Laten we Nederland bevrijden van angst- en haatfetisjisme

Historische vergelijkingen gaan vaak mank. In Nederland wordt bovendien – links en rechts – naar mijn smaak veel te vaak de Tweede Wereldoorlog-kaart getrokken – een kaart die bovendien niet raak is -. Ook wordt de vergelijking met het nazisme snel gemaakt. Dat komt doordat er sinds 70 jaar vrede en toenemende welvaart is in Nederland. Er is geen ander referentiekader voor grote maatschappelijke turbulenties dan de Tweede Wereldoorlog.

Vluchtelingen als ik zijn wat dat betreft meer gewend. Revolutie, staatsterreur en oorlog bijvoorbeeld. Of wat dacht je van leven in illegaliteit in een buurland in tijden van een militair regime, dagen zonder geld doorbrengen, honger en onzekerheid over wat morgen je brengen zal. Dat waren mijn ervaringen tussen mijn 11e en 19e en geloof me: ik heb nog een luxe levensgeschiedenis vergeleken met de miljoenen andere vluchtelingen gehad.

Ik ben ook niet zo gauw geïntimideerd door een geblondeerde brullende lilliputter van een politicus met een minder, minder minder-“visie”. Wel vind ik het alarmerend en absurd dat een land met zóveel evenwichtige mensen, zóveel welvaart, een zó geoliede samenleving en zóveel burgers die welwillend staan tegenover hun medeburgers en de wereld, nu in de ban is geraakt van sensatiemedia, doemprofeten en horrorjournalisten. Dat een land als Nederland zich laat intimideren door hen die woede en een grote bek instrumenteel inzetten.

Het getuigt van het gebrek aan weefsels, coalities en onderlinge verbondenheid tussen het grote evenwichtige midden, de meerderheid van de samenleving. Dat zien de doemprofeten en ze grijpen hun kans. Wil de beschaving het redden, dan komt het op zulke momenten aan.

Kunnen we weer een brede civil society opbouwen of laten we ons gijzelen door spectaculaire xenofobie en horror show van de doemprofeten van gisteren, die zich de leiders van morgen wanen? Het is tijd voor een brede coalitie. Maar zijn we vitaal genoeg, of heeft überkapitalisme en overvloed van ons luie consumenten gemaakt? Bestaat de culturele, morele en politieke elite nog, die de passie, de juiste woorden, vergezichten en kunde heeft om angst, woede en oorlog uit ons hoofd te kunnen verbannen?

De Tweede Kamerverkiezingen komen er aan. Dat wordt onze eerste beproeving. Ik ben niet optimistisch, maar de mens kan het tij keren. Maar dan moeten we het wel samen doen.