Voedselkeurmerken op een rij

Er is de laatste jaren een wildgroei van keurmerken ontstaan. Consumenten zien door de bomen het bos niet meer. Wanneer heeft u een product in handen dat 100 procent biologisch is? En is het wel een gezond product? Wij hebben alle keurmerken die u in de supermarkt vindt op een rij gezet.

‘Ik Kies Bewust’ keurmerk
Levensmiddelen met het Ik Kies Bewust-logo bevatten minder zout, suiker en verzadigde vetten. Binnen een voedingscategorie kunnen consumenten door het logo een gezonder product kiezen. Het logo kent een groene en een blauwe versie, maar verschillen niet in betekenis. De criteria voor het Ik Kies Bewust-logo zijn gelijk aan de criteria van het AH-klavertje.

Het Gezonde Keuze Klavertje
Het Gezonde Keuze Klavertje is te vinden op producten van het eigen merk van Albert Heijn. Met het klavertje wil Albert Heijn aangeven, dat de consument een gezonde keuze maakt met een bepaald product. Criteria voor het AH-klavertje:
- Weinig verzadigd vet of transvet
- Weinig suiker
- Weinig zout
- Veel voedingsvezels

Actueel: Albert Heijn past eigen gezondheidslogo aan

Het energielogo geeft aan hoeveel energie levensmiddelen bevatten. In het logo wordt het aantal kilocalorieën (kcal) uitgedrukt.

Een product mag het EKO-keurmerk voeren, wanneer het 100 procent biologisch is. SKAL is het controle-bedrijf dat erop toeziet dat het EKO-keurmerk betrouwbaar blijft. Bedrijven die het EKO-keurmerk voeren worden streng gecontroleerd. Er zijn specifieke regels voor de biologische productie in plantaardige productie, veehouderij, bereiding van levensmiddelen, import van landen buiten de EU, handel en opslag. Zo worden dieren op natuurlijke, diervriendelijke wijze gehouden en moeten bij het bereiden van levensmiddelen alle ingrediënten een biologische oorsprong hebben. Er mogen geen ggo’s (genetisch gemodificeerde organismen), chemisch-synthetische bestrijdingsmiddelen of kunstmest gebruikt worden.

Max Havelaar
Producten met een Max Havelaar-keurmerk zijn geproduceerd en verhandeld onder eerlijke voorwaarden. Max Havelaar geeft consumenten en bedrijven de mogelijkheid om kleine producenten in ontwikkelingslanden te helpen. Het keurmerk is in Nederland terug te vinden op ongeveer 250 uiteenlopende producten. Max Havelaar is onderdeel van Fairtrade Labelling Organizations en is dus niet alleen in Nederland een erkent keurmerk. Een merk mag het keurmerk Max Havelaar alleen voeren, wanneer het voldoet aan de Fairtrade normen. Deze normen hebben betrekking op het eerlijk produceren en verhandelen van producten en zijn opgesteld door koepelorganisatie Fairtrade Labelling Organizations.

De handelscriteria van Max Havelaar:
- Een kostendekkende minimumprijs
- Een toeslag op de wereldmarktprijs
- Voorfinanciering
- Langdurige handelsrelaties

Demeter-keurmerk
Demeter is de naam voor het keurmerk van de biologisch-dynamische landbouw. Biologische producten worden niet bewerkt met kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Biologisch-dynamische producten gaan een stapje verder. ZAo mag melk bijvoorbeeld niet gehomogeniseerd worden. De producten met het Demeter-keurmerk zijn te vinden in natuurvoedingswinkels, boerenmarkten en boerderijwinkels. Een product krijgt pas een Demeter-keurmerk als deze voldoet aan de normen voor biologische landbouw. Deze zijn binnen de Europese wetgeving vastgelegd. Demeter-boeren moeten daarnaast ook voldoen aan de Demeternormen en –richtlijnen, mogen het Demeter-keurmerk voeren.

Het Demeter-keurmerk gaat verder dan het EKO-keurmerk. Naast harde, concrete normen heeft iedere boer de vrijheid om individuele keuzes te maken op basis van principes en de algemene richtlijnen. Zo creëert iedere boer een eigen bedrijfsidentiteit en een boerderij met een uniek karakter.

Het IKB keurmerk is er voor rundvlees en eieren (IKB-varken, IKB-rund en IKB-kip). Er vinden extra controles plaats bij productie, verwerking en transport van het vlees. Het keurmerk stelt geen extra eisen aan milieu of dierenwelzijn. Verder staat het logo van het IKB keurmerk niet altijd op de verpakking. Het IKB (Integraal Ketenbeheer) maakt de vleesketen transparant door het vee te registreren van het begin tot het eind van de vleesproductieketen. Zo is in elke fase bekend wat er voorafgaand is gebeurd met het vee. De bedrijven die het IKB keurmerk voeren, garanderen zich te houden aan de afspraken over registratie van het vee, gebruik van medicijnen, hygiëne, voer en transport van het vee.

Het keurmerk op het vlees geeft aan dat de hele keten van vleesproductie bekend is en dat elke fase extra gecontroleerd is. Het grootste deel van het Nederlandse rundvlees is voorzien van het IKB keurmerk. IKB-vlees wordt gecontroleerd door het Controlebureau Dierlijke Sector, TNO, KBBL en Biochem.

Bio+
Bio+ is een keurmerk voor 100 procent biologische producten. Boeren, tuinders en kwekers volgen de strenge, wettelijke regels zodat de producten altijd biologisch zijn.

