De schadelijke effecten van 3D

Mensen die langdurig naar 3D beelden kijken, kunnen na afloop wiebelig en instabiel worden. Hun toestand is vergelijkbaar met mensen die een paar glazen alcohol hebben gedronken en dit kan de rijvaardigheid beïnvloeden. Dit blijkt uit een wetenschappelijke test van Jelte Bos, hoogleraar bewegingsleer aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en verbonden aan TNO. Daarnaast is het kijken naar 3D beelden voor kinderen jonger dan zeven jaar schadelijk voor de ontwikkeling van hun ogen. Ze kunnen er zelfs een lui oog van krijgen, waarschuwt neurofysioloog Hans van der Steen van het Erasmus MC.

Onnatuurlijke situatie Het is al langer bekend dat mensen misselijk, duizelig, hoofdpijn of pijn aan hun ogen kunnen krijgen van het kijken naar een 3D film. Er zijn zelfs mensen die in de bioscoop moeten overgeven. Volgens neurowetenschapper Hans van der Steen komt dat omdat het kijken naar 3D een onnatuurlijk proces is. “Je ogen worden als het ware gefopt. Je ogen willen iets dichtbij zien en focussen daarop. Maar het onderwerp komt niet dichterbij. De kleine hersenen moeten dit beeld corrigeren en deze nieuwe standaard eigen maken. Als je weer buiten komt in de reële wereld moeten je hersenen zich weer aanpassen. Deze onnatuurlijke situatie is vermoeiend en kan een gevoel van duizeligheid of zeeziek geven.”

Verslechtering gezichtsvermogen Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat kinderogen tot 3 jaar diepte en ver kijken ontwikkelen. Als je dit ontwikkelingsproces verstoort door ogen te laten kijken naar 3D, kun je er zelfs schade ondervinden. “In het ergste geval een lui oog”, zegt neurowetenschapper Van der Steen. Jonge kinderen onder de zeven jaar kunnen beter helemaal niet blootgesteld worden aan 3D. Gamefabrikant Nintendo waarschuwt hiervoor in de gebruiksaanwijzing van de 3Ds. “Het gebruik van de 3D functie kan leiden tot verslechtering van het gezichtsvermogen. Alleen kinderen ouder dan zes jaar dienen het systeem te gebruiken in de 3D stand.” De gebruiksaanwijzingen van televisiefabrikanten zijn minder expliciet.

Niet meteen in de auto Het kijken naar 3D films, televisie of het spelen van 3D games beïnvloedt niet alleen kinderogen; het heeft ook effect op het evenwichtsorgaan van volwassenen. Jelte Bos onderwierp 20 proefpersonen aan een test. De mensen moest voor aanvang van een 3D film over een witte evenwichtsbalk lopen en een minuut met hun ogen dicht op een Wii balance board staan. Meteen na het kijken van de 3D film werd hun stabiliteit opnieuw gemeten. Bos zegt: “Driekwart van de mensen stonden duidelijk instabieler. Ze bewegen meer. En als je dat in een uitdagende omgeving doet, zouden ze kunnen omvallen.” Bos waarschuwt mensen om niet meteen na het kijken van 3D beelden in een auto of op de fiets te stappen. “Ken jezelf en wacht een half uurtje voordat je naar huis rijdt.”

Serieus onderzoek Koos Spee, de voormalig landelijk verkeersofficier van justitie zegt: “Als dit een probleem is, moeten we er serieus onderzoek naar verrichten. De verkeerswet kan alleen mensen aanpakken die onder invloed zijn van een stof. Over andere effecten – zoals onder invloed zijn van 3D beelden - staat niets in de wet. Je kunt je alleen beroepen op artikel 5: wie zich in het verkeer beweegt, mag de verkeersveiligheid niet in gevaar brengen. Het probleem is dat mensen helemaal niet op de hoogte zijn dat verkeersdeelname of een apparaat bedienen gevaarlijk kan zijn als je naar 3D gekeken hebt.”

Kamervragen Ook GroenLinks Tweede Kamerlid Linda Voortman pleit voor een onafhankelijk onderzoek naar de mogelijke risico’s. Zij gaat kamervragen stellen aan minister Schippers van Volksgezondheid. “Als mensen na het zien van een 3D film of tv beter niet in de auto kunnen stappen, dan moeten ze hierover duidelijk worden voorgelicht.” Ook wil het kamerlid dat mensen op de voorkant van een verpakking duidelijk gewaarschuwd worden over de negatieve effecten van 3D. “Wie leest er tegenwoordig nog een hele gebruiksaanwijzing van honderd bladzijden. Ik vind dat in één oogopslag duidelijk moet zijn welke risico’s er zijn. Dat kan door een waarschuwingssticker op een product te plakken. En het zou ook goed zijn als mensen vóór het begin van een bioscoopfilm gewaarschuwd worden.”

Geen waarschuwing Kassa vroeg  ook de bioscoopbranche en televisiefabrikanten van 3D televisietoestellen om een reactie. Ron Sterk, directeur van de Nederlandse Vereniging van Bioscoopexploitanten is niet onder de indruk van de onderzoeksresultaten van Kassa. Bioscoopbezoekers zullen voor aanvang van een 3D-film niet gewaarschuwd worden over de eventuele ongemakken als misselijkheid en duizeligheid en het beïnvloeding van hun rijvaardigheid. “We willen mensen niet onnodig ongerust maken. We houden nieuwe ontwikkelingen op het gebied van 3D scherp in de gaten. Maar er zijn ook wetenschappers die het tegenovergestelde beweren, dat 3D helemaal niet schadelijk is. De meningen lopen teveel uiteen. Totdat er duidelijkheid is, gaan we mensen niet vóóraf waarschuwen. Gebruiksaanwijzing ”De televisiefabrikanten vinden dat hun gebruiksaanwijzing duidelijk genoeg is.” Een woordvoerder van Samsung zegt: “Wij bepalen de heftigheid van de 3D-ervaring niet, dat doet de filmmaker. Daar hebben wij geen invloed op. En in onze handleiding voor 3D televisie en brillen staat mensen moeten stoppen met het gebruik als ze misselijk voelen.”