingshypotheek van €160.000 afgesloten. De netto rentelasten zijn €460 per maand. Hun beleggingen moeten na 30 jaar €160.000 opbrengen om de hele hypotheek af te lossen. Ze moeten een netto rendement van negen procent per jaar halen in een mix fonds. Van hun maandelijkse inleg wordt €210 belegd. De kosten voor deze polis vallen binnen de woekerpolisnorm. Ze hebben ook een overlijdensrisicoverzekering afgesloten. Bij voortijdig overlijden van de man of vrouw krijgen ze een uitkering van €160.000. Tekort van een ton
In 2011 – na negen jaar premie - hebben ze €22.750 betaald. De actuele waarde van hun beleggingen is ruim €13.500. Volgens de prognose uit 2002 had dit bedrag €19.300 moeten zijn. Ze missen in hun opbouw dus €5.800. Dat tekort heeft grote gevolgen. Om in 2032 het gewenste eindkapitaal van €160.000 te halen, moeten de rendementen fors stijgen. De prognose uit 2002 met een gemiddeld rendement van negen procent is té rooskleurig gebleken. Hoe dat eruit ziet is te zien in deze grafiek .

Als we optimistisch rekenen is zeven procent maximaal haalbaar. Als we dat doorrekenen naar de einddatum van de polis ontstaat deze grafiek. Het echtpaar komt na 30 jaar een ton tekort! Dat blijkt uit deze grafiek .

Wat kun je doen om dit gat te repareren?
Vanaf nu kunnen ze €136 per maand extra inleggen op de polis, zodat er meer geld wordt belegd. Dan is het hopen dat er jaarlijks een rendement van zeven procent wordt gehaald. Of je kunt overstappen naar banksparen  met een beleggingsvariant. Sluit vervolgens een losse overlijdensverzekering af. Bij een rendement van 7% per jaar (zelfde belegging) ben je per maand zo’n €64 kwijt aan extra kosten. Een andere optie is overstappen naar de spaarvariant van banksparen. Het rendement van dit spaarproduct is gelijk aan je hypotheekrente. Extra kosten per maand: zo'n €87.

Eindkapitaal is zelfs 0 euro
In de uitzending laten we ook twee voorbeelden zien van echtparen die bij ASR Verzekeringen een beleggingshypotheek hebben afgesloten. Een echtpaar komt naar verwachting uit op een eindkapitaal van minder dan de helft. Het andere echtpaar zou volgens prognose aan het eind van de looptijd een eindkapitaal van ruim €140.000 hebben. Dat blijkt volgens het waarde-overzicht op einddatum nul te zijn! Beide echtparen zijn verder niet door ASR of hun adviseur gewaarschuwd voor het feit dat ze het eindkapitaal nooit gaan halen.

Verzekeraar ASR
In de studio is Robin Pol. Hij is Programmadirecteur Compensatie bij ASR Verzekeringen. Ook vertelt hij in Kassa dat ASR haar klanten met beleggingshypotheken het aanbod doet om een afspraak met hun intermediair te maken. Deze moet samen met de klant bekijken of het voor de klant gunstiger is om de beleggingsverzekering over te sluiten naar een product met veel lagere kosten, die ASR onlangs ontwikkeld heeft. Dat is gratis voor klanten. Repareren is niet voldoende
Breukelaar vindt het inderdaad verstandig dat ASR de slechte verzekeringen  repareert. Daarnaast moet ASR in dat gesprek met de klant ook bekijken of de overlijdensrisicodekking goedkoper kan én wat klanten voor maatregelen moeten treffen om geen restschuld meer te hebben. Daarnaast is Breukelaar van mening dat op het waarde-overzicht een waarschuwing zou moeten staan, als blijkt dat verzekerden bij lange niet het voorgestelde eindkapitaal halen. Nu staat er wel op wat de eindwaarde is op basis van de huidige beleggingsresultaten. Maar hij pleit ervoor dat ook wordt vermeld wat het aanvankelijke eindkapitaal is, zodat je duidelijk ziet wat je nu tekort komt.

Stel rechten veilig
Breukelaar waarschuwt dat u bij het oversluiten van uw beleggingsverzekering naar een andere variant u uw rechten ten aanzien van de (oude) beleggingsverzekering veilig moet stellen. Dat doet u door in een brief aan de verzekeraar te melden dat u op geen enkele wijze afzien van rechten ten aanzien van mogelijke claims over het verleden.

Beurskoers stijgt
Historische rendementen geven over de periode van dertig jaar een gemiddeld rendement van zeven à acht procent aan. Komt het dan niet vanzelf goed, als de beurskoers straks weer stijgt? "Nee", aldus Breukelaar. "De rendementen die tien jaar geleden werden voorgespiegeld, zijn niet gehaald en worden volgens de analisten ook niet meer gehaald in de toekomst. Als je nu niets doet, blijkt dat je aan het eind van de looptijd tot de helft van het aflossingskapitaal tekort komt."

Huizenprijs
Er zijn ook critici die zeggen: waarom zou je je hele hypotheek aflossen? Je kunt beter lagere maandlasten hebben en lekker leven, dan al je kapitaal in stenen te stoppen. Als je gaat verhuizen of je gaat dood is het huis voor de bank. Het huis stijgt de komende jaren in waarde, dus de restschuld is relatief klein. Beleggingsexpert Jaap van Duijn waarschuwt in zijn boek De Schuldenberg voor de hoge schulden van gezinnen en banken. Hij zegt: "Niemand weet hoe de huizenmarkt zich de komende jaren gaat ontwikkelen. Je ziet nu al een probleem ontstaan met de dalende huizenprijzen. Eén op de vijf huizenbezitters heeft een hypotheek die hoger is dan de waarde van zijn huis. De Nederlandse huizenmarkt is overgewaardeerd. Met deze eurocrisis zal ons inkomen de komende jaren ook niet flink gaan stijgen. Dus dit kan nog een probleem worden."

Hoe erg is het om een restschuld te hebben?
Volgens Kapé Breukelaar kan dat een nare verrassing zijn. Zeker als je dacht dat je na dertig jaar je hele hypotheek zou kunnen aflossen met je beleggingen. "Je blijft dus zitten met een restschuld, terwijl je dat niet had gedacht. Als je stopt met werken is het prettig als je woonlasten fors lager zijn. Een forse restschuld is voor veel mensen een tegenvaller en een flinke hap uit hun maandelijkse inkomen waar ze niet op gerekend hebben. En je blijft dus maandelijks rente betalen en - na dertig jaar - is die hypotheekrente niet meer aftrekbaar. Dat scheelt honderden euro’s netto per maand, terwijl je inkomsten tegen die tijd vaak lager zijn door je pensionering. Als een nieuwe hypotheek niet mogelijk is en je moet de restschuld aflossen, kun je zelfs gedwongen worden je huis te verkopen.”

Overstappen niet gratis
Dennis Nijenhuis maakt zich zorgen over zijn beleggingshypotheek. Hij zou in dertig jaar tijd €72.000 bij elkaar moeten beleggen, maar op zijn laatste waarde overzicht staat dat hij na zeven jaar pas €5100 heeft opgebouwd. Hij is bang te blijven zitten met een forse restschuld. Hij wil daarom overstappen naar een spaarhypotheek . Hij stapte zelf naar zijn hypotheekadviseur, maar die vraagt €1400 voor het advies en een nieuw taxatierapport. Nijenhuis vindt het belachelijk dat overstappen niet gratis is. Hij heeft toch al duizenden euro's provisie betaald aan de adviseur? Klacht indienen
Theodor Kockelkoren, bestuurslid bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) vindt dat tussenpersonen - die jarenlang provisie hebben ontvangen - kosteloos moeten helpen bij het oversluiten van een beleggingshypotheek naar een andere hypotheekvorm. "De adviseur heeft geld gekregen toen het product werd afgesloten. Bovendien betaal je doorlopend provisie aan de adviseur. Dat is voor het geval er belangrijke wijzigingen zijn in het product. Hij moet de klant dan verplicht helpen zonder kosten in rekening te brengen. Daarover zijn ook afspraken gemaakt met de branche." Helaas kan de AFM het kosteloos oversluiten niet afdwingen. Consumenten die niet tevreden zijn over hun tussenpersoon kunnen een klacht indienen bij hun adviseur en als dat niets oplevert bij het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (KIFID). Zelfs al is de oude tussenpersoon failliet of gestopt, dan moet de nieuwe adviseur je gratis helpen. "De portefeuille wordt namelijk overgenomen door een nieuwe adviseur en die ontvangt vervolgens de doorlopende provisie. Dus hij is verplicht nieuwe klanten te helpen zonder extra kosten in rekening te brengen."

Totaaloverzicht ontbreekt
Het grote probleem bij deze beleggingshypotheken is dat het totaaloverzicht ontbreekt. De bank verstrekt het geld (de hypotheek), de verzekeraar heeft vaak het overzicht van het spaar- of beleggingsproduct en het contact loopt via een hypotheekadviseur. Kockelkoren: "De adviseur kan niet pro-actief optreden, want die krijgt het jaarlijkse waarde-overzicht van de klant niet toegestuurd. Dus die weet niet hoe het gaat met de opbouw. Daarom hebben wij in mei een brief gestuurd naar alle banken en verzekeraars. De AFM vindt dat zij per klant op de hoogte moeten zijn van de hypotheek en de pot geld die nodig is om de hypotheek af te lossen. Als daar te grote verschillen zijn, moet de bank of verzekeraar zelf actie ondernemen en de klant waarschuwen en uitnodigen voor een gesprek. Hoe gaan we dit probleem oplossen om meer ellende te voorkomen."