SMK Milieukeur stelt criteria op voor levensmiddelen, gebruiksartikelen en diensten. Deze criteria hebben betrekking tot de gehele levenscyclus van het product of dienst. Voorbeelden waar criteria voor opgesteld zijn, zijn grondstoffen, energie- en watergebruik, schadelijke stoffen, verpakking en afval. Ook is er aandacht voor natuurbeheer, dierenwelzijn en voedselveiligheid.

CPE-keurmerk
CPE is een Europees keurmerk, waarbij de normen zijn opgesteld door de Europese Unie. Er zijn twee soorten CPE-keurmerken, namelijk voor scharreleieren en voor vrije-uitloopeieren:

- Scharrelei
Bij een scharrelei leven kippen in schuren (maximaal zeven kippen per vierkante meter) en kunnen rondscharrelen tussen stro. De eieren leggen ze op eigen nesten. De kippen kunnen niet naar buiten en de snavels worden gekapt. Bij een volière-ei hebben kippen wat meer ruimte dan bij een scharrelei. Ze hebben een nest en in de stal zijn stellingen met meerdere verdiepingen gemaakt.

- Vrije uitloop
Vrije uitloopkippen kunnen binnen en buiten rondlopen en hebben een ruimte van gemiddeld 2,5 vierkante meter per kip. Verdere omstandigheden (binnen) zijn vergelijkbaar met scharrelkippen. Er zijn uitzonderingen die het keurmerk ‘vrije uitloop extensief’ dragen. Hierbij hebben kippen een minimale uitloopruimte van tien vierkante meter.

Gras keurmerk
Dit keurmerk is in het leven geroepen om Grasdier Landbouw in Nederland te stimuleren. Het keurmerk wordt verstrekt aan bedrijven die dierlijke of plantaardige producten maken, waarbij de productie volgens de normen van Grasdier Landbouw gaat. Onder meer kippen, varkens, kalveren en keukens hebben ruime stallen en hebben de mogelijkheid buiten rond te lopen.
Landbouwproducten worden geteeld met plantaardige of dierlijke mest en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen is beperkt.

Bij een dierhouderij geldt een normering die is opgesteld voor graskuikens, jonge grashennen, graskippen, grasvarkens en grasrunderen. Kippen leven bijvoorbeeld met maximaal zeven kippen per vierkante meter en hebben een vrije uitloop van 2,5 vierkante meter per dier. De dieren kunnen naar buiten om te scharrelen op weiden die niet zijn bespoten met chemische gewasbestrijdingsmiddelen. Het voer bestaat uit plantaardig voedsel zonder chemische kleurstoffen en er mogen qua huisvesting geen etages boven elkaar geplaatst worden. De snavels van kippen worden wel gekapt.

Streekeigen Producten Nederland (SPN)
In heel Nederland worden streekproducten gemaakt. Met lokale grondstoffen, oude tradities en recepten worden gecombineerd met nieuwe inzichten van de huidige tijd. De stichting Streekeigen Producten Nederland (SPN) heeft een landelijk keurmerk voor streekproducten ontwikkeld om de herkomst en betrouwbaarheid van het product te waarborgen.

De producten moeten aan strenge eisen voldoen:
- Het productiegebied (de streek) is duidelijk omschreven
- De verwerking van het product vindt plaats in de streek
- Producten en grondstoffen moeten op verantwoorde, duurzame manier geproduceerd worden.

Koeien worden in groepen gehouden, kunnen naar buiten en krijgen verantwoord voer. Veehouders worden minimaal twee keer per jaar gecontroleerd. Slagers en andere vleesbedrijven worden minimaal zes maal per jaar gecontroleerd op de normen en eisen van het keurmerk. Een voorbeeld van een eis is dat er daglicht de stallen in moet schijnen.

Scharrelkip ProduCERT
Binnen het ProduCERT programma worden uitsluitend scharrelvleeskippen erkend die een vrije uitloop naar buiten hebben. Andere eisen zijn een stal met daglicht en het voer moet plantaardig zijn.

De regeling omtrent scharrelvarkens hebben als doel om de consument een alternatief stuk varkensvlees te bieden. Initiatief kwam van onder meer de Dierenbescherming en het ministerie van Landbouw. Er zijn welzijnsaspecten opgesteld, maar ook voorwaarden aan voer en verkoop. Normen zijn bijvoorbeeld dat scharrelvarkens zich ten alle tijden moeten kunnen beschermen tegen regen en de huisvesting moet voorzien zijn van uitgestrooide lignesten, groepshuisvesting en voldoende daglicht.

Producten met het Vegetarisch Keurmerk bevatten geen ingrediënten die afkomstig zijn van gedode dieren. Zo is er geen dierlijke bouillon of gelatine aanwezig. Ook hulpstoffen (E-nummers) en aroma’s zijn niet afkomstig van dieren of slachtafval.  Eieren die gebruikt worden in producten zijn niet afkomstig van legbatterijen. Het voordeel van dit keurmerk is dat vegetariërs geen ingewikkelde ingrediëntenoverzichten meer hoeven door te lezen, wanneer dit keurmerk op het product staat. Dit keurmerk is ook voor consumenten die om religieuze redenen geen vlees mogen een uitkomst.

Oké is een keurmerk vanuit de eerlijke handel. Het merk wordt gebruikt door één importeur, Agrofair, van vers fruit. De producten worden niet onafhankelijk gecontroleerd door een externe partij. Wel dragen de meeste Oké-producten naast het label, ook het onafhankelijke Max Havelaar keurmerk.

Sommige Oké fruitsoorten zijn biologisch geteelt. Dit geldt bijvoorbeeld voor Oké-bananen. De biologische producten van Oké dragen het EKO-Oké label en het onafhankelijke EKO-keurmerk.