Sterk Staaltje Taal: ''Die meisje''

Er zijn over het algemeen een paar taboeonderwerpen tijdens feesten en partijen: religie, geld en politiek, maar de Nederlandse taal scoort ook altijd hoog op het lijstje en dan specifiek: taalverloedering. Of zoals sommige positief gestemde vinden: taalvooruitgang. De een juicht het toe en de ander kruipt het liefst onder het bed om vervolgens in foetushouding te kruipen -om er vervolgens niet meer onder vandaan te hoeven komen, totdat de gevreesde verloedering der Nederlandse taal een halt toegeroepen wordt.

Nederland was weer heerlijk verdeeld de afgelopen week. Deze keer niet over de Corona-maatregelen of de sinds kort geldende, veelbesproken versoepelingen, maar over een grote taalverandering die ineens groots werd opgepakt in de media: het gevreesde “groter als”. Het lijkt garant te staan voor een pure vorm van polarisatie tussen vrienden, families en collega’s. Maar taalverandering is van alle tijden, al zo oud als de weg naar Rome. Het feit dat “groter als” al sinds 1997 terug te vinden is in de Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS) zegt natuurlijk genoeg. “Groter als” wordt voornamelijk in de informele context gebruikt, maar “groter dan” is de vorm die iedere basisschoolleerling aanleert op jonge leeftijd. Het laat zien dat taalverandering en gebruik van spreek- en schrijftaal van elkaar (mogen) verschillen. Het laat ook zien dat taalveranderingen- en normen door elkaar lopen. Zo zullen er altijd mensen zijn die de nieuwere vormen nooit omarmen en dat is natuurlijk helemaal prima. Wie houdt er immers niet van een welbespraakte gesprekspartner?

Al jarenlang vinden we het heel normaal om diverse woorden en zinsdelen op een bepaalde manier te gebruiken, uit te spreken of op te schrijven. We lijken te zijn vergeten dat veel van deze, voor ons normale, vervoegingen en zinsneden vroeger simpelweg incorrect waren. De gevreesde taalverbasteringen komen voort vanuit een bepaalde gemakzucht en dienen om de taal simpel en minder gecompliceerd te maken, voor ons als normale mensen. Taalverloedering als je het aan de zogeheten “taalnazi” vraagt, of is het juist een ongelooflijk visionaire blik van mensen die gevoelig zijn voor het verwelkomen van nieuwe vormen in het taalgebruik? Taal is immers een organisch fenomeen, continu onderhevig aan trends uit de dan geldende tijdsgeest. ‘Een stilstaande taal, is een dode taal’, met die overtuiging lijkt deze in potentie bloedende-oren-opleverende verandering ineens zo gek nog niet.

Taalkundige Nicoline van der Sijs stelt zelfs dat het Nederlands een echte “migratietaal” is. Het is ooit allemaal begonnen met Indo-Europees. In ons kikkerlandje verstond lang niet iedereen elkaar, doordat er nog geen officiële taal standaardtaal was en er een ratjetoe van dialecten bestond. Dat was zo extreem dat mensen uit verschillende regio’s elkaar vaak niet eens verstonden. De Indo-Europese taal ontstond eeuwen geleden en vond zijn oorsprong voornamelijk in Zuidelijk Azië. Vanuit deze taal zijn de Slavische, Latijnse en Germaanse talen ontstaan. Daar kwamen de nieuwe standaardtalen zoals, Italiaans, Grieks of Engels uit voort. Dat komt door taalcontact en immigratie. Inmiddels spreekt niemand deze taal nog. Het geeft aan hoe levend taal is en dat taal gedoemd is om uit te doven als die organische verandering niet meer plaatsvindt.

Dat neemt niet weg dat woorden als “mond-OP-mondreclame” -nu dus ook correct- nog steeds een grijns op het gezicht opleveren. Gewoon door het grappige plaatje wat er dan in je gedachten verschijnt. Dan klinkt het “mond-tot-mond” ineens een stuk saaier. Misschien toch maar omarmen die taalverandering? Het brengt in ieder leven in de brouwerij!
Net als data versus datums. Ja, DATUMS. Dat kan eigenlijk niet hè, maar we doen het lekker toch. Daarom is het sinds een paar jaar toegestaan en staat de verbastering (of versimpeling- het is maar net hoe je het ziet) te prijken op een pagina in het allesbepalende Groene Boekje. Het is wel lekker simpel, dan staan we in ieder geval niet meer te stamelen als we datum”s” bedoelen en heel verwarrend “data” hardop uitspreken. Computerdata, anyone? Nee, gewoon die ene dag in de maand, om af te spreken. Laat je data maar lekker bij jezelf. Wel zo veilig.

We zijn nog niet bekomen van de ene verandering “groter als”, of de andere verandering staat ons alweer op te wachten. We kunnen alleen maar gissen wat de volgende wordt, maar met de aankomende ontwikkelingen is de kans groot dat we “de meisje die” in plaats van “het meisje dat” over een paar jaar heel normaal vinden. Sterker nog; misschien is dat over een aantal jaar nog wel de enige correcte mogelijkheid in ons bescheiden landje. Het ziet ernaar uit dat onder bepaalde groepen de meeste ‘’het-woorden’’ verdwijnen. “De” is in 75% van de gevallen kloppend en waarom zorgen we er dan niet voor dat het maar een kwart voorkomende gebruik van “het” als lidwoord niet gewoon lekker compleet overboord gegooid wordt? Waarom moeilijk doen, als het makkelijk kan, lijken sommigen te denken. Ik ga in ieder geval op zoek naar een tijdmachine om terug de tijd in te gaan waar overnieuw nog opnieuw heette en “uitprinten” uit den boze was, want dat voelt zo lekker vertrouwd. Joe!