Hoe kan hiphop mensen en culturen verbinden?

De geldingsdrang van rapper Akwasi is terug te voeren op het schooladvies van één leraar. ‘Die mening weerleg ik nu met mijn werk.’

Jij bent coach in het nieuwe tv-programma Hiphop stars. Waarom heb je daar ja tegen gezegd? Ik vond het een mooi nieuw format van de makers van Ali B op volle toeren. Bovendien mocht ik echt lesgeven en dat ligt me. In het programma werkte ik met Michiel Romeyn en Gregory Sedoc. Ik ging er volledig voor en ben soms ook boos geworden. Puur uit enthousias-me. Uiteindelijk stonden we in de Melkweg. Dat was een geweldige avond.

Wat was je allerbelangrijkste advies? Dat je je authenticiteit moet bewaken. Ik geloof in oprechtheid en puurheid. Ik wil Michiel en Gregory horen zoals ze zijn. Daarvoor moest ik eerst naar ze luisteren. Hoe wil je je profileren? Zonder ‘yoyoyo’ te doen, zonder de clichés. Het stigma dat hiphoppers de petjes achterstevoren dragen en de broek laag hebben, moeten we achter ons laten. Dat is heel erg 1997. Een hiphopper kan ook op de Zuidas werken. Of een chirurg zijn.

Dat moest je ze nog uitleggen?
Sommigen begrepen het, maar je werkt met een brede groep. Niet iedereen begrijpt dat het niet over braggen of boasten gaat. In de finale merkte ik dat het was gelukt. Michiel verwerkte de discrepantie tussen milieus in zijn song. Gregory deed me erg denken aan Typhoon: van alle hiphoppers ben ik het meest bevriend met hem. Gregory had dezelfde overgave, toewijding en manier van spreken. Hij heeft een burn-out en een depressie gehad. Dat wist ik niet.

Goedele Liekens en Danny de Munk die gaan rappen: hoe belangrijk is dit programma voor de hiphop? 
Superbelangrijk. Mensen moeten weten dat hiphop voor alle kleuren, lagen en leeftijden is. Het heeft een heel lage drempel. Hiphop is het meest verbindende muziekgenre ter wereld. En voor ieder wat wils want de een houdt van Eminem, de ander van Kendrick Lamar of Ali B. Als hiphop een land zou zijn, zouden heel veel mensen ernaartoe emigreren. Maar in een land zijn ook mensen die nare dingen doen. Daar kan je geen hele bevolking op aanspreken. Drillrap is nu groot, dat is een achterneefje van hiphop. Jongeren zien het op Youtube en doen het na. Terwijl niemand binnen mijn hiphopscene denkt: zo moet het zijn. Het is knip-en-plak-gespuis. Maar drillrap wordt wel groot nieuws en de positiviteit van hiphop niet.

Je duikt vaak op om jongeren iets te leren. Vorig jaar nog bij Openbare Scholengemeenschap Bijlmer waar je teksten van leerlingen beoordeelde. Waarom is dit belangrijk voor je? 
Ik wil een volgende generatie laten weten wat mogelijk is. Ze wat zinnen geven. Wat juwelen voor ze droppen. Kleine do’s en don’ts over het tekstschrijven.

Had je vroeger graag een Akwasi voor de klas gehad? 
Dat klinkt een beetje megalomaan. Maar het was zeker fijn geweest, zo iemand om naar op te kijken. Mensen als Clarence Seedorf en Patrick Kluivert kwamen niet bij ons op school. Ik vind het belangrijk om dat verschil te maken. Ik heb vaak gekampt met mijn identiteit. Ben ik niet te zwart? Is mijn haar oké? Ik heb me daar doorheen geworsteld en ben nu zekerder dan ooit. Ik merk dat donkere kinderen een gebrek aan voorbeelden hebben. Dus als ik gevraagd word iets voor kinderen te doen, probeer ik er te zijn.

Wat kunnen ze leren van je nieuwe album Sankofa dat bijna verschijnt? 
Dat je nooit moet vergeten waar je vandaan komt.

Is dat de kern van de plaat? 
Ja, ga terug naar je wortels. Doe er wat mee. Die gedachte leeft ook al, hoor. Er zijn veel mensen die dna-testjes doen. Ik zelf niet. Ik ga ervanuit dat ik 100 procent Ghanees ben. Het zou me verbazen als ik opeens voor een percentage Noors ben. Voor mijn plaat ben ik dus naar Ghana gegaan.

Moest je veel over het land leren? 
Ik ben Nederlands, Engels en Ghanees opgevoed. Ik heb de Ghanese cultuur meegekregen, maar de echte ziel van het land kende ik niet. Ik ontdekte dat meteen al toen ik een bezoek aan de Ghanese ambassade in Den Haag bracht. Ik was er voor een visum en een man daar sprak mijn hele naam uit. Hij zei: het is geen Akwási, het is Akwesí. Zo hebben je ouders je genoemd. Je spreekt je naam te Nederlands uit.

Was je het met hem eens? 
Ik moest lachen. Ik lachte de schaamte weg, want het klopt. In Ghana kan ik me niet voorstellen als Akwási. Die man zei ook: je doet veel voor de Nederlander maar wat doe je voor de Ghanees? Een week later in het vliegtuig galmde dat na.

Is het je belangrijkste plaat geworden? 
Ja, want ik zit heel dicht bij het vuur. Dicht bij de zon. Het overstijgt identiteit, wat een belangrijk thema is in mijn werk. Ghana zit er volledig in verweven. Het zijn warme tracks. Het gaat over goede vibes, over samenzijn. Ik wilde met mijn handen de grond in om de wortels pakken. Hopelijk willen mensen door deze plaat naar Ghana. Ik ben in elk geval meer Ghanees geworden.

Heb je overwogen de hele plaat in het Ghanees te doen?
Ik rap wel een beetje in het Ghanees, maar een hele plaat, nee. Ik zit nog steeds in Nederland. Het is tweetalig.

Je bent een drukbezet man, maar in plaats van werk uitbesteden heb je je eigen platenlabel Neerlands Dope. Waarom doe je het jezelf aan? 
Iets zegt me dat ik mijn masters moet houden. Het is van mij. Ik steek er veel tijd in. Ik wil best zaken doen met een label, maar we zijn niet tot de juiste deals gekomen. Gelukkig kan ik een beroep doen op een goed team.
 
Hoe belangrijk is een hit? 
Dat weet ik niet. Ik heb nog nooit een hit gescoord.

Maar hoe belangrijk is het? 
Natuurlijk wil je dat mensen je nummers kennen en meezingen. Een hit vereeuwigt een artiest. Het verlengt je houdbaarheidsdatum. Misschien mis ik wel een afslag, maar kennelijk vind ik het niet zo belangrijk. Ik heb nog nooit een hit gehad en ik red me prima. Maar natuurlijk sta ik er als artiest voor open.

Je rapt, acteert, maakt tv, schrijft. Bestaat het gevaar dat mensen je kennen maar niet precies weten waarvan? 
In de Melkweg zei iemand tegen me: Akwasi, je bent supergoed aan het praten bij DWDD, ik ben fan van je, ik weet niet wat je doet maar ga zo door! Ik dacht: what the fuck? Waarmee moet ik doorgaan als je niet weet wat ik doe? Dat vond ik wel pijnlijk. Ik wil dat mensen me kennen van mijn kunsten, niet alleen omdat ik een erudiete spreker ben ofzo.

Hoe houd je het combineren van al die disciplines vol? 
Ik werk met een diepe focus en ik werk in periodes. Ik plan goed vooruit: dan een plaat, dan een scenario, dan een boek. Ik rond nu mijn album af. Daarna komt een dichtbundel, een vervolg op mijn eerste. De eerste mailtjes met de uitgeverij zijn al uitgewisseld.

Dan komt er ook nog het gezinsleven bij. Je dochter Nekayah is bijna 2 jaar. Misschien wat vroeg om te vragen, maar wat voor vader ben je?  
Een actieve vader, ik neem mijn rol heel serieus. Een lieve vader. En ik denk ook een grappige vader, want ze moet vaak om me lachen. Een muzikale vader. Ik zit met haar achter de piano. Ze weet wat een fluit en een gitaar zijn. Ik heb veel plannen voor haar. En wil haar dit meegeven: de wereld is van jou, maar draait niet om jou. Die zin heb ik geschreven. Hij heeft de plaat niet gehaald, maar is wel belangrijk.

Heeft ze je nieuwe plaat al gehoord? 
Ja, ze is fan. Het nummer Paraplu gaat over onvoorwaardelijke liefde voor haar. Dat is al een hit in ons huis. Ze zingt het mee en begrijpt dat ze er zelf op staat. Ik heb een opname van haar gemaakt met de dictafoon.

Waarom is ‘succes is the best revenge’ een van je motto’s? 
Ik heb een verleden. Ik heb een aantal dingen meegemaakt, met mensen die het niet in mijn zagen zitten. Hun mening weerleg ik nu met mijn werk.

In je dichtbundel noem je je basisschoolleraar John die geen vertrouwen in je had. Je had dezelfde cito-score als een vriendje. Hij ging naar de havo, jij naar het vmbo. 
Hij leek op jou, met blond haar en blauwe ogen. We waren precies hetzelfde. We lazen dezelfde boeken, kregen dezelfde schoenen, onze ouders konden het goed met elkaar vinden. Maar op de basisschool was de omgang met ons anders. Dat vond ik wrang, maar ik kon het nog niet benoemen. Na de basisschool zagen we elkaar niet meer.

Wat deed dit met je zelfvertrouwen?  
Toen ik hoorde dat ik in de Bijlmer naar school moest, dacht ik: huh? Maar ik woon in Osdorp. Daar zaten mijn beste vrienden op school. Ik wilde bij hen zijn. Zij waren wel aangenomen. Ik moest eerst tien minuten met de tram, twintig minuten met de metro, overstappen op een andere en dan nog eens tien minuten lopen. Het voelde alsof me dit bewust werd aangedaan. Alsof ik straf had. Mijn vader had een zusje in de Bijlmer. Zo heb ik uiteindelijk vijf jaar in de Bijlmer gewoond. Het heeft mijn leven veranderd. Ik heb Hayzee ontmoet waarmee ik Zwart Licht heb opgericht. Het bracht me in contact met mijn roots. De Bijlmer was Antilliaans, Surinaams, Ghanees. Ik was wel verbaasd dat de school zo wit was, terwijl je hoorde dat de Bijlmer zwart is. Hoe hoger je kwam, havo en vwo, hoe witter het werd. Het vmbo was zwart. Dat is gewoon apartheid. Vmbo haalde ik met twee vingers in de neus. Ik was stoned op mijn examen, uit protest. Ik ging vooraf naar de coffeeshop en dacht: ik zal laten zien dat ik dit examen óók stoned kan halen. De leraar zag het. Ik haalde mijn schouders op.

Terwijl Zwart Licht goed liep, belandde je op de theaterschool in Maastricht. Wilde je toen al bewust méér dan hiphop doen? 
Ik hoorde na mijn studie dat de jongens van Zwart Licht het me wel kwalijk namen dat ik daar ging wonen. Maar het was een heel bewuste keuze. Op de middelbare school kon ik nooit doen wat ik wilde dus wilde ik nu mijn grammetje halen. In die tijd las ik het boekje met quotes over succes dat ik nog steeds heb – en blijf houden tot ik niet meer kan ademen. Ik wilde heel graag een volwaardige studie afmaken alleen had ik nooit mijn havo-diploma gehaald. Op het inschrijfformulier werd ernaar gevraagd. Ik noteerde: ja. En door. Ze hebben er nooit naar gevraagd. Ik heb auditie gedaan en ben voor twee richtingen aangenomen. Ze wilden me heel graag hebben, ik was geen twijfelgeval. Het was het begin van mijn fluïde kunstenaarschap, daar leerde ik dingen combineren.

Hoe word je trotser dan ooit? 
Dan moet je eerst zo onzeker als de pest zijn. De dalen kennen. Ik heb allerlei dingen gedaan om van mijn huidskleur af te komen. Crème om lichter te worden, een ontkroezer om zachter haar te krijgen. Maar ik sta nu voor zo’n kracht dat ik die power kan doorsluizen. Ik weet dat ik een motiverend en activerend persoon kan zijn. Ik moest iets doormaken om dat te ontdekken. Als ik terug zou gaan in de tijd, zou ik niets veranderen.

Hiphop Stars, iedere zaterdag om 20:30 op NPO1

Interview door: Norbert Pek

Hoe beleeft Akwasi de coronacrisis? Dat zie je bij AcademyTV!