Bijna helft minder deelnames in borstkankerscreening in 2020

Vorig jaar deden bijna de helft minder vrouwen mee aan het bevolkingsonderzoek waarmee borstkanker zo vroeg mogelijk wordt opgespoord. Er deden in totaal 533.256 vrouwen mee in 2020 aan de preventieve screening volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Dat waren er in 2019 nog bijna 1 miljoen. Hierdoor zijn duizenden vrouwen die mogelijk borstkanker hebben of een voorstadium van de ziekte minder doorverwezen naar een specialist in het ziekenhuis.

Dat de deelname aan bevolkingsonderzoeken vorig jaar lager lag dan normaal, was al langer bekend. De donderdag verschenen cijfers maken duidelijk dat met name de screening naar borstkanker is ingezakt. Dat is deels te wijten aan de coronacrisis. Nadat het virus Nederland had bereikt, werden de onderzoeken namelijk maandenlang stilgelegd om besmettingen te voorkomen. Daarnaast maakte een tekort aan personeel het probleem nog groter.

Uiteindelijk werden vorig jaar 14.552 vrouwen doorverwezen naar het ziekenhuis voor nader onderzoek. Een jaar eerder kregen 22.079 vrouwen een doorverwijzing. Dat is een afname van 34 procent. Het percentage deelnemers dat werd doorverwezen lag in 2020 wel iets hoger dan in 2019. Hierdoor is het aantal doorverwezen patiënten iets minder hard gedaald dan het aantal deelnemers.

Voor het grootste deel is de afname te wijten aan het veel lagere aantal uitnodigingen dat het RIVM heeft verstuurd. Daarnaast lag ook het percentage vrouwen dat inging op een uitnodiging iets lager: 70 procent versus 76 procent een jaar eerder. Mogelijk kwam dat door angst voor corona.

Uit de RIVM-cijfers blijkt dat ook aan bevolkingsonderzoek naar darmkanker minder mensen meededen dan een jaar eerder. Daar bedroeg de afname 15 procent. Eerder deze maand verschenen al cijfers over het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Daar was eveneens een scherpe afname in de deelname te zien, van bijna 35 procent.

De bevolkingsonderzoeken zijn opgezet om kanker in een vroeg stadium te ontdekken. Daardoor is vaak een minder invasieve behandeling mogelijk en zijn de vooruitzichten een stuk beter dan wanneer de ziekte pas aan het licht komt als iemand klachten ontwikkelt.

Normaal worden vrouwen van 50 tot 75 jaar om de twee jaar uitgenodigd voor een mammografieonderzoek. Dat is opgerekt tot eens in de drie jaar, vanwege de personeelstekorten en achterstanden die door coronamaatregelen zijn ontstaan. Toen dat besluit viel, stelden organisaties als KWF geschrokken vast dat meer vrouwen aan borstkanker zullen overlijden. Staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid) sprak van een moeilijk, maar 'onontkoombaar' besluit.