Door wie wordt onze kleding gemaakt?

Wie een spijkerbroek koopt, vraagt niet direct in de winkel waar deze gemaakt is en of er misschien ook kinderarbeid aan te pas is gekomen.

Toch zou zo'n vraag niet raar zijn. In China wordt namelijk onder erbarmelijke omstandigheden in fabrieken gewerkt aan de broeken die bij ons in de winkels liggen.

Filmmaker Micha Peled heeft de documentaire China Blue gemaakt over de slechte arbeidsomstandigheden in een Chinese kledingfabriek. Een film over kinderen in grote hallen, een schamel loon, en wasknijpers op hun ogen om ze open te houden.

China Blue is volgende week te zien op het Amnesty Filmfestival , zal door de VARA op tv worden uitgezonden en gaat in september in de bioscopen draaien.

Is er in ons land eigenlijk verantwoord gemaakte kleding te koop? In de studio heeft SOMO, Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen, toelichting gegeven. SOMO is een nonprofit onderzoeks- en adviesbureau dat onder andere gespecialiseerd in Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) en arbeidsomstandigheden in Derde Wereldlanden. 

Niet alleen in China komen wantoestanden in fabrieken voor, het is helaas representatief voor de situatie in veel Derde Wereldlanden. De productieketens daar steken namelijk zeer complex in elkaar. In die landen worden delen van het productieproces meestal uitbesteed, zg `sub contracts` voor onderdelen of halffabrikaten, wat het geheel versnipperd maakt. Als je verder in zo’n productieketen duikt, kom je vaak zeer slechte arbeidsomstandigheden tegen, zoals kinderarbeid, onhygiënische werkplekken, onbetaalde extreme overuren, geen vakbondsvrijheid en onveilige situaties. De eerste laag van toeleveranciers is nog w/>el te controleren, maar daaronder wordt het ongrijpbaar en daardoor oncontroleerbaar.

Somo heeft eind 2004/2005 door middel van consumentenonderzoek aangetoond dat het niet mogelijk is om te kiezen op basis van duurzaamheid. Ze hebben consumenten aan producenten en winkels van kleding maar ook bijvoorbeeld hout en diamanten laten vragen waar hun de spullen vandaan komen en onder w/>elke omstandigheden die tot stand zijn gekomen. Daar kon geen duidelijk antwoord op worden gegeven. Bedrijven zijn bijna nooit echt transparant over hun productieketen. Die ketens zitten heel complex in elkaar en zijn vaak ongrijpbaar. En vaak haalt bijna iedere producent uiteindelijk uit dezelfde paar fabrieken de onderdelen dus dan zijn er gewoon geen goede alternatieven voorhanden.

Er zijn wel wat initiatieven waarmee er een begin wordt gemaakt. Zo is er de Fair Wear Foundation , een Nederlandse organisatie die het heel strikt aanpakt maar nog heel kleinschalig is. Of het Europese Business Social Complaince Initiative waaraan een aantal grote Nederlanse ketens deelnemen, dat is veel breder opgezet maar wel weer veel minder vergaand. Van een paar kledingmerken is ook bekend dat ze er streng opletten. H&M bijvoorbeeld heeft een eigen aanpak en doet dat behoorlijk goed en C&A loopt in vergelijking ook wat voorop.

Het is een mooi begin, maar het is helaas nog niet zover dat er echt een 100% garantie kan worden gegeven, want die gaan niet ver genoeg. die gaan hooguit alleen over het eindproduct zonder controle op eerdere productieprocessen. We hebben bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar het MVO-beleid dat de keten WE er op na zegt te houden, maar na doorvragen, kregen we geen antwoord op vragen hoe ze dat beleid dan precies uitvoeren en wat de resultaten zijn.

SOMO heeft bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar de productie van computers in Zuidoost Azië. Het is niet goed gesteld met de arbeidsomstandigheden in die branche. Duurzaam produceren is daar verder niet mogelijk, want uiteindelijk komen alle basisonderdelen uit dezelfde paar fabrieken en er is geen enkel duurzaam alternatief te krijgen.

Met koopgedrag valt er dus weinig onderscheid te maken voor de consument.

Inderdaad, maar je kunt w/>el kritische vragen stellen zodat het voor winkeliers duidelijk wordt dat men het belangrijk vindt. Verder pleiten veel organisaties voor regelgeving met betrekking tot transparantie, bijvoorbeeld de Wet Openbaarheid Productieketens (WOK).

Kassa is gaan winkelen met de verborgen camera in Amersfoort. Bijna al het winkelpersoneel zegt dat we ons geen zorgen hoeven te maken over kinderarbeid en dat ze gedragsregels hanteren zodat hun kleding onder goede omstandigheden wordt gemaakt. Als we doorvragen, kunnen de meeste winkels echter niet aangeven hoe en wat precies. We moeten ze dus op hun mooie blauwe ogen geloven. Navraag bij het hoofdkantoor van de winkels die we hebben bezocht, geeft een heel ander beeld, zie onderstaande tabel.

Mediaplayer: Smalband / Breedband   

Realplayer:    Smalband / Breedband