Zembla-aflevering 'Gevlucht en verwaarloosd' geeft aanleiding voor onderzoek naar vluchtelingenopvang

In opvanggezinnen voor alleenstaande minderjarige vluchtelingen vinden zeer regelmatig misstanden plaats. Jongeren worden er verwaarloosd, krijgen te weinig eten of worden plotseling op straat gezet. Jeugdbeschermers en andere (oud-) medewerkers van voogdij-instantie Nidos luiden tegenover Zembla massaal de noodklok. Volgens hen schiet de organisatie tekort in de bescherming van jongeren die onder haar voogdij vallen. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) zegt de bevindingen ‘zorgelijk’ te vinden en is na aankondiging van het onderzoek van Zembla een onderzoek gestart naar de kwaliteit en veiligheid van zorg bij Nidos. 

Het aantal mensen dat in Nederland asiel aanvraagt steeg de afgelopen tijd tot het hoogste niveau in jaren. Het gaat niet alleen om volwassenen en gezinnen die hun land vanwege oorlog of armoede ontvluchten, maar ook om duizenden minderjarigen die zonder ouders of familie naar Nederland reizen. Nadat ze zich in Ter Apel melden komen ze in de opvang terecht en wachten ze op de uitkomst van hun asielprocedure. Omdat hun ouders ontbreken komen de jongeren direct onder het gezag van de stichting Nidos, al decennia de enige voogdij- en opvangorganisatie voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen. Vanaf dat moment is een jeugdbeschermer hun wettelijk vertegenwoordiger. Die moet de jongeren helpen bij hun ontwikkeling naar zelfstandigheid, ze begeleiden bij praktische zaken en toezien op hun welzijn. Samen met het COA moet Nidos zorgen voor een passende en veilige woonplek.  

Zembla deed in de aflevering ‘Gevlucht en verwaarloosd’ onderzoek naar de opvangorganisatie voor minderjarige vluchtelingen, en stelde de vraag: op welke zorg en begeleiding kunnen deze jongeren écht rekenen? Zembla sprak een groot aantal jeugdbeschermers en andere (oud-)medewerkers van Nidos, maar ook woonbegeleiders en docenten. Ze slaan alarm over de opvang van deze jongeren, in het bijzonder over opvanggezinnen waar ze door Nidos worden geplaatst. Nidos noemt ze ‘cultuurgezinnen’; die hebben dezelfde afkomst of achtergrond als de jongeren. Begin dit jaar verbleven ruim 3.300 jongeren in zo’n opvanggezin. “Ik heb meegemaakt dat jongeren moeten werken in huis of in het bedrijf van de opvangouders. Uren achter elkaar, zonder rust”, aldus een bron. “Of ze krijgen weinig te eten.” Volgens de eigen voorwaarden van Nidos mogen jongeren niet geplaatst worden als bijvoorbeeld het huis vies of onhygiënisch is, het gezin slecht geïntegreerd is of opvangouders weinig beschikbaar zijn. Maar volgens jeugdbeschermers houdt de instantie zich daar niet aan. “Ik durf te zeggen dat zeker de helft van de gezinnen niet voldoet”, aldus één van hen. Ook andere bronnen komen tot dit soort schattingen. 

Na aankondiging van het onderzoek van Zembla is De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) een onderzoek gestart naar misstanden in de pleegopvang voor jonge vluchtelingen. 

De uitzending ‘Gevlucht en verwaarloosd’ is terug te zien via onze website en op NPO Start.