Bijdrage van gemeente voor woningaanpassing blijkt lastig

Zo lang mogelijk thuis blijven wonen is wat het kabinet wil. Veel verzorgingshuizen worden gesloten en bejaardentehuizen worden omgebouwd tot serviceflats. Helaas is het zo dat oud worden met gebreken komt. Woningen moeten aangepast, maar wie betaalt de rekening?

De hoogbejaarde ouders (92 en bijna 100 jaar) van Paul Tesser wonen zelfstandig in Uden. Ze zijn zeer slecht ter been en er moeten aanpassingen aan de woning gedaan worden. De familie heeft de afgelopen weken contact gehad met een adviseur van de gemeente Uden die hen vertelde dat er een aanbouw gebouwd kan worden, maar dat de gemeente niet kan voorzien in financiële ondersteuning. De familie besluit om de aanbouw met eigen geld te bouwen, maar stuit op onvoorziene kosten waardoor ze opnieuw een verzoek doen bij de gemeente. Ze vragen om financiële steun om een speciaal spoeltoilet  voor de ouders te kunnen aanschaffen. De gemeente Uden zegt nogmaals dat er geen geld is voor aanpassingen in woningen. De gemeente reageert als volgt: "Betrokkenen hebben geen officiële melding gedaan voor een spoeltoilet. Deze melding is informeel op de verkeerde afdeling bij ons binnengekomen. Wij nemen komende week contact op met de familie om de juiste meldings- en afhandelingsprocedure door te nemen."

Nee is nee
Liane den Haan is directeur van ouderenbond ANBO . Zij zegt dat de Paul Tesser contact heeft gehad met een juridisch adviseur van de gemeente en als dat niet voldoende is had hij gewezen moeten worden op het feit dat hij via het Wmo-loket een officiële aanvraag had moeten doen. Burgers zouden kunnen aannemen dat een 'nee' van een juridisch adviseur ook een officiële 'nee' is. Het kost nu eenmaal een hoop tijd om alle papieren in te vullen en als je twee keer een 'nee' krijgt dan stop je er mee.

De Vereniging Nederlandse Gemeenten zegt daarover het volgende: "Gemeenten hebben de opdracht een bijdrage te leveren aan de zelfredzaamheid van burgers met een beperking. Burgers hebben zelf ook een verantwoordelijkheid. Een oudere die tot na zijn tachtigste in een bovenwoning zonder lift blijft wonen, heeft zelf een verantwoordelijkheid om tijdig te verhuizen naar een voor hem geschikte woning."

'Veel gemeenten voeren Wmo onbehoorlijk uit'
Den Haan herkent de situatie van de familie Tesser. "Helaas komt het verhaal van familie Tesser overeen met berichten bij de ANBO Raadslijn uit heel het land. Uit onderzoek van seniorenorganisatie ANBO in samenwerking met onderzoeksbureau Kien blijkt daarnaast dat bijna de helft van de onderzochte gemeenten (47%) te strenge criteria hanteert om te bepalen of iemand recht heeft op een woningaanpassing. Alleen in uitzonderingsgevallen kan een burger dan een beroep doen op (financiële) hulp van de gemeente: minder dan de helft (46%) van de deelnemende gemeenten heeft geld voor woningaanpassingen beschikbaar gesteld. Er zijn dus gemeenten die het goed doen, maar helaas voert een aanzienlijk deel de Wmo niet behoorlijk uit."

Het beleid van de overheid is erop gericht om ouderen in staat te stellen zo lang mogelijk zelfstandig te wonen. Of dat mogelijk is hangt samen met een goede gezondheid. Niet ziekten, maar vooral beperkingen als gevolg van ziekten vormen de belangrijkste obstakels voor een zelfstandig leven. Deze week kwam het CBS met een rapport waarin staat dat het percentage ouderen die in een instelling wonen al jaren daalt. 90% van de 75-plussers, bijna 2,5 miljoen ouderen, woont nog thuis. Toch zeggen veel gemeenten tegen mensen die hun woning willen of beter gezegd moeten aanpassen, "ga maar verhuizen".

"In ons onderzoek geven ondervraagde gemeenten aan dat burgers maar moeten verhuizen naar een andere woning als hun woning niet meer voldoet. Volgens de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur is er een schrijnend tekort aan geschikte seniorenwoningen. In 2013 ging het om 84.000 woningen en dat tekort neemt alleen maar toe. Al zouden senioren willen verhuizen, dan kunnen ze dat vaak niet eens. In sommige gemeenten gaat het wel goed. In Utrecht zijn de ervaringen met een verhuisadviseur voor senioren goed. Ik roep de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) dan ook op dat soort positieve voorbeelden bekend te maken. Er moeten echt flinke stappen worden gezet op het gebied van woonbeleid voor senioren: het is vijf voor twaalf", aldus Den Haan.

"Gemeenten moeten passende ondersteuning bieden aan mensen die niet zelf of met hulp van hun netwerk kunnen meedoen in de maatschappij of zelfredzaam zijn. Dat is een wettelijke plicht waaraan zij moeten voldoen. Wanneer iemand zich meldt met een vraag om hulp, moet de gemeente onderzoek doen naar de persoonlijke situatie van de cliënt. De gemeente gaat met de cliënt en de eventuele mantelzorger in gesprek. Een gratis cliëntondersteuner kan de cliënt helpen in dit gesprek. Blijkt uit dit onderzoek dat de cliënt niet kan meedoen in de samenleving of niet zelfredzaam is? Ook niet met hulp van zijn netwerk of door algemene voorzieningen te gebruiken? Dan moet de gemeente een maatwerkvoorziening aanbieden. Algemene voorzieningen zijn er voor alle burgers. Een maatwerkvoorziening is een individuele voorziening bijvoorbeeld een woningaanpassing. Mocht een cliënt de maatwerkvoorziening niet passend vinden, kan hij/zij bezwaar aantekenen bij de gemeente en daarna eventueel naar de rechter gaan."

Als er wel een maatwerkvoorziening wordt geleverd voor een woningaanpassing dan betaal je daarvoor een inkomensafhankelijke eigen bijdrage tot maximaal de kostprijs. De hoogte van deze eigen bijdrage wordt door het CAK bepaald en geïnd op grond van op de landelijk vastgestelde eigen bijdrageregeling. Deze bijdrage kan net zo hoog zijn als de prijs van de woningaanpassing.

Den Haan: "De ANBO laat het er niet bij zitten. Dat spoeltoilet komt er, maar wij willen niet enkel het echtpaar Tesser helpen. Wanneer het nodig is willen wij ook voor andere kleine woningaanpassingen, die het verschil maken tussen thuis oud worden of in een zorginstelling, een financiële bijdrage beschikbaar stellen. Wij willen de gemeenten laten zien dat het anders moet en anders kan. En dat kleine bedragen een groot verschil maken. Via onze site kunnen mensen makkelijk doneren."

"De Wmo heeft teveel beleidsvrijheid overgelaten voor gemeenten. Daardoor lopen de criteria te ver uiteen en helpt de ene gemeente je wel langer thuis te blijven wonen met een beperking, terwijl de andere gemeente dat niet doet. Doodzonde, want een jaar lang in een verzorgingshuis kost de samenleving €80.000 per jaar terwijl woningaanpassingen zoals een spoeltoilet nog geen 1% daarvan (€800) kosten. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) is nu de partij om kaders te stellen naar de gemeenten toe, maar die kans laten ze liggen", aldus Den Haan. "In de tussentijd zullen wij als belangenbehartiger met het Hulpfonds een bijdrage leveren."