BabyTV is kauwgom voor de ogen

In Frankrijk mogen vanaf dit weekend geen televisieprogramma’s gericht op baby’s en peuters meer worden uitgezonden. De Franse overheid is bang dat kinderen emotioneel en verstandelijk geschaad worden doordat ze kijken naar de televisie. Maar is dat terecht? Hoe nuttig zijn programma’s specifiek gericht op baby’s en peuters?

Peter Nikken van het Nederlands Jeugdinstituut vindt dat er wel voorzichtig moet worden om gegaan met baby- en peutertelevisie maar een verbod zoals in Frankrijk gaat Nikken wel een beetje ver. “Voor zover ik de literatuur ken is er geen onderzoek dat onomstotelijk uitwijst dat babytv schadelijk is. Maar omgekeerd kunnen we ook niet zeggen dat het niet schadelijk is. De markt van babytelevisie en andere media is wel de sterkst groeiende en ouders en baby’s kunnen zeker steun gebruiken om er mee om te gaan.”

 
In Nederland is er zelfs een 24-uurszender voor de allerkleinsten: BabyTV. Zij claimen dat hun programma’s leren kinderen de wereld kennen en verkennen. Ze beroepen zich op onderzoek door vooraanstaande psychologen en ontwikkelingsdeskundigen. “Dat is echt onzin,” vindt Peter Nikken. “Baby’s kunnen dat helemaal niet. Baby’s leren door te kijken, te voelen, te ruiken en te proeven. Bovendien moet je iets afweten van de echte wereld om te kunnen begrijpen wat je ziet. Televisie is daar te eenzijdig voor. Je ziet ook dat kinderen vaak niet alleen willen kijken, maar contact proberen te zoeken met het scherm. Het probleem is dat al die mediaproducten voor baby’s op de markt komen en dat gezegd wordt dat het heel erg goed voor je kind is, zoals leerzaam of fantasiestimulerend, maar als ouder weet je niet of die claim wel waar is.”

Maar is het onzinnig om je baby voor de tv te zetten? “Wel als je als ouder je baby van een paar maanden oud urenlang voor de televisie zet, omdat je denkt dat die erdoor kan leren dan is dat onzin. Voor baby’s vind ik dat echt onzin. Baby’s zijn geen actieve kijkers. Ze kunnen er niks mee. Dat is echt kauwgom voor de ogen.”

BabyTV richt zich ook op peuters. Volgens Peter Nikken zijn dit betere kijkers. “Vanaf anderhalf twee jaar gaan kinderen gericht kijken en kunnen ze baat hebben bij speciaal voor hen gemaakte programma’s. We weten uit onderzoek dat Peutertv ook effectief kan zijn, maar de opvoeder speelt daarin een veel grotere rol. Kinderen leren eigenlijk alleen iets van zulke programma’s als er samen naar gekeken wordt, hulp wordt gegeven bij uitleg en na het tv kijken wordt geïmplementeerd.”

Als je er dan voor kiest om je peuter naar de televisie te laten kijken, doe dat dan niet te lang. Amerikaanse kinderartsen raden ouders aan om kinderen tot twee jaar geen tv te laten kijken. “In de praktijk zal dat best lastig zijn,” denkt Nikken. “Ik denk dat het weinig kwaad kan wanneer een peuter een halfuurtje televisie per dag kijkt, zolang je kind daarnaast voldoende slaapt, speelt en voorgelezen wordt.”

BabyTV zegt in een reactie dat de meest effectieve manier om naar hun zender te kijken, samen met de ouders moet, maar gebeurt dat in de praktijk dan ook? “Het is een mooi streven en ik denk dat ouders dat in het begin ook zeker doen. Maar het gevaar bestaat dat je steeds vaker je baby of peuter voor het scherm zet, omdat je dan weer even tijd voor jezelf hebt. Daar moet je voor waken. Als het even kan moet je je jonge kind niet onbegeleid televisie laten kijken en zelf het voorbeeld geven dat de tv ook uit kan. Ik denk niet, dat juist het tv-moment aangegrepen wordt om iets te doen zonder kind. Maar ik vind dat je kinderen nooit zonder begeleiding tv moet laten kijken.”

En dan is er ook nog onderzoek gedaan naar het constant aan hebben van de televisie in het bijzijn van kinderen. Amerikaanse studies tonen aan dat 75% van de kinderen onder de twee jaar in een omgeving zit, waar de televisie voortdurend aanstaat. Uit onderzoek blijkt ook dat jonge kinderen uit gezinnen waar de televisie op de achtergrond de hele tijd aan staat een minder goede concentratie hebben. Ook wanneer ze niet veel aandacht besteden aan de tv, kan het hun ontwikkeling toch beschadigen, aldus de Amerikaanse onderzoekers. Uit ander Amerikaans onderzoek met jonge kinderen blijkt dat zij bij een televisietoestel korter met hun speelgoed spelen, omdat ze voortdurend worden afgeleid door de beelden. Concentratieproblemen en slechte taalontwikkeling kunnen het gevolg zijn, hoewel we er ook rekening mee moeten houden dat die kinderen misschien minder goed contact met hun ouders hebben.

Dus wat kan je het beste doen als nieuwbakken ouders? “Je kind niet te lang en nooit alleen televisie laten kijken en bedenken dat kinderen het meeste leren van de ouders en leerkrachten.”