Moet polygamie worden toegestaan?

Polygamie is volgens de Nederlandse wet verboden: het is niet toegestaan om met meer dan één persoon te trouwen. Het kan zelfs leiden tot een celstraf of hoge geldboete. Maar zou trouwen in deze moderne relatievorm niet ook gelegaliseerd moeten worden?

Christa en Con zijn al veertig jaar getrouwd, als Sophie Hilbrand ze in 2015 interviewt voor Je Zal Het Maar Zijn. Tien jaar daarvoor zijn zij onofficieel getrouwd met Henk, want de Nederlandse wet staat polygame huwelijken niet toe. ‘Dan zou zij bigamie plegen’, vertelt Con, doelend op zijn vrouw. ‘Dan gaat ze de bak in.’

In 2004 leren Christa en Henk elkaar kennen. Hij weet dan al dat zij een relatie heeft met Con. ‘Ik vond het geen bezwaar en het klikte al heel snel met ons drieën’, aldus Henk. Zijn zoon lijkt de polyamoureuze relatie niet te accepteren. ‘Toen hij ging trouwen, moest ik een keuze maken tussen Christa of Con, om mee naar zijn bruiloft te gaan. Maar die keuze wilde ik niet maken, want ze horen allebei bij mij’, vertelt hij aan Sophie. Hij besloot daarom alleen te gaan. ‘Ik kan me net zomin een leven voorstellen zonder Christa als zonder Con.’

Het is niet bekend hoeveel polygame huwelijken Nederland momenteel telt; in 2009 waren dit er volgens de Volkskrant 1374. Naar schatting 100.000 Nederlanders hadden in 2017 een polyamoureuze relatie. Dit houdt in dat zij relaties hebben met meerdere mensen, maar niet getrouwd zijn.

Van nature zijn mensen niet monogaam, ontdekt Filemon Wesselink in Vreemdgaan met Filemon. Hierin onderzoekt hij de monogame cultuur en alternatieve relatievormen. ‘Biologen zeggen: als mannelijke en vrouwelijke dieren veel op elkaar lijken, zijn ze het vaakst monogaam’, vertelt hij. Menselijke mannen en vrouwen verschillen daarentegen veel van elkaar.

Polygame huwelijken zijn verboden in Nederland, omdat de overheid huwelijksdwang wil voorkomen en bestrijden. Als er een polygaam huwelijk in het buitenland is afgesloten door een persoon die in Nederland woont of de Nederlandse nationaliteit heeft, wordt dit huwelijk hier niet erkend, aldus de Rijksoverheid.

Mensen die een polygaam huwelijk aangaan, riskeren zelfs een celstraf van maximaal vier jaar of een geldboete van 20.500 euro. Die celstraf kan oplopen tot zes jaar, als de tweede partner niet op de hoogte is van het eerste huwelijk. Daarnaast is trouwen met iemand die al getrouwd is ook strafbaar. Overigens kunnen meerdere mensen wel een samenlevingscontract opstellen als zij een polyamoureuze relatie hebben.

Een polygaam huwelijk kan het monogame huwelijk redden, beweren polyamoureuze stellen in Ik Durf Het Bijna Niet Te Vragen. Het kan namelijk een goed alternatief zijn voor vreemdgaan of zelfs scheiden. Als je bij je ene partner niet de volledige voldoening krijgt, kan een andere partner je dat misschien wel bieden. Toch kan het ook tot jaloezie leiden, als de ene partner zich minder gewaardeerd voelt dan de ander. Daarom moeten er duidelijke afspraken gemaakt worden, vinden de koppels die aan het woord komen. ‘Communiceren is het allerbelangrijkste.’

‘Trouwen is een sociale institutie die voor iedereen mogelijk zou moeten zijn, maar dat is het nu niet’, aldus Ace Csellak. Ze is daarom voor het legaliseren van het polygame huwelijk in Nederland. Amir Issa is het met haar eens. ‘Nederland is altijd een vooruitstrevend land geweest. Wij waren de eersten die het homohuwelijk legaliseerden. Waarom zouden we polyamoureuze relaties niet écht, ultiem accepteren in de samenleving, door ook die mensen te laten trouwen?’ ‘Het is iets wat we aan deze mensen moeten geven als een ultieme acceptatie van hoe zij zich voelen en over wie zij dingen voelen’, vult Aymen Elmarsse aan.

Maar polygame huwelijken gaan vaak gepaard met huwelijksdwang, beweert Jolijn Spoelstra. Ze is daarom tegen het legaliseren van polygame huwelijken. ‘Vooral islamitische, Nederlandse vrouwen zitten soms gevangen in een polygaam huwelijk, omdat hun man in het buitenland met een andere vrouw is getrouwd.’ In Marokko, Kameroen, Egypte, Pakistan en India is een polygaam huwelijk namelijk wél toegestaan. ‘Om te zorgen dat deze vrouwen weer vrij kunnen zijn, is het heel belangrijk dat ze via het Nederlandse, burgerlijke recht kunnen scheiden van hun man’, vervolgt Jolijn. Een organisatie als Femmes for Freedom, dat zich inzet voor huwelijkse vrijheid en gelijkheid tussen vrouwen en mannen, kan daarbij helpen. ‘Zodra wij het polygame huwelijk legaliseren, laten we deze vrouwen in de steek.’

Doordat het nu niet is toegestaan om met meerdere mensen in het huwelijksbootje te stappen, kunnen ongewenste huwelijken er volgens Lia Menken makkelijk uitgefilterd worden door de Nederlandse overheid. Ze sluit zich daarom aan bij het argument van Jolijn. Ojij Karel vindt het niet in de liberale, Nederlandse waarden passen dat iemand meerdere partners heeft. ‘Vrouwen zijn bang en onzeker over hun positie.’

Momenteel mag je in Nederland dus niet trouwen met meerdere personen, maar je mag daarentegen wel trouwen met je neef, nicht, oom of tante, als er een verklaring is van beide partners dat zij uit vrije wil toestemmen met het huwelijk. ‘Ik zie dan zelf geen reden waarom een polygaam huwelijk dan niet mag, met zo’n verklaring’, aldus Shama Hasalee.