Waar ligt de grens van cultural appropriation?

Cornrows of Kylie Jenner vlechten? Aspecten overnemen uit een andere cultuur moet kunnen, vindt Dzifa Kusenuh. Zolang je maar weet wat je draagt en wat de geschiedenis van die stijl is.

Adele wordt beschuldigd van cultural appropriation, oftewel culturele toe-eigening. Op een Instagramfoto is te zien hoe ze gekleed in de een bikini met de Jamaicaanse vlag, een gele verentooi en knotjes op haar hoofd het Notting Hill carnival bezoekt. Maar dit zijn niet zo maar knotjes, het zijn Bantu knots, een haardracht die al decennialang door vrouwen met kroeshaar wordt gedragen en daarmee onderdeel is van de zwarte cultuur. 'Bantu Knots mogen NOOIT gedragen worden door witte vrouwen, in geen enkele context', is te lezen in reactie op de foto.

Marc Jacobs mini knots
En Adele is niet de enige waarbij dit geluid klinkt. Ook veel modemerken en -magazines maken zich schuldig aan culturele toe-eigening. Zoals bijvoorbeeld Marc Jacobs, die in 2015 de ‘Marc Jacobs mini knots’ introduceerde. Een haarstijl geïnspireerd op de Bantu knots.

Ook Kylie Jenner hulde zich in een haarstijl uit een andere cultuur. In een foto op haar Instagram-account is ze te zien met cornrows. Terwijl Kylie Jenner als fashion forward wordt betiteld, worden zwarte vrouwen tot op heden gediscrimineerd om het dragen van deze haarstijl. Begin augustus deelt de 24-jarige nieuwslezeres Treasure Roberts een bericht over haar ervaring hiermee: ‘The news director told me I wouldn't get a job with braids’, schrijft ze.

Grenzen
Er zijn helaas vaak pijnlijke fouten voor nodig om samen de grenzen van de culturele toe-eigening te verkennen en te leren hierover. Maar wie bepaalt die grenzen? Mensen uit dezelfde culturele groepen zijn het namelijk regelmatig oneens over de goed- en afkeuring hiervan.

Ook presentatrice Dzifa Kusenuh vindt het moeilijk een grens te bepalen. Vooral op individueel niveau. ‘Met blackface is er een duidelijkere grens. De geschiedenis die daaraan kleeft en hoe dat vroeger is gebruikt om de positie van zwarte mensen neer te halen heeft een heftigere lading. Maar met een kapsel is dat lastiger. Ik vind ook dat mensen vrij moeten zijn om met andere culturen in aanraking te komen.’

Verantwoordelijkheid
Dzifa leerde van haar vader nooit zelf ook te vervallen in hokjesdenken. Ze zal dus nooit iemand verbieden een element uit een andere cultuur te adapteren. ‘Als we dat allemaal gesloten houden lossen we ook nooit iets op.’ Maar het dragen van een stijl uit de zwarte cultuur gaat wel gepaard met een verantwoordelijkheid. Belangrijk, volgens Dzifa, is dat mensen dit doen met de juiste intentie en dat ze weten wat de oorsprong is van de stijl. Ook verwacht Dzifa dat wanneer je delen uit die cultuur overneemt, je je ook hard maakt tegen ongelijkheid in benadering bij een zwart persoon met dezelfde stijl, zoals bijvoorbeeld in het voorbeeld Kylie Jenner en Treasure Roberts. ‘Ik hoop dat dat samengaat’, vertelt Dzifa.

Voorbeeldfunctie
Voor modemerken en -tijdschriften is die verantwoordelijkheid, door de voorbeeldfunctie, nog groter. ‘Ik vind het irritant als iemand tegen mij zegt: “Oh, jij hebt Kylie Jenner-braids!” Nee, dit zijn cornrows, iets uit de cultuur van mijn vader wat heel veel historische waarde heeft.’ Een fout die nooit gemaakt zou worden als de medewerkers van toonaangevende modemerken en -bladen gekleurder zouden zijn. ‘Als ik daar had gewerkt had ik dat kunnen zeggen (…) Ik vind dat bedrijven die de mainstream cultuur bepalen de verantwoordelijkheid hebben om een afspiegeling te zijn van de echte cultuur. Dit – culturele toe-eigening - zijn stuiptrekkingen van het feit dat wij die systemen in stand houden’, aldus Dzifa.

Culture toe-eigening gaat natuurlijk niet alleen over de zwarte cultuur, ook andere culturele groepen hebben hiermee te maken. De enige groep die dat niet heeft is de witte cultuur. Net als wit racisme, bestaat ook culturele toe-eigening van de witte cultuur niet. ‘Het is niet mogelijk vanuit de ‘lage cultuur’ naar de ‘hoge cultuur’, want dan heeft het geen effect’, legt Dzifa uit. ‘Ik kan mijn baas discrimineren, maar dat heeft geen effect omdat hij bepaalt of ik een baan heb of niet. Zo werkt het ook met culturele toe-eigening. De mainstream cultuur heeft zo veel macht.